HİLAL SARI
2019 yılında toplamdaki hakkı yalnızca yüzde 2,6 olan, gelgelelim eksperlere nazaran 2040’ta yekun araç pazarının yüzde 60’a yakınını oluşturması beklenen elektrikli araçların (EV) hem petrolde hem de KONUT bataryalarında kullanılan maden ve minerallerde talebi kayda paha nispette etkilemesi bekleniyor. Bilirkişiler KONUT satışlarındaki artışın global petrol tüketiminde beklenen tepeyi daha öne çekeceğini, aralarında nikel, lityum, kobalt ve manganez de bulunan kimi metallerin tüketimini ise kat kat artıracağını öngörüyor.
COVID-19 EV’ye dokunmayacak
Memleketler arası Güç Ajansı’nın (IEA) haziranda yayınladığı ‘Küresel KONUT Görünümü 2020’ raporu COVID-19 nedeniyle yekun araç satışlarının 2019’a nazaran yüzde 15 daralacağını gelgelelim MESKEN satışlarının genel olarak 2019 seviyelerinde kalacağını öngörüyor. Pandemide mümkün bir 2. dalganın bu öngörüleri değiştirebileceğini belirten IEA, 2020 yılında global otomobil satışlarının yüzde 3’ünün KONUT satışlarından geleceğini kestirim ediyor. Raporda Çin ve Avrupa’daki KONUT teşvik siyasetlerinin önemli tesirine de şu laflarla vurgu yapılıyor: “EV satışları birçok pazarda içten yanmalı motorlu araçlara nazaran daha dirençli. Bunda biriken siparişler, yeni modeller ve münhasıran Avrupa ve Çin’de izlenen teşvik siyasetleri etkili.”
Batarya metallerine talep on kat artacak
IEA raporu şarj edilebilir bataryaların düşük karbon güç sistemlerine geçişte kritik rol oynayacağını belirterek, batarya üretiminde kullanılan ham unsurların daha sürdürülebilir şekilde üretilmesi gerektiği uyarısı yapıyor.
Şu anda MESKEN batarya üretiminde en yaygın olarak kullanılan bileşenler rapora nazaran nikel, kobalt, alüminyum oksit (NCA), niken manganez kobalt oksit (NMC), lityum demir fosfat (LFP) ve lityum- iyon batarya katotları (Li-ion). IEA raporunda 2019’da 19 bin ton olan kobalt talebinin 2030’a kadar yüzde 847 artarak 180 bin tona çıkabileceği belirtiliyor. Lityum talebinin ise 2019’daki 17 bin tondan 2030’da 185 bin tona yükselmesi bekleniyor (yüzde 988 artış). Manganeze olan talep birebir dönemde 22 bin tondan 177 bin tona ulaşabilir (yüzde 704 artış). Nikel için öngörülen ise talebin 65 bin tondan yüzde 1.323 artışla 925 bin tona yükselmesi. Lityum-ion bataryalarda kullanılan katot pazarının 2018 yılında 7 milyar dolar büyüklüğe sahip olduğu belirtilirken, pazarın 2024’te ulaşması öngörülen büyüklük 58,5 milyar dolar.
UNCTAD: Toplumsal ve çevresel sonuçları var
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) 23 Haziran’da yayınladığı raporda yatırımcıların petrol dalının geleceğine ilişkin görüşleri farklılaştıkça KONUT bataryalarında kullanılan ham madddelere olan talebin önemli nispette artacağını belirterek bunun yaratacağı toplumsal ve çevresel problemlerin da acil şekilde ele alınması için davet yaptı.
Kobaltta çocuk personel, lityumda su kaynakları
UNCTAD raporunda kobalt ve lityum üzere materyallerin az sayıda ülkede olması nedeniyle bu ülkelerdeki madenlerle insan haklarına ilişkin ihlaller ve çocuk personel çalıştırılması üzere sıkıntılar olduğuna dikkat çekiyor. İngiliz banka UBS’in bir raporunda “Yüzde 100 KONUT bir dünyada 2017’ye nazaran yekun talebi yüzde 1.928 artması beklenen” kobaltın üçte ikisi Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde (DRC) gerçekleşiyor. Bir UNICEF raporunda ise DRC’nin tedarik ettiği kobaltın yüzde 20’sinde insan hakları ihlallerinin olduğu ve 40 bin kadar çocuğun çok tehlikeli koşullarda çalışmakta olduğu belitiliyor.
UNCTAD raporunda, UBS öngörülerine nazaran yüzde 100 EV’ye geçilen bir dünyada yekun talebin 2017’ye nazaran yüzde 2.898 artması beklenen lityumda ise, Şili’nin su kaynaklarına verilen zarara dikkat çekiliyor. Rapora nazaran Şili’de ülkenin Salar de Atamaca ortamında lityum madenleri nahiyenin su kaynaklarının neredeyse yüzde 65’ini kullanıyor. Dünyanın en kurak çöllerinden biri olan nahiyede lityum için suyun tüketilmesi kinoa çiftçilerini ve lama yetiştiricilerini alanından etmeye başlamış.
2040’ta üleşi %60’a dayanacak
Şu anda global otomobil satışlarının yalnızca yüzde 2,6’sını oluşturan elektrikli araç (EV) satışlarının hissesinin 2025’te yüzde 10’a, 2030’da yüzde 28’e ve 2040’ta yüzde 58’e ulaşması öngörülüyor. BloombergNEF tarafından mayısta yayınlanan 2020 Elektrikli Araç Görünüm Raporu’na nazaran 2022’ye gelindiğinde dünya üzerinde 500 farklı MESKEN modeli olacak. Binek MESKEN satışları 2015 yılında 450 bin seviyesindeyken 2019 yılına gelindiğinde bu rakam 2018’e nazaran yüzde 40 artışla 2,1 milyona ulaştı. Milletlerarası Güç Ajansı verilerine nazaran global MESKEN stoku ise 7,2 milyon araca ulaştı. Yekun araç stokunda EV’nin behresi yüzde 1 oldu. BloombergNEF raporunda MESKEN satışlarının 2025’te 8,5 milyona, 2030’da 26 milyona ve 2040’ta 54 milyona ulaşması öngörülüyor.
Petrol tüketimindeki artışı 2027’de sıfırlayacak
Milletlerarası karbon ayak izine ilişkin bilimsel çalışmalar yürüten Carbon Tracker teşebbüsü, yalnızca MESKEN satışlarının bile tek başına global petrol tüketiminde beklenen tepeyi öne çekeceğini öngörüyor. Kuruluş 2027 yılına gelindiğinde global petrol talebindeki yıllık marjinal büyümenin MESKEN ile külliyen sıfırlanacağını öngörüyor. Yalnızca 48,9 milyon EV’nin tüm gayrı koşullar tıpkı tutulduğunda günlük 1 milyon varil petrol tüketiminin mekanını alabileceği belirtiliyor. Motorlu araçtaki büyüme devam ettiği takdirde ise 82,5 milyon KONUT günlük 1 milyon varil petrol tüketimini sıfırlayacak.
