Ekonomik büyüme açısından en büyük göstergelerden biri olarak görülen elektrik talebi COVID-19 salgınıyla savaş kapsamındaki çeşitli kısıtların kalkmasıyla daha evvelki aylarda görülen azalışların tersine 17 Haziran itibarıyla geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 1 artış göstererek, sıradanlaşma sürecinin sinyalini vermeye başladı.
Garanti BBVA Türkiye Başekonomisti Alvaro Ortiz, COVID-19’un yayılmasını önlemek hedefiyle alınan önlemlerin nisan ve mayıs aylarında elektrik tüketimine büyük bir tesiri olduğunu söyledi.
Nisanda elektrik tüketiminin yıllık bazda yüzde 16 düştüğünü anımsatan Ortiz, “Bu orantı mayıs ayında yüzde 17 daralma olarak gerçekleşti. Gayri yandan, 17 Haziran itibarıyla baktığımızda geçen yılın birebir devrine orantıyla yüzde 1 büyüme olduğunu görüyoruz. Nisan ve mayıs aylarında olgular çok berbattı lakin haziranda değişim başladı ve güzelleşme sahiden süratli bir biçimde oluyor.” diye konuştu.
“Ekonomide süratli toparlanma”
Ortiz, hane halkı tüketiminin bu yıl 2019’a nazaran yüzde 0,7 artmasını öngördüklerini belirterek, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Türkiye, bu yılın birinci çeyreğinde yıllık bazda yüzde 4,5 ekonomik büyüme gösterdi. Bu nispet, 2. çeyrekteki ekonomik büyüme için değerli bir taban oluşturuyor. Birçok ülke negatif büyüme rakamları açıkladığı için, bu sonucun emsalsiz olduğunu söyleyebiliriz. Yılın 2. çeyreğinde COVID-19 sebebiyle ekonominin yıllık bazda yüzde 5 ila 8 arasında daralacağını öngörüyoruz. Bu nispetleri yıllıklandırılmış çeyreklik değişimler olarak düşündüğümüzde, yüzde 30-40 küçülmeye karşılık gelir gelgelelim Türkiye ekonomisinin üçüncü ve dördüncü çeyrekte süratli toparlanacağını düşündüğümüz için, 2020 ekonomik büyümesinin yüzde +2 ila -2 arasında sıfıra yakın bir noktada olmasını bekliyoruz. Yeniden de salgın riski laf konusu ve yetkililer virüsün denetimden çıkmaması için tetikte olmalı.”
”Tüketim arttıkça, termik santrallerin üretimdeki hakkı büyüyor”
Yatırım ve danışmanlık şirketi APLUS Güç Ortağı Volkan Yiğit, nisan ve mayıs aylarındaki tüketim düşüşüyle münhasıran termik kaynaklardan üretimde hatrı sayılır bir azalma görüldüğünü kaydetti.
Bu devirde doğal gaz santrallerinin elektrik üretimindeki hakkının tarihin en düşük seviyesine gerilediğini aktaran Yiğit, “Düşük talep ve termik elektrik üretimi nedeniyle, yenilenebilir güç üretiminin yekun üretimdeki hakkının da rekor seviyelere ulaştığını gözlemledik.” dedi.
Yiğit, olağanlaşma süreciyle bilhassa 15-20 Haziran haftasında elektrik talebinde değerli bir artış görüldüğüne işaret ederek, şu haberleri paylaştı:
“Bu devirde yenilenebilir kuvvet santrallerinin üretimi koşut seyrederken, bakım devirlerini de tamamlayan ithal kömürlü santrallerin bu ayın birinci haftasında saatlik ortalama 6 bin 500 megavat olan üretim seviyelerini, 8 bin megavata kadar çıkarttıklarını görüyoruz. Yerli kömür santralleri de süreksiz çalışma müsaadesi verilen santrallerin de tesiriyle üretimi saatlik ortalama 4 bin 300 megavattan 5 bin 200 megavat seviyesine yükseltti. Doğal gaz santralleri tarafında ise bu ayın birinci haftasında 4 bin 200 megavat olan saatlik üretim, ayın üçüncü haftasında ortalama 5 bin 300 megavat seviyesine yükseldi.”
Yılın geri kalanındaki elektrik talebi açısından turizmin kıymetli olduğunun altını çizen Yiğit, “Şu anda baz senaryo varsayımlarımız bu yıl elektrik tüketimimizin 296 ila 297 milyar kilovatsaat olacağı cihetinde. Bu da 2019’a nazaran yüzde 2 ila yüzde 2,5 nispetinde bir düşüş olarak hesaplanıyor gelgelelim gerçekleşen her periyotla birlikte güncellemeler yapmaya devam etmek ve gelişmeleri çok uygun takip etmek gerekiyor.” öngörüsünde bulundu.
”Problemli tahsilat orantısı beklendiği kadar yüksek olmadı”
Kuvvet Ticareti Derneği Lideri Burak Kuyan ise tüketimin elektrik ticaretini direkt etkilediğine dikkati çekerek, “Salgının başlangıç devrinde talepteki düşüş sebebiyle ticaret hacminde de negatif bir şokla karşılaştık. Salgının yoğunluğu ve belirsizliğin sürdüğü mayıs ayı ortasına kadar ticaret hacminde düşük seyir devam etti. Haziran başı itibarıyla sıradanlaşma süreci takviminin açıklanması ve talepte toparlanma beklentilerinin ön plana çıkmaya başlamasıyla ise ticaret hacimlerinde tekrar yukarı taraflı bir hareket görmeye başladık.” değerlendirmesinde bulundu.
Kuyan, elektrik talebinin geleceği açısından en değerli unsurun ekonomik hayatın hareketlenmesi olduğunu vurguladı.
Öte yandan, salgın sürecinin başından itibaren üzerinde durulan en değerli bahislerden birinin tahsilat sıkıntıları olduğunu belirten Kuyan, şunları kaydetti:
“Zaten son birkaç yıllık periyotta gelinen noktada bölümün en büyük sorunu finansman meselesi olarak ön plana çıkıyordu. Binaenaleyh bu süreçte elektrik tedarik ve ticaret dalının devamlılığı açısından en değerli risklerden birisi, büyük ölçekli bir tahsilat sorunu yaşanması olabilirdi. Bu türlü bir durum yaşanması halinde uygulanmak üzere tedbiren kimi düzenlemeler de yapılmıştı. Lakin dalı sarsacak büyüklükte bir sorun ortaya çıkmadığını görüyoruz. Şirketler bazında tahsilat nispetlerinde farklılıklar kesinlikle vardır lakin piyasa iştirakçileriyle yapılan görüşmeler sonucunda genel olarak bakıldığında en kavi periyotta sorunlu tahsilat nispetlerinin ortalama yüzde 10 bandını geçmediğini söyleyebiliriz. Bu bahiste temel sorun, mahsusen belediyelerin iştirakleri başta olmak üzere kimi kamu kuruluşlarının ödemelerinde yaşanıyor. Bu hususta da mahsusen konjonktürel tahlillerin ötesine geçebilecek kalıcı ve metodolojik tahlillerin münhasıran Güç Piyasası Düzenleme Kurumu tarafında çalışıldığı istikametinde haberler alıyoruz.”
