Korona virüs (Covid-19) Türkiye’de ilk sefer Elazığ’da Fırat Üniversitesi (FÜ) Tabip Talim Üyesi Ümit Çelik ile ekibi tarafından ODTÜ tarafından geliştirilen atomik kuvvet mikroskobu ile 3 boyutlu görüntülendi. Birinci çalışmada virüsleri yüzeye damlatıp kuruttuktan sonra görüntülediklerini anımsatan Tedrisat Üyesi Çelik, likit altında bu virüsleri görüntülemeyi hedeflediklerini, kullandıkları teknik sayesinde geliştirilecek aşı çalışmalarında virüs üzerindeki etkilerin de görüntülenebileceğini kaydetti.
Fırat Üniversitesi’nde Hekim Tedrisat Üyesi Ümit Çelik ve ekibi, ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ahmet Oral’ın da desteğiyle TESİD mükafatı alan yerli ve milli atomik kuvvet mikroskobunu kullanarak Covid-19’u 3 boyutlu olarak görüntülemeyi başardı. FÜ olarak korona virüsü izole eden ve 3 boyutlu olarak atomik kuvvet mikroskobu kullanarak görüntüleyen ilk üniversite olduklarını belirten Çelik, yaptıkları çalışma ile virüsün yapısal imgesini tahlil etme, aşı ve ilaç tedavisine önemli ek sağlamasını beklediklerini ve mevcut çalışmadan sonra likit altında bu virüsleri görüntülemeyi hedeflediklerini aktardı.
Covid-19’un küresel bir tehdit haline geldiğini anımsatan Talim Üyesi Dr. Ümit Çelik, “Biz de bilimsel açıdan bir ek sunabilmek maksadıyla korona virüsü milli imkanlarla geliştirilen atomik kuvvet mikroskobu ile hedefledik ve bunu başardık. Girişimde yerli ve milli imkanlarla üretilmiş atomik kuvvet mikroskobunu kullandık. İstanbul Teknik Üniversitesi’nde (İTÜ) yaptığım doktora ve yüksek lisans çalışmalarında biyomoleküllerin kendi doğal ortamlarında görüntülenebilmesi için atomik kuvvet mikroskobu geliştirme çalışmaları yapmıştım. Yaklaşık olarak bu yerde 15 yıllık bir tecrübemiz mevcut bundan dolayı korona virüsü de biz bu tekniği kullanarak görüntüleyebileceğimize inanıyorduk ve bu çalışma neticesinde görüntülemiş olduk” dedi.
“Virüsü görüntüleyebilmek için izole edilmesi çok çok önemli”
Yüksek güvenilirlikli laboratuvarda virüsü görüntülemeyi başardıklarını anımsatan Talim Üyesi Çelik, “Virüsü görüntüleyebilmek için izole edilmesi çok çok önemli. Bildiğimiz üzere virüs, Türkiye’de değişik üniversiteler tarafından izole edilmiştir. Bunlardan biri de FÜ. Virüs Biyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Şükrü Tonbak ve ekibi tarafından izole edildi. Aslında ben, bu virüs ortaya ilk çıktığında nasıl görüntüleyebiliriz diye düşünüyordum. Gelgelelim virüse ulaşmak çok kolay olmuyor yani virüsün izole edilmiş olması gerekiyor. Sonrasında rektör öğretmenimizle görüştüm ve virüsün de üniversitemizde de izole edildiğini öğrendikten sonra Şükrü öğretmenimle çalışmalara başladık. Yüksek güvenilirlikli laboratuvarda görüntülemeyi başardık” halinde konuştu.
“Biz virüsü cam ve plastik yüzeyde görüntüledik”
Yaptıkları çalışmanın sağladığı avantajları aktaran Çelik, “Aslında gördüğünüz üzere literatüre de baktığımızda korona virüsün cam ve plastik üzere yüzeylerde yaklaşık 2 velev 3 haftaya varan müddetlerde etkin olarak yani enfekte edebilme olabilme ihtimalinin bulunacak şekilde bulunduğunu biliyoruz. Yeniden bizim manzaralara baktığımızda yüzeyde bir çok virüs görülebiliyor ve bu virüsler vatandaşların yüzeylere dokunurken çok dikkatli olması gerektiği mealine geliyor. Bilindiği üzere korona virüs ilk kez Rusya tarafından elektron mikroskopu ile görüntülenmiş oldu. Elektron mikroskopla görüntüleme zıtlığını arttırmak için virüs boyanıyor, sonrasında kesit alınıyor ve bu kesitler dondurularak görüntülenmiş oluyor. Tabi bu türlü bir çalışma yaptığınızda kesitleri görüyorsunuz. Sonrasında datayı 3 boyutlu ya da ortalama bir virüs biçimi elde etmiş oluyorsunuz. Tabi bu çalışmada kabaca virüsün yapısını elde etmiş oluyorsunuz fakat artık görüntülediğiniz virüs gerçek bir virüs değil. Bizim kullandığımız tekniğin emeli ise, biyomolekülleri, yapıları bozmadan ve virüsleri öldürmeden direkt görüntülenebilmesine imkan sağlıyor. Dolaysıyla rastgele geliştirilecek aşı yahut ilaç çalışmalarında direkt ortama verilerek virüs üzerinde ne üzere etkileri olduğu görüntülenebilir. Bundan dolayı çalışmanın bu şekilde bir önemi kelam konusu. Biz bu ilk çalışmada virüsleri yüzeye damlatıp kuruttuktan sonra görüntüledik. Virüsleri biyolojik likit altında görüntülenmesi çok daha önemli. Mevcut çalışmadan sonra likit altında bu virüsleri görüntülemeyi hedefliyoruz” diye konuştu.
