BARIŞ SEDEF
Otomotivden güce, kimyadan tarım bölümüne kadar endüstrinin bütün kolları için kritik bir yere sahip olan döküm kesimi, ihracatı artırmak ismine kullanılmış döküm modeli/kalıbı ithalatı fiyatlamasında yük üzerinden yapılan tarifelendirmenin, 1 Ocak 2015’ten önceki düzenleme olan ‘modelin fatura bedeli’ üzerinden yapılmasını talep ediyor. DÜNYA ve Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği (TÜDÖKSAD) tarafında gerçekleştirilen yuvarlak masa toplantısına DÜNYA gazetesi müellifleri Rüştü Bozkurt ve Vahap Munyar ile TÜDÖKSAD yönetim şurası üyeleri katıldı. Gerçekleştirilen toplantıda ayrıyeten güç maliyetlerindeki artışlar, kullanmış olan atık kumların farklı alanlarda değerlendirilmesi, COVID-19’un kesimdeki iş hacmine etkileri, mavi ve beyaz yakalı işçi istihdamı konusunda karşılaşılan sıkıntılar ve tahlil önerileri ele alındı.
TÜDÖKSAD Yönetim Şurası Başkanı Umur Denizci 1 tonluk bir kalıbın, içindeki sandıkla ve başka kollayıcı eserlerle birlikte tartısının 5 ila 6 tonu bulduğuna dikkat çekerek, “Modellerle ilgili kalıplar yapısı gereği ağır olabiliyor. Bu eserler sandıklara bağlı kesimler olarak geliyorlar ve bu yükün döküm süreci yapılan modülün tartısı ile rastgele bir ilgisi yok. Bu kapsamda gümrükte kilogram başı 15 dolar gümrük vergisi ve KDV ödeniyor. Bu KDV’ler geri de alınabiliyor lakin bu durumun uzun sürmesi üzere bir süreç kelam konusu” dedi. Gümrüklerden alınan kalıpların vergilendirme tarifesinin ikinci el eski makine ithalatı ile birebir olduğunu kaydeden Denizci, kalıp modellerin fatura bedeli üzerinden gümrükte tarifelendirilmesi gerektiğini söyledi.
“Alıcı şirket maliyete katlanmayıp diğer bir ülkeye yönelebiliyor”
Türkiye’nin döküm kesiminde yıla nazaran Avrupa’da 2 ila 3 dünyada ise 10 ila 11’inci sırada yer aldığına dikkat çeken Denizci, “Birçok Avrupa firması, döküm alanında satın alma müdürünü Çin’e göndermiyor. Müşteri alternatif olarak Türkiye’ye geliyor ama üretici tarafından hazırlanmış olan döküm modeli yahut kalıbı Türkiye’ye geldiğinde ve üretici firmada gümrükte modelden bağımsız ortaya çıkan tartı üzerindeki maliyeti gelen firmaya yansıtmaya kalktığında alıcı şirket maliyete katlanmayıp diğer bir ülkeye yönelebiliyor. Hem bölümün hem de Türkiye’deki ihracatının artırması konusunda ‘kullanılmış döküm modeli/kalıbı ithalatı fiyatlamasında’ yapılacak düzenlemeler son derece önemli” değerlendirmesinde bulundu. Öteki taraftan bölümün ihracat katma kıymetini artırmaya yönelik önemli bir çaba içinde bulunduğunu, üretilen döküm gereçlerinin direkt montaj sınırında kullanılabilecek şekilde işlenmiş olarak ihraç edildiğini, bu sayede bölüm ihracatının 4 ila 5 milyar Euro civarına yükseldiğini kaydeden Denizci, “Ortalama’da kilogram başı ihracatımız 2,74 Euro dolayında” diye konuştu.
“Alternatif olarak Doğu Avrupa ülkelerine yönelik yapılan araştırmalar var”
Ardemir Döküm Yönetim Heyeti Başkanı Mehmet Ali Acar, kalıp tedariki konusunda süreksiz ithalatta 6 aylık süreyi uzatma yoluna gidilmesinin gerçek bir atılım olacağının altını çizerek şunları söyledi: “Sonuçta model bize ilişkin değil. Müşteri bu modeli ne zaman isterse bizim bu eseri müşteriye gönderme yükümlülüğümüz var. Burada güya alım-satım yapmışız üzere bir durum oluşuyor. Gelen kalıp kullanılmış gereç muamelesi gördüğü için fiyatlama konusunda önemli problemler yaşıyoruz. Bu uygulamadan dolayı boş yere KDV ve fazladan gümrük vergisi ödüyoruz. Avrupa; bu alanda ülkemizdeki tedarik zincirindeki bu düşünceyi gördüğü için kendi içine dönmeye başladı. Dolayısıyla bu gidişin önüne geçmek istiyoruz.”
“Emanet sistemi geliştirilmeli”
Özgümüş Döküm Yönetim Konseyi Başkanı Bülent Özgümüş, kullanılmış döküm modeli/kalıbı İthalatı konusunda farklı bir düzenleme yapılması gerektiğini öne sürerek şunları söyledi: “Sonuçta gelen kalıpları biz satın almıyoruz. Devlet burada makul bir tarih koyarak ve gelen eserlere emanet sistemi üslubunda bir model oluşturarak bu eserin ilgili ülkeye tekrara gönderilip gönderilmediğini denetleyecek bir sistemi devreye almalı. ”
“Atık kumlar asfalt imalinde kullanılabiliyor”
Ferro Döküm Yönetim Şurası Başkanı Kadir Efe, bu kumların kesim içinde geri kazanımla yine kullanıldığını lakin özelliğini kaybetmeleri sebebiyle makul bir mühlet sonra artık kullanılamadığını kaydetti. Avrupa Birliği ülkeleri ve ABD’de döküm süreçleri sonucunda oluşan atık kumların dolgu materyali, tarım toprağı, asfalt üretimi ve çimento imalatı üzere değişik alanlarda kullandığına işaret eden Efe, “Atık hale gelen ve büsbütün doğal gereçler olan silis kumu ve kömür tozu karışımı olan bu eseri öbür ülkelerde olduğu üzere tekrar kıymetlendirme yöntemiyle ekonomiye geri kazandıramıyoruz. Bu atık, ikincil hammadde sınıfında dolgu gereci olarak karayollarında ve asfalt imalinde kullanılabiliyor” dedi. Yıllık bazda Türkiye’de 800900 bin ton civarında atık kum ortaya çıktığını dile getiren Efe, “Biz elde edilen atık kumlarla ilgili teknik bilgileri, yurt dışındaki uygulamaları ve standartları da Etraf ve Şehircilik Bakanlığımıza sunduk. Lakin bu eserin tekrar kullanıma sokulamayacağı yönünde bir algı var, bununla savaşıyoruz” sözlerini kullandı.
İş kaybının yüzde 20 ila 30 civarında olacağı öngörülüyor
Demisaş Döküm Emaye Genel Müdür’ü Emre Giray, COVID-19 nedeniyle nisanda önemli bir şok yaşadıklarını tabir ederek, yaptıkları rutin satışın yalnızca yüzde 15’lik kısmını gerçekleştirdiklerini belirtti. Mayısta iş hacimlerinin %40-50, haziranda ise %60-70 düzeylerine çıktığını anlatan Giray, “Gidişatta bu ay daha düzgün olacağını öngörüyoruz. Öteki taraftan Türk metal döküm bölümü hem yurt içi hem de yurt dışından verilen siparişlerin %75’lik kısmında erteleme yahut iptalle karşılaştı. Hastalık nedeniyle sektörel iş gücü kaybı yüzde 15 civarında oldu. Tesislerimizin üretime orta verme oranı ise %40 olarak gerçekleşti. Yüklü orana baktığımızda pandemi sürecinde dalda yüzde 48’lik bir iş kaybı kelam konusu oldu. Yıllık kaybın ise %20 ila 30 ortasında yer alacağını öngörüyoruz” dedi.
“Personel konusunda önemli problemler var”
Erkunt Sanayi Genel Müdürü Dilek Gündüz de, dalda işçi temini konusunda önemli problemler yaşadıklarına dikkat çekerek, “Organize sanayi bölgesindeki tesisimiz kentin içerisinde, üniversitelere yakın olmamıza karşın genç mühendisleri bölüme çekmekte zorlanıyoruz. Bilhassa mavi yakalı işçi temini konusunda önemli meselelerle karşı karşıyayız. Üstelik kesimdeki fiyat aralıklarının da öbür dallardan fazla olduğunu söyleyebilirim. Otomasyon sürecine gidildiği için dalda kadınların da istihdam edildiğini görmek mümkün” formunda konuştu.
Beş yılda dünya döküm üretiminden aldığı hisse yüzde 34 oranında arttı
TÜDÖKSAD Genel Sekreteri Koray Hatipoğlu 2013’ten 2018’e kadar Türk metal döküm dalının dünyada aldığı hissenin yüzde 1.5’ten yüzde 2’ye yükseldiğini tabir etti. Dalın 2018’e nazaran 2019 yılında, üretim hacmi bakımından yüzde 2.6’lık büyüme kaydettiğini dile getiren Hatipoğlu, “Türkiye’de 900 civarında dökümhane var. Daldaki üretimin yüzde 85’i, ihracatın ise yüzde 90’lık kısmı derneğimiz üyeleri tarafından gerçekleştiriliyor. Ayrıyeten Türkiye’nin globalde döküm imalatındaki üretim hacmini yüzde 34 oranında artırdığı görülüyor” bilgisini verdi. Demir gurubunda son yıllarda sabit bir gidişatın gözlemlendiğini anlatan Hatipoğlu, “Ancak demir dışı eserlerde, başta alüminyum döküm olmak üzere otomobillerdeki hafifleme çalışmaları kapsamında uygun alüminyum alaşımlarının geliştirilmesiyle son yıllarda önemli bir ivmelenme kelam konusu” açıklamasını yaptı.
