Türkiye’de Sigortalı Çalışan Sayısındaki Artış ve Aktif/Pasif Oranı
Türkiye’de sigortalı çalışan sayısında artış devam etmesine rağmen, aktif/pasif oranında bir gerileme gözlemleniyor. 58 ilde, yılın başına göre aktif/pasif oranında bir bozulma meydana geldi. Aktif/pasif dengesi, aylık ve gelir alan kişilerin “dosya sayısı” üzerinden değerlendiriliyor. Aynı dosya aracılığıyla eş, çocuk gibi birden fazla kişi aylık alabildiğinden, iki ayrı veri sunuluyor. SGK verilerine göre, yıllar itibarıyla istatistiksel anlamda aktif/pasif dengesindeki bozulma, haziran itibarıyla 1,63 seviyesine geriledi. Yılın başında bu oran 1,6 olarak kaydedilmişti.
Dosya sayısı dışında, birey sayısına bakıldığında benzer bir durum ortaya çıkıyor. 2023 yılı sonunda, her bir emekli veya gelir alan kişiye karşılık 1,58 çalışan bulunmaktaydı. Ancak haziran sonunda bu oran 1,55’e düştü. Ekonomim’den Mehmet Kaya’nın haberine göre, yıllar içinde yapılan karşılaştırmalarda, SGK verilerinde 2009-2017 yılları arasında kısmi bir düşüş olmasına rağmen, aktif/pasif oranında bir iyileşme gözlemlenmişti. Hatta, 2022 yılında her bir emekliye karşılık 2,1 çalışan sayısına ulaşılmıştı. Fakat 2023 ve 2024 yıllarında EYT düzenlemesi ile emekli sayısında hızlı bir artış yaşanması, bu dengeyi tekrar 1,63’e düşürdü. EYT öncesi durumla kıyaslandığında, aktif/pasif dengesindeki düşüş 0,5 puan civarına ulaştı.
DENGE DAHA DA BOZULABİLİR
Yüksek enflasyon nedeniyle bu yıl emekli olacaklara, 2025’te emekli olacaklara göre daha yüksek aylık bağlanması, birçok kişinin emekli olmasına yol açtı. Hükümet kanadından aylık bağlama oranlarında geçici bir iyileştirme yapılabileceğine dair mesajlar gelse de, henüz taahhüt niteliğinde bir söz verilmedi. Çalışan sayısının emekli aylığı alanların oranları, sosyal güvenlik sisteminin geleceği açısından önemli göstergelerden biri olarak değerlendiriliyor. Genel olarak, her bir emekliye karşılık 2 çalışanın bulunması, riskin az olduğunu göstermektedir.
Gelecek perspektifi, nüfusun yaş piramidine göre şekilleniyor. Türkiye’de son dönemde genç nüfus oranında bir durağanlık gözlemleniyor. 2030’lu yıllardan itibaren genç nüfus avantajının kaybolması bekleniyor. Uzmanlar, emeklilik yaşının ilerletilerek sorunun çözülebileceğini belirtse de, 2008 yılında yapılan düzenleme ile uzun süre çalışmanın avantajının ortadan kalkması, çalışanların emekli olma isteğini artırıyor.
Aktif/pasif dengesindeki bozulmanın gelecekte artabileceğine dair göstergelerden biri, iller bazında yapılan incelemelerde yıl başından bu yana 58 ilde bu dengenin bozulmasıdır. Özellikle istihdamın yoğun olduğu illerde, düşük de olsa bozulmanın devam ettiği gözlemleniyor. SGK verilerinden derlenen sayılara göre, Türkiye’de dosya bazında aktif/pasif dengesi, İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Gaziantep, Adana, Sakarya, Bursa gibi sanayi yoğun ve nüfus olarak yüksek illerde 0,01 puan ile 0,28 puan arasında bozulma göstermiştir. Üç ilde oran sabit kalırken, 20 ilde iyileşme yaşandı. İyileşmenin görüldüğü iller, turizm yoğun Aydın, Antalya ve Muğla ile deprem sonrası toparlanma sürecinde olan Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Hatay gibi illerde yoğunlaşmıştır. Bunun dışında, Edirne, Rize ve Trabzon gibi illerde de iyileşme gözlemlenmiştir. Antalya, turizm sezonunun iyi geçirmesi nedeniyle 0,31 puanlık bir iyileşme kaydetmiştir.
6 İLDE ÇALIŞANDAN FAZLA EMEKLİ VAR
2024 haziran ayı itibarıyla Türkiye’de 6 ilde aylık-gelir alan kişi sayısının, çalışan kişi sayısından fazla olduğu tespit edilmiştir. Bu iller sırasıyla Balıkesir, Çorum, Giresun, Sinop, Zonguldak ve Bartın olarak belirlenmiştir. Aylık alan kişi sayısı, anne-kız gibi tek bir dosyadan hak sahibi olanları kapsadığı için, dosya sayısından daha yüksek bir rakam sunmaktadır.
Kaynak: patronlardunyasi.com
