Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Bölümü Uzm. Dr. Hüseyin Sevim, çocuklarda sıkça görülen yaz ishallerine karşı uyardı: “İshal yahut kusmaya müdahale ederken ishal yahut kusma kesici ilaç kullanmayın. Zira mikrobun yahut toksinin kana karışmasına ve tüm bedene yayılmasına yol açmış oluruz. Bebeklerde emzirme sıklığını artırınız, anne sütü ishalin en önemli ilacıdır. Ek besine başlayan bebeklere ve daha büyük çocuklara ise yoğurt veriniz. Hekiminize istişareden antibiyotik başlamayınız.”
Medipol Üniversitesi Vatan Klinikleri Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Bölümünden Uzm. Dr. Hüseyin Sevim, yaz döneminde çocuklarda görülen hastalıklara karşı aileleri uyardı. Dr. Hüseyin Sevim, çocuklarda yaz ishallerinin ciddiye alınması gereken bir durum olduğunu belirterek “Yaz döneminde halk diliyle mide-bağırsak iltihabı dediğimiz akut gastroenterit ve cilt hastalıklarında artış görürüz. Akut gastroenteriti olanlar tekrarlayan kusma, ağır ishal, kimi hastalarda ateş, karın ağrısı, iştahsızlık ve çok halsizlik şikayetleriyle bize başvuruyor. Akut gastroenterit genellikle ağızdan alınan bozuk besin, kirli su ve hasta kişi ile yakın
temasla bulaşıyor” dedi.
“İshali ya da kusmayı engelleyen ilaç kullanmayın”
Mikrobun ağız yoluyla mideye ulaşınca bedenin onu yok etmek istediğine dikkati çeken Dr. Sevim, şu bilgileri paylaştı: “Vücut ilk olarak mikrobu mide asidinde öldürür. Bunu başaramayınca kusma devreye girer. Mikrop yahut toksin bağırsaklara ulaşınca da ishal oluşur. Bağırsak duvarında yara oluşunca da ateş belirtisi ortaya çıkar. Bizi rahatsız eden şikayetler aslında bedenin mikrop-toksini bedenden uzaklaştırma-öldürme sürecidir. Hastalığa müdahale ederken bu durumu göz önünde bulundurmamız gerekir. Örneğin ağır ishalle bağırsak toksini uzaklaştırmak isterken ishal kesici ilaç kullanmak yahut mide kusma ile toksini atmak isterken kusma kesici ilaç kullanmak son derece yanlış uygulamadır. Yarar yerine ziyan verir. Zira mikrobun yahut toksinin bedenden atılmasını engelleyip, kana karışmasına ve tüm bedene yayılmasına yol açmış oluruz. Bu durum çok daha önemli hastalıklara yol açar. Bizim yapmamız gereken bu dönemde takviye tedavisi uygulamaktır.”
“Destek tedavi olmazsa ölüme kadar götürebilir”
Dr. Hüseyin Sevim, takviye tedavisini ise şu şekilde açıkladı: “Hasta çocuk bu dönemde kusma ve ishal sonucu çok su, mineral, vitamin ve besin kaybeder. Bu kayıpları alabiliyorsa ağızdan, alamıyorsa damardan serum takarak destek etmemiz gerekir. Önlem alınmazsa süratle kilo kaybeder, gözleri çöker, cilt esnekliğini kaybeder, ileri dönemde şok hatta ölüme kadar gidecek durumlar ortaya çıkabilir. Anne ve babalar bazen olağan bir durumu ishal olarak da algılayabiliyor. İshal demek için günlük dışkı sayısının artması yani 3’ten fazla ve bilhassa kıvamının sulu halde olması gerekir. Günlük dışkılama sayısı artmasına karşın dışkı kıvamı olağansa bu duruma ishal denmez.”
“İshalin en önemli ilacı anne sütü”
Enfeksiyon durumunda ebeveynlere büyük iş düştüğüne dikkati çeken Dr. Sevim, şu tavsiyelerde bulundu: “Bol sıvı vermelisiniz, ishali artırır kanısıyla ağızdan beslemeyi kesmeyiniz. Anne sütü ile beslenen bebeklerde emzirme sıklığını artırınız, anne sütü ishalin en önemli ilacıdır. Anne sütü almıyorsa her zamanki mamasına devam ediniz. Öğün sayısını artırıp ortalarda su vermek gerekir. Hekiminiz size, çok su kaybı varsa ORS (Oral Rehidratasyon Sıvısı) denilen özel bir karışımı; ishal mühleti uzamışsa ishalli bebekler için üretilmiş özel mamaları önerebilir. Ek besine başlanan bebeklerde ve daha büyük çocuklarda yoğurt ishalli dönemde çok önemli bir besin kaynağıdır. Ayran biçiminde de verebilirsiniz. Az ölçüde tuz atınız. İshalli dönemde mide hassasiyetinden dolayı çocuğunuz kusabilir. Bu nedenle sık sık az ölçüde beslemelisiniz. Asla aç ve susuz bırakmayınız. Hekiminize istişareden antibiyotik başlamayınız.”
“Bu dönemde çiğ zerzevat, kepekli ekmek tüketilmemeli”
Dr. Hüseyin Sevim, ishal durumunda ailelerin tercih etmesi gereken besinleri de şöyle sıraladı: “Gıda seçerken sindirimi kolay, sıvı, yağsız, şekersiz besinleri tercih etmek gerekir. Mesela kaynamış ılıtılmış su, açık çay, ıhlamur, kaynatılmış nane-limon suyu, portakal, şeftali, elma üzere taze sıkılmış meyve suları ve hafif tuzlu ayran yoğurt tüketilebilir. Ayrıyeten kabuğu soyulmuş muz, elma, şeftali, pirinç lapası, yayla çorbası, tarhana çorbası, haşlanmış patates ve yumurta, yağsız haşlama tavuk, dana eti ile az yağlı peynir çocuklara bu türlü durumlarda verilebilir. Lakin genel olarak çok yağlı, çok şekerli besinlerden kaçınılmalı. Çikolata, cips, kraker üzere yağlı-şekerli market eserleri, çok yağlı şekerli pastane eserleri tercih edilmemeli. Çok yağlı, kızartma, ızgara formundaki besinler (patates kızartması, kebap gibi), hazır çorba, hazır meyve suyu, kola, çiğ zerzevat, kepekli ekmekten kaçınılmalı.”
“Ateş, baygınlık ve ağız kuruluğuna dikkat”
Kusma ve ishalin bağırsak iltihabı dışında öbür hastalıklarında belirtisi olabileceğine değinen Dr. Sevim, şu durumlarda kesinlikle doktora başvurulması gerektiğini açıkladı: “Durdurulamayan yani 4-5 kere tekrarlayan kusmalar ile günde 8-10 kez çok sulu dışkılama durumunda doktora başvurulmalı. Ayrıyeten baygınlık, uykuya meyil, düşmeyen ateş, çok huzursuzluk, ağız ve dilde kuruluk, yemek yiyememe, su içememe ve dışkıda kan görülmesi durumu da ciddiye alınıp çabucak hastaneye başvurulmalı. Öte yandan bağırsak iltihabından korunmak için öncelikle el paklığına dikkat edilmeli. Bilhassa alt değiştirdikten ve tuvaletten çıktıktan sonra sabunla eller uygunca yıkanmalı. Bu alışkanlık çocuklara da kazandırılmalı. Kaynatılmış su yahut hazır kapalı su kullanılmalı. Alınan zerzevat ve meyveler bol su ile yıkanmalı. Hazırlanan besinler mümkünse tek öğünde bitirilmeli. Bilhassa dışarda uzun mühlet beklemiş besinleri vermemeye çalışın. Besinleri buzdolabında ve kapalı kaplarda saklayın. Biberon ve bardakları bulaşık halde uzun mühlet tutmayın. Cam eserleri tercih edin. Güvendiğiniz markaları alın. Güvenilir yerlerden alışveriş yapın. Açıkta satılan besinleri almayın.”
