Valentin Gendrot, şiddetin neredeyse sıradan sayılacak kadar sık kullanıldığını ileri sürüyor ve bir seferinde bir polis memuru tarafından dövülen ergen bir çocuğa karşı delil karartmaya zorlandığını anlatıyor.
Gendrot, Guardian’da yayınlanan açıklamalarında “Devleti temsil eden polis memurlarının siyah, Arap ya da göçmenlere ‘piçler’ diye hitap ettiğini duymak beni hakikaten şoke etti, fakat bunu herkes yapıyordu” dedi.
BBC Türkçe’de yer alan habere göre, şiddet kullanan polislerin aslında azınlıkta bir küme olduğunu söyleyen Gendrot, “Ama daima şiddet kullanıyorlardı” diyor ve polisin yeni memurları ne kadar kötü eğittiğini, ne kadar az maaş verdiğini öğrenmenin de kendisini çok şaşırttığını söylüyor.
Gendrot daima bir gerilim, düşmanca muamele ve şiddetle boğuşan polis memurlarının, depresyona hatta intihara sürüklendiklerini de söyledi.
Polisin orantısız şiddet kullandığı eleştirileri, ABD’de George Floyd’un beyaz bir polis memuru tarafından gözaltına alınırken öldürülmesinden sonra Fransa’da büyüyen ırkçılık ve polis şiddeti aksisi gösterilerle bir defa daha gündeme gelmişti.
6 ay polis memurluğu yaptı
Araştırmacı gazeteci Valentin Gendrot polis teşkilatını yakından izleyebilmek hedefiyle polisliğe müracaat yaptı ve Paris’in kabahat oranının, polisle mahalle sakinleri ortasındaki gerilimin daha yüksek olduğu bir semtinde görev yaptı.
Bu müddet içinde yaşadıklarını, müşahedelerini kaleme aldığı kitabı Flic (aynasız) dün yayımlanan Gendrot, yalnızca üç aylık bir eğitim gördükten sonra devriyeye çıkmaya başlamış.
Polislerin, birçoğu çocuk yaşta olan gençlere karşı çabucak her gün şiddet kullandığına şahit olduğunu söyleyen Gendrot, bir çeşit kabile sistemi ile memurların birbirini korumak için safları sıklaştırdığını ve bunun da bir cezasızlık durumuna yol açtığını anlatıyor.
“Karşılarındakini bir genç olarak değil, hatalı olarak görüyorlar. Bu ‘insansızlaştırma’ bir kez yerleştiğinde, bir ergene ya da göçmene dayak atılması üzere şeyler de legalleşmiş oluyor” diyor.
“Beni en çok şaşırtan ise güya hiç bir üstleri yokmuşçasına, hiyererşi, kontrol yokmuşçasına, güya bir polis memuru rastgele bir anda şiddet kullanmayı kendi özgür iradesiyle ya da o an nasıl hissettiğine bağlı olarak seçebilirmişçesine, kendilerini ne kadar dokunulmaz hissettikleriydi. Çalıştığım karakolda çabucak her gün ırkçı, homofobik ve maço yorumlar bir kısım çalışma arkadaşım tarafından sarfediliyor, öbürleri tarafından da beğenilen görülüyordu” diye yazıyor.
Kitap büyük gizlilik içinde baskıya hazırlandı
Gendrot’un Flic’i, yılda üç kitap basan niş bir yayınevi olan Goutte d’Or tarafından büyük gizlilik içinde hazırlandı, Slovenya’da basıldı ve Fransa’da sipariş veren kitapçılara kitaba dair hiçbir detay verilmedi.
Kitap metnine sonlu bir erişim ve Gendrot ile röportaj müsaadesi ilk basamakta sadece Le Monde, Mediapart ve Guardian’a verildi.
32 yaşındaki müellif Valentin Gendrot, Fransa’nın Bretonya bölgesinden. Bu bölgedeki mahallî gazetelere ve radyolara çalışmış ve daha önce çok sayıda saklı araştırma evrakı hazırlamış. Bu evrakları hazırlayabilmek için kimliğini gizleyerek Toyota fabrikasında çalıştığı da olmuş, süpermarket zinciri Lidl’da da.
Guardian’a konuşan gazeteci, “Bir karakola sızarak çalışmayı, birden fazla zaman göremediklerimizi göstermeyi istedim. Fransa’da iki büyük tabu var. Polis şiddeti ve yolsuzluğu ile polis intiharları. Bu ülkede beşerler polisi ya seviyor ya da ondan nefret ediyor. Bunun daha farklı tonları da olması gerektiğini düşündüm” diyor.
Kitabının ‘polis karşıtı’ olmadığını savunan Gendrot, “Bu, Paris’in çetin bir bölgesinde görev yapan bir polis memurunun gün be gün yaşadıklarını anlatıyor” diyor.
Ismini gizlemeden başvurmuş
Gendrot, 2018 yılında kendi ismiyle polis memuru olmak üzere başvurmuş. Gerçi Google’dan aradığınızda Gendrot hakkında fazla bir bilgiye ulaşılamıyor ancak tekrar de polisin, geçmişini hiç araştırmadığını söylüyor.
Fazla kitap kurdu üzere görünmeyi istemediği için yuvarlak çerçeveli gözlüklerini değiştirmek dışında bir şey yapmamış.
Bretonya’daki St-Malo polis okulunda üç ay eğitim alıp, kursu 54 kişi içinde 27ncilikle bitirdikten sonra çabucak Paris’in belalı semtlerinden biri olan 19. bölgeye gönderilmiş. 2999145 yaka numaralı polis memuru olarak kendisine bir üniforma ve bir de tabanca teslim edilmiş.
19. bölge karakolu 190 bin kişinin yaşadığı genç suçluluğu, uyuşturucu ve fuhuşun bilhassa yaygın olduğu bir bölge. Birinci devriyelerinden birinde bir mesai arkadaşının ergen yaşta bir göçmeni polis aracının arkasında dövdüğüne şahit oluyor. Bu olay hiçbir yerde haber bile olmamış.
‘Suça ortak oldum’
Gendrot, “Daha üniformayı giyeli iki hafta olmadan genç bir göçmenin dövülmesi cürmüne katılmış oldum. O minibüste yaşananlar orada kaldı” diyor.
Bir öteki gün Gendrot ve devriyesi bir küme gençle ilgili bir gürültü şikayetini incelemeye gönderiliyor. Gençlerden biri polisin aşağılamalarına karşılık verdiğinde dövülüyor, gözaltına alınıyor ve duruşmaya sevkediliyor.
Gendrot, olayla ilgili olarak “Gençlerin kullandığı hoparlöre el koyup oradan ayrılabilirdik. Ya da ses çıkarmayıp da ayrılabilirdik. Meğer olay tırmandı ve dayakla sonuçlandı” tabirlerini kullandı. Daha kötüsü, dövülen genç polisle ilgili resmi bir şikayette bulununca Gendrot’un devriyesi ortalarında bir öykü uyduruyor ve onu da iç soruşturmayı yürüten müfettişlere palavra yeminli tabir vermeye zorluyorlar. Meğer düzmece söz ya da ispatlarla oynamanın çok ağır cezası var.
Gendrot geçersiz söz tutanağını imzalamadan önce vicdanıyla boğuştuğunu ancak imzalamazsa durumu açığa çıkacağı için sonunda razı olduğunu anlatıyor.
Memurlar gencin vücudundaki izlerin nasıl meydana geldiğini kendilerini töhmet altında bırakmadan açıklayacak bir öykü uyduruyor. Gendrot “Ne olursa olsun, birbirimizi korumak zorundaydık” diyor.
Gendrot, sırf polisi eleştirmiyor, tıpkı zamanda polislerin çalışma şartlarının zahmetine de mercek tutuyor.
Polisin çalışma şartları ve yaygın depresyon
Memurların binlerce form doldurulmasını kural koşan bürokratik süreçler, rastgele belirlenmiş gayelerle boğuştuğunu, bakımsız, kötü binalarda çalışıp, eski püskü otomobiller kullandıklarını, temel birtakım muhtaçlıklarını birçok zaman ceplerinden almak zorunda kaldıklarını, bütün bunların çok sayıda poliste depresyona yol açtığını anlatıyor.
Resmi sayılara göre 2019 yılında Fransa’da 59 polis memuru intihar etmiş. Bu sayı bir önceki yıl meydana gelen intiharlara göre yüzde 60 oranında bir artışa işaret ediyor.
Facebook’ta gerilimle başetmeye çalışan polisleri desteklemek hedefiyle kurulan bir kümeye birkaç gün içinde binlerce polis üye olmuştu.
‘Flic’, tam da Fransız polisinin birçok cepheden eleştirilere amaç olduğu bir sırada kitapçı vitrinlerine kondu.
Bir yılı aşkın bir mühlet devam eden Sarı Yelekliler aksiyonları mühletince denetimsiz ve kuralsız bir şekilde göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi kullanıldığı eleştirileri çok yaygındı.
Fransız polisini denetlemekle sorumlu kurum, geçen yıl gelen 1500 şikayetten çabucak yarısının şiddet kullanımıyla ilgili iddialar olduğunu bildirmişti.
Polisin şiddet kullanımı konusundaki tepkiler, ABD’deki Siyahların Hayatı Kıymetlidir protestolarına paralel olarak mevzuyu Fransa gündemine de oturttu.
‘İktidar verirseniz, kullanılır’
Ocak ayında 42 yaşındaki Cedric Chouviat, Paris polisi tarafından gözaltına alınırken kalp krizi geçirerek ömrünü yitirmiş, Mayıs ayında bir polis Paris’te hırsızlıkla suçlanan 14 yaşındaki bir çocuğu, gözaltına alırken ağır şekilde yaralamakla suçlanmış, sonunda hükümet dizle uzunluğuna bastırarak nefes kesmenin, gözaltına alma yöntemi olarak kullanılmasını yasaklamıştı.
İçişleri Bakanı Christophe Castaner, polis saflarında ırkçılığa karşı ‘sıfır tolerans’ siyaseti izleyeceklerini söylemiş, polis sendikaları ve örgütleri, teşkilat saflarında ırkçılığın yaygın olduğu iddialarını reddetmişlerdi.
Gendrot, “Ben sadece çalıştığım karakolda olanlar hakkında konuşabilirim. Öbür karakollar ve polis teşkilatının geneli hakkında bir şey diyemem. Bu kitap benim polis teşkilatı içinde geçirdiğim zamanın teğe bir anlatımıdır” diyor.
“Herkes bir sorun olduğunun farkında. Polis hizmeti iyi yapılmıyor ve bu mevzuda bir şey yapılmasının zamanı. Tahminen bu kitap birtakım şeyleri değiştirir. Montesquieu’nün dediği üzere: Birine iktidar verirseniz, onu kullanır. Polis bir iktidar sahibi. Üniforma iktidar veriyor ve onlar da bunu kullanıyor.”
