E-pazarlar mercek altında

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Yarışma Kurumu, son aylarda bankalara ilişkin ön inceleme, zincir marketlerin soruşturması, pandemi döneminde yaş meyve zerzevat başta olmak üzere besin piyasasına yönelik fahiş fiyat ikazları, otomotiv devlerine açılan soruşturmanın akabinde artık de rotasını elektronik ticaret pazarına çevirdi. COVID-19 ile birlikte tüketicinin akın ettiği e-pazar bölgelerinin çalışma hali, fiyatlama, platform hizmetleri ve tedarik davranışları, tüketici ve perakendecilerin yaşadığı badireler, yarışma ihlali olup olmadığı, mevzuat eksiklikleri üzere bir seri başlıkta pazarı mercek altına almak üzere altı kişilik ekip kuruldu. Ekip başkanlığını yapan 2. Murakabe ve Pratik Dairesi Başkanı Hatice Yavuz, “E-pazaryerlerinin internet ortamında satıcıları ve tüketicileri bir araya getiren ve bu alışverişe aracılık eden platform” olduğunu belirterek bu sahada Türkiye’de faaliyet gösteren en önemli e-pazaryerlerinin Amazon, Hepsiburada, Gittigidiyor, N11, Trendyol üzere firmalar olduğunu anımsattı.

NEDEN MERCEK ALTINA ALINDI?

“Bu platform isimlerini ve örnekleri kolay anlaşılması için veriyorum yoksa somut bir tespitten yola çıkarak söylemiyorum” diyen Yavuz, kol incelemesine neden gereksinim duyulduğunu şöyle anlattı: “Özellikle pandemi döneminde internet üzerinden alışveriş eğilimi arttı. Ehil bilinirliliği olmayan küçük işletmelerin daha fazla müşteriye erişmesi açısından pazaryerleri çok önemli. Satıcı tarafındaki bu yarışma, tüketiciye eser ve fiyat çeşitliliği halinde yarar sağlıyor. Bu kazanımların uzun dönemde korunması için Yarışma Kurumu olarak madalyonun başka tarafını gözetmek de bize düşüyor. İşte e-pazaryerlerinden beslenen tüm rekabetçi ve yarışma aksisi etkileri anlayabilmek ve bunlara yönelik münasebetli siyaset belirleyebilmemiz için bu işletmeleri tanımamız ve bu sahada yarışması işler kılan ve/ya aksatan ögeler ne? Yeni kurallara, araçlara gereksinimimiz var mı ortaya koymamız gerekiyor.”

KAYIRMA VAR MI?

“İncelemeniz sırasında hangi yarışma ihlallerinin varlığını sorgulayacaksınız?” sorumuzu ise Yavuz, şöyle yanıtladı: “Bu sorunun karşılığı bakımından liste aslında çok uzun fakat en çok taraftar toplayan ve bu mealde kabul gören yarışma ihlali tartışmaları, platformların fiyatlama davranışı ile platform hizmeti ve eşanlı rollerinden (hem platform sahibi-hem satıcı) kaynaklı dışlayıcı ve/veya sömürücü pratiklerde bulunabileceklerini husus alıyor. Bu minvalde yarışma otoritelerinin önüne sıklıkla gelen yarışma meseleleri en çok kayrılan müşteri, platform sahibinin tıpkı zamanda satıcı olduğu konumlarda öteki satıcıları liste dışı bırakma yahut görünümlerini kısıtlama, eser listelemede objektif davranmama, tüketicilerden ve tedarikçilerden temin edilen bilgileri kendi eserlerine haksız avantaj sağlayacak şekilde kullanma, riski orantısız şekilde satıcılar üzerinde bırakma, satıcılara yüksek encümen tatbik ve satıcıları ilave hizmeti kabule zorlama, algoritma ve data tasarrufunun yarışması kısıtlayıcı anlaşmaları kolaylaştırması üzere başlıklarda oluyor.”

DATALAR YARIŞMANIN SEYRİNİ TESIRLER

Bir sair rekabetçi tasanın de, e-pazaryerleri tarafından toplanan verilerin tasarrufuna dair olduğuna dikkat çeken Hatice Yavuz, “Siz rastgele bir pazaryerinin internet sitesine girdiğinizde/alışveriş yaptığınızda çok kapsamlı bilgilerinizi de paylaşmış oluyorsunuz. Bulunduğumuz dijital çağda bu bilgilerin ticari pahası aslında çok yüksek ve pazardaki yarışmanın seyrini etkileme gücüne sahip. Parasız, diye yansıtılan bir dünyada tüketiciler verileri ile önemli bir bedele katlanıyor. Bu ise tüketici refahını ilgilendiren bir mesele ve e-pazaryerinin sahip olduğu tüketici verisi önemli bir rekabetçi avantaj sağlamakta. Bu done avantajının gerek tüketicinin sömürülmesi, gerekse satıcıların yahut sair platformların sömürülmesi/dışlanması formundaki haksız tasarrufu Yarışma Kurumu olarak bizim radarımıza giriyor” dedi. Yavuz, sürecin sonucunda neler olabileceğini ise şöyle özetledi:

“Bu sürecin sonucunda yarışma hukuku araçları ile müdahale etmemiz gereken yerler tespit edilecek, ayrıyeten yeni yarışma ve ticaret düzenlemelerine gereksinim olup olmadığı ortaya çıkacak. Belirlediğimiz yol haritası, bu pazarların geleceğini tayin edecek, Yarışma Kurumu olarak bunun bilincindeyiz. Bu nedenle sağlam ve gerekçeli adımlar atmamız gerektiğine, bunu ise done odaklı bir inceleme ile başarabileceğimize inanıyoruz.”

Soldan sağa: Selçuk Yılmaz, Betül Ayhan, Ebru İnce, Hatice Yavuz, Cemile Yüksek ve Funda Göktepe

AVANTAJ SAĞLIYORLAR MI?

E-pazaryerlerinde farklı kategorilerde çok sayıda eserin sergilendiğine dikkat çeken Hatice Yavuz, “Örneğin, Hepsiburada’nın internet sitesini, Hepsiburada’nın sahipliğinde sanal bir tezgâh yahut hâl olarak düşünebiliriz. Bu tezgahta farklı kategoride birçok firmanın eserleri sergileniyor lakin Hepsiburada tıpkı zamanda kimi kategorilerde eserin satıcısı konumunda da olabiliyor. Yani tezgâhta kendi eserleri ile de yan alıyor. Tezgâhta hangi satıcının eserine ne şekilde nokta verileceğinde, tüketicinin hangi eseri ilk olarak göreceğine, tüketicinin dikkatini hangi eserlerin çekeceğinde Hepsiburada kelam sahibi. Nihayetinde tezgâh onun. İdeali tezgâhın üstündeki eserlerin ve sıralamalarının tüketici tercihine nazaran tayin edilmesi. Lakin Hepsiburada ilk sıraları kendi eserine de ayırabilir, reklam alanı olarak da kullanabilir yahut farklı güdülerle de hareket edebilir” dedi.

MAĞDURİYET OLABİLİR

Satışı yapılan eserin Hepsiburada’ya ilişkin olması durumunda tüketicinin eser için ödediği fiyatın tamamıyla Hepsiburada’nın kasasına gideceğini, üçüncü şahıs satıcıların eserinin satılması halinde ise yalnızca yarkurul alacağını belirten Yavuz, “E-pazaryeri sahip olduğu gücü, kendi eserlerine haksız avantaj sağlamak üzere kullanabilir, satıcılara objektif olmayan akit koşulları getirebilir yahut kolda yarışması kısıtlayan, fiyat katılığını besleyen birtakım davranışlarda bulunabilir. Bu nitelikteki pratiklerin tüm bölüme sirayet etmesi halinde ise hem satıcıların hem de tüketicilerin mağduriyeti kelam konusu olabilir” diye konuştu

YARIŞMASI TEHDİT EDER

Örneğin Trendyol’un satıcılarına ‘en düşük fiyatla benim platformumda satacaksın’ demesinin de, satıcıların düşük fiyat sunma motivasyonlarını zayıflatacak bir tatbik olacağını belirten Yavuz, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Ya da Amazon’un sahip olduğu tüketici ve satıcı verisi avantajıyla, satıcı olarak konum almaya karar verdiği kategorilerdeki sair satıcıları, e-pazaryerinin sahibi olarak liste dışı bırakması yahut alt sıralarda listelemesi gayri yarışma otoritelerinin hâlihazırda incelediği önemli mevzular arasında. Pazaryerinin tüketici tercihlerini göz gerisi edip kendi satışını yaptığı bisikleti yahut rastgele bir satıcıyı ön plana çıkarmaması gerekiyor. Bu pazarın rekabetçi işleyişini tehdit edebilecek bir tatbik bizim açımızdan.”

KAMUOYUNA ANKETLERİ DOLDURMA DAVETI

E-Pazaryeri Platformları Dal İncelemesinde hangi bilgi kaynaklarının kullanılıp, kimlerle işbirliği yapılacağını ise Yavuz şöyle anlattı: “Kaynak çeşitliliği ve data derinliğinin, böylece paydaşların azami iştirakinin sağlanması önceliklerimiz arasında. Gelgelelim bu şekilde, kapsamlı ve somut bir fotoğrafın ortaya konulabileceğini düşünüyoruz. Bu bağlamda hem tüketicilere hem satıcılara yönelik anket pratiklerimiz olacak, incelemenin esas muhatabı olan e-pazaryerlerinden de bilgi talebi ile verileri bir araya getirmeyi planlıyoruz. Iştirakçi bilgilerinin kapalı tutulacağı bu anketler ile tüketicilerin alışveriş davranış ve eğilimleri, satıcıların ise platformlar ile çalışma şekilleri ve karşılaştıkları problemleri tespit etmeyi hedefliyoruz. Başkaca, kesim paydaşları ile tarama içtimaları da ajandamızda mekan alan başlıklardan. Bu arada kamuoyunun desteğine gereksinimimiz olacak, e-pazaryerlerinden alışveriş yapan tüketicilerden ve bunlar üzerinden satış yapan firmalardan anketlerimizin doldurulmasını rica ediyoruz. Anket duyuruları Kurumumuz internet sitesinden yapılacak.”

DÜNYADA DA İNCELENİYOR

Kaygıların sadece Türkiye’ye mahsus olmadığını kaydeden Yavuz, “Küresel çapta inceleme altına alınan ve bu sahada en çok dikkat çeken platform ise Amazon. AB Komitesi, Almanya, Fransa, Hindistan üzere pek çok ülkede Amazon’a yönelik incelemeler devam ediyor. Ayrıyeten bu alan özelinde olmasa da, e-pazaryerlerinin içerisinde olduğu e-ticaret bakımından yeni yarışma araçları geliştirme konusunda çalışmalar da sürdürülüyor. İngiltere Yarışma Otoritesinin, Avrupa Komisyonu’nun e-ticarete yönelik incelemeleri ve raporları var. Özetle tüm dünyada e-ticarete yönelik bir siyaset oluşturma eforu var” tabirlerini kullandı.