Karadeniz’deki doğalgaz keşfinin iklim değişikliği üzerinde olumlu tesirinin olabileceğini belirten Doç. Dr. Canan Acar, Türkiye’nin Paris Anlaşması çerçevesinde 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarını yüzde 21 oranında azaltma taahhüdünü, kömür ve petrol yerine doğalgaz gücü kullanarak gerçekleştirebileceğini söyledi.
Sakarya Gaz Sahası’ndaki doğalgaz keşfi büyük yankı uyandırırken, doğalgazın iklim değişikliği üzerindeki en büyük tesiri artan sera gaza emisyonlarını azaltma potansiyeli olarak görülüyor. Kömür ve petrole oranla doğalgaz daha pak bir seçenek olarak görülürken, keşfin Türkiye’ye iklim değişikliği konusunda da yarar sağlayabileceği belirtilmekte. 2018 yılındaki güç kaynakları kullanım verilerine değinen Bahçeşehir Üniversitesi Güç Sistemleri Mühendisliği Bölümü Öğr. Üyesi Doç. Dr. Canan Acar, “O sene kömür ve petrol yerine yalnızca doğalgaz kullanılsaydı emisyonlar, yaklaşık olarak 101 milyon ton azaltılabilecekti” diyerek, doğalgaz keşfinin iklim üzerindeki mümkün tesirini kıymetlendirdi.
“Yüzde 24 oranında azaltabilir”
Türkiye’nin güç kaynağı kullanım ve sera gazı emisyonu verilerinin önemli boyutlarda olduğunu belirten Canan Acar, “Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın verilerine göre, 2018 yılında Türkiye’nin birincil güç kaynak kullanımı şu şekilde dağılım göstermiştir; petrol yüzde 29,2, doğal gaz yüzde 28,6, kömür yüzde 28,4. Tekrar 2018 sera gazı emisyonlarına baktığımızda görüyoruz ki bu emisyonların 169,19 milyon tonu kömürden, 116,92 milyon tonu petrolden ve 96,07 milyon tonu doğal gazdan gelmiştir.
Bu yakıtların tıpkı ünite enerjiyi vermek için saldıkları emisyonlara bakarsak 1 GJ güç vermek için doğalgaz yaklaşık 56 kg karbondioksit salarken bu ölçü petrol için 73 ve kömür için de ortalama 100 kg karbondioksittir. Yani, 2018 verileriyle incelersek, o sene kömür ve petrol yerine yalnızca doğal gaz kullanılsaydı emisyonlar toplam olarak yaklaşık 101 milyon ton azaltılabilecekti. Bu da emisyonlarımızı neredeyse yüzde 24 oranında azaltmamız manasına gelirdi. Türkiye’nin Paris Anlaşması çerçevesinde sera gazı emisyonlarını 2030’a kadar yüzde 21 azaltacağı taahhüdü göz önüne alındığında, petrol ve kömür yerine bulunan doğalgazın kullanılmasının ne kadar tesir yapabileceği görülebilir” diye konuştu.
Tek deva sera gazı emisyonlarını düşürmek
Artan sera gazı emisyonlarının iklim değişikliği üzerinde önemli oranda tesiri olduğunu tabir eden Doç. Dr. Canan Acar, Amerikan Meteoroloji Derneği’nin yayınlamış olduğu raporu da kıymetlendirerek şunları söyledi:
“60’tan fazla ülkeden 520 bilim insanı tarafından derlenen ve geçtiğimiz günlerde Amerikan Meteoroloji Derneği Bülteni’nde yayınlanan rapor, iklim krizinin gezegeni ve insan hayatını nasıl etkilediğini çarpıcı bir şekilde gösteriyor. Bu rapora göre, 2019 yılında, okyanus sıcaklığı tarihteki en yüksek 2. düzeydeydi. Deniz düzeyi 8,64 cm yükseldi, sera gazları ise son 800 bin yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Kutuplar kayıtlardaki en sıcak 2. seneyi yaşadı. Pek çok ülke sellerle boğuştu ve Avustralya, Amazon ve Sibirya’da büyük orman yangınları yaşandı. Tüm bu veriler, global iklimin süratle değişmeye devam ettiğini ve bizlerin acilen önlemler alması gerektiğini göstermektedir. Bu önlem de sera gazı emisyonlarımızı acilen düşürmeye başlamak olmalıdır.”
“Gaz ÇED raporları ışığında yüzeye çıkarılmalı”
Doç. Dr. Canan Acar, doğalgazın her ne kadar sera gazı emisyonu açısından kömür ve petrole kıyasla daha pak bir seçenek olsa da, deniz altından doğalgaz çıkarmanın getirebileceği çevresel riskler de olabileceğini söyledi. Acar, “Deniz altı kaynaklarından doğal gaz rezervlerinin çıkarılması detaylı ÇED raporları ışığında titizlikle yapılmalıdır. Deniz tabanındaki doğal gazın çıkarılması sırasında, deniz ortamına gaz sızıntısı olması kaçınılmazdır. Bu gaz, kaynaktan, boru sınırlarından, tankerlerden ve depolama tanklarından sızabilir yahut patlamalara dahi neden olabilir. Sondaj ekipmanı arızası, boru sınırlarının aşınması, insan yanılgısı, sarsıntılar, fırtınalar, nakliye kazaları vb. nedeniyle de sızıntı ve patlamalar meydana gelebilir. Doğalgazın denize salınmasının çevresel sonuçları, bilhassa kıyıya yakın yerlerde, sığ sularda yahut su sirkülasyonunun yavaş olduğu bölgelerde meydana geldiğinde şiddetlidir.
En tehlikeli durumlar ortasında, deniz yüzeyinde süratle buharlaşan gazın tetiklediği gaz bulutları oluşumunu ve bu gaz birikintisinin yanarak yahut patlayarak 400 kilometreye kadar olan alanda yaşayan her şeyi yok edebilme potansiyelini sayabiliriz. Pek çok insan, deniz altından sızan doğal gazın yalnızca yüzeye çıkıp süratle buharlaşacağını düşünür, lakin aslında önemli bir kısmı suda çözünür ve deniz hayatı için epeyce zehirlidir. Gaz balıkların bedenine süratle nüfuz ederek solungaçlara, deriye ve gözlere direkt ziyan verebilir ve gaz kesesini doldurarak balığın nefes alma ve yüzmesine engel olabilir. Denizde metan gazı 0,02 – 0,05 miligram/Litre konsantrasyonlarına ulaştığında, bu gaz balıklar tarafından algılanacak ve balıklar o bölgeden uzaklaşacaktır. Bununla birlikte, balıklar 1 miligram/Litrenin üzerindeki konsantrasyonlara maruz kalırsa, bu gaza maruz kaldıktan birkaç saniye sonra yön hislerini kaybeder ve sızıntı bölgesinden kaçamazlar. 15 – 20 dakika bu çeşit konsantrasyonlara maruz kalan balıklar akut zehirlenme belirtileri gösterir ve maruz kaldıktan sonra 1-2 gün içinde ölürler. Kabuklu deniz hayvanları da gaza maruz kaldığında ölmektedir. Tüm bu istenmeyen ve ziyanlı etkilerden korunmak için deniz altı sondaj çalışmaları sırasında ayrıntılı ÇED tahlilleri yapılmalı ve bu bilgiler ışığında rezervden çıkan doğal gazın çıkarma, taşıma ve işlenmesi sırasında sızıntı, paslanma ve aşınmayı en aza indirecek önlemler alınmalıdır. Sarsıntı ve fırtına üzere risklere karşı güçlü yapılar kurulmalı, ekipmanlar daima denetim edilmeli ve tüm çalışanların doğal gaz konusunda eğitimlerinin daima yapılarak insan yanılgısının da en aza indirilmesi gerekir” diye konuştu.
