Epilepsi dünya çapında yaklaşık 50 milyon kişisi etkileyen bir dimağ illetidir. Bulaşıcı değildir. Halk arasında sara illeti olarak da bilinen epilepsi, kısa periyodik dimağ fonksiyon bozukluğuna bağlıdır ve dimağ hücrelerinde muvakkat anormal elektrik yayılması sonucu ortaya çıkar.
Epilepsi genellikle vücudun bir kısmını yahut tüm vücudu kapsayabilen kısa periyodik istemsiz hareket atakları olan ve bazen bilinç kaybı ile birlikte görülen nöbetler ile bilinir.
Nöbetlerin sıklıkları değişiklik gösterebiliyor. Kimi hastalar yılda 1’den daha az nöbet geçirirken birtakım hastalarda ise günde birkaç nöbet birden görülebiliyor.
Bir defa nöbet geçirmiş olmak epilepsi olduğu mealine gelmez (dünya çapında kişilerin % 10’unu ömürleri boyunca en az bir nöbet geçirir). Epilepsi, iki yahut daha fazla provoke edilmemiş nöbet geçirme olarak tanımlanır.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Nöbetlerin çeşitleri değişiklik gösterebilir, dimağda rahatsızlığın ilk başladığı konuma ve ne kadar yayıldığına bağlıdır. Bilinç kaybı ve hareket bozuklukları, çeşitli duyu bozuklukları (görme, işitme ve tat dahil), ruh hali değişiklikleri üzere süreksiz semptomlar ortaya çıkar.
Epilepsisi olan kişiler fizikî sorunlara (nöbetlerle ilgili yaralanmalardan kaynaklanan kırık ve morarma gibi) ve korku ve depresyon dahil olmak üzere daha çok psikolojik durumlar yaşama eğilimindedir.
Benzeri biçimde, epilepsili bireylerde erken ölüm riski, genel nüfusa nazaran üç kat daha fazladır.
Mahsusen düşük ve orta gelirli ülkelerde epilepsiye bağlı ölüm nedenlerinin büyük bir kısmı, düşme, boğulma, yanık ve uzun periyodik nöbetler olarak biliniyor.
Nöbet çeşitleri tedavi tercihini değiştireceğinden, ne çeşit nöbet olduğunun bilinmesi hangi epilepsi ilacının daha tesirli olacağı konusunda yol göstericidir.
Hekiminize nöbetle ilgili haber vermenizde yararlı olabilecek durumlar:
-Nöbetten önce neler hissettiniz? (açlık, çeşitli hisler, uyku vb.)
-Tam o sırada ne yapıyordunuz?
-Değişik belirtiler hissettiniz mi? (bulantı başdönmesi, göğüs ağrısı…)alp marazı, migren, panik atak, bayılma üzere kimi marazları ayırt etmek için bunlar sorulur.
-Herhangi bir ilaç yahut alkol aldınız mı?
-Nöbetle ilgili rastgele bir şey hatırlıyor musunuz?
-Dil ısırma, idrar kaçırma üzere bir yakınmanız oldu mu?
-Yere düşüp rastgele bir bölgenizi yaraladınız mı?
-Kaç nöbet geçirdiniz? Epilepsiyi düşündürecek gayri faktörler var mı? (kafa travması, ailede epilepsi hikayesi, daha önce nöbet geçirme vb.)
EPİLEPSİ NEDEN OLUR?
Epilepsi bulaşıcı değildir. Altta yatan birçok hastalık epilepsiye yol açabilse de, global olarak vakaların yaklaşık% 50’sinde marazın nedeni hala bilinmemektedir.
Epilepsinin nedenleri yapısal, genetik, metabolik, bağışıklık ve bilinmeyen üzere kategorilere ayrılır.
-Doğum öncesi yahut sorunlu gebelikler sırasında kaynaklanabilen beyin hasarı (örneğin doğum sırasında oksijen yahut travma kaybı, düşük doğum ağırlığı);
-Şiddetli baş travması
-Beyine giden oksijen ölçüsünün kısıtlanmasına neden olacak inme geçirme
-Menenjit, ensefalit yahut nörosistiserkoz üzere bir dimağ enfeksiyonu
-Bazı genetik sendromlar
-Beyin tümörü
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Nöbetler denetim edilebilir. Epilepsi ile yaşayan kişilerin % 70’inin, tutarlı antiseizür ilaçlarlar nöbet geçirmesi engellenebiliyor.
Epilepsi tedavisinde en önemli nokta nöbetleri durdurmaya yönelik olarak seçilen ilaçların tertipli ve planlı tasarrufudur. Hekimler genellikle tek bir epilepsi ilacı ile tedaviye başlamayı tercih etmektedirler.
Şayet bu ilaç nöbetleri gereğince denetim altına alamıyorsa, o zaman ilaç değişimi yapılabilir yahut 2. bir ilaç eklenebilir. Her ilacın yararı yanı sıra yan tesirlerinin de olması laf bahsidir.
Bu ikisini dengelemek hassas bir iştir. Birtakım bireylerde rastgele bir yan tesir görülmezken bazen de yan tesirler ortaya çıkabilir. Her ilacın farklı yan tesirleri laf hususudur. Bu yan tesirlerin büyük bir kısmı vücudun ilaca alışması ile kaybolur.
En sık rastlanan yan tesirler uyku hali, baş dönmesi ve dengesizliktir. İlaca yeni başlandığında bu yan tesirlerin birkaç hafta içinde kaybolması beklenir. Uzun sürmesi ve azalmaması durumunda hekiminize başvurmalısınız.
TARİHTEKİ EN ÖLÜMCÜL SALGIN ILLETLER HANGİLERİYDİ?
