El-Cezeri 1136 yılında Cizre’nin Şırnak ilçesinde doğdu. Mühendis olan El-Cezeri’nin ilk robotu yapıp çalıştırdığı ve sibernetiği bulduğu ve Leonardo Da Vinci’ye ilham kaynağı olduğu düşünülmekte. Milli imkanlar ile Baykar tarafından geliştirilen Türkiye’nin ilk uçan otomobiline isim olarak verilen Cezeri ne demek? İşte detaylar…
EL CEZERİ KİMDİR
1136 yılında Cizre’nin Tor mahallesinde dünyaya gelmiştir. Sibernetik alanın kurucusu kabul edilen, fizikçi, robot ve matrix ustası bilim insanı El- Cezeri 1206 yılında Cizre’de hayatını kaybetti. Lakabını hayatını sürdürdüğü kentten alan El Cezeri, tahsilini Topluluk Medresesi’nde tamamlayarak, fizik ve mekanik alanlarında ağırlaşarak pek çok ilke ve buluşa imza attı.
Batı yazınında M.Ö. 300 yıllarında Yunan matematikçi Archytas tarafından buharla çalışan bir güvercin yapılmış olduğu bildirilmiş olsa da, robotik ile ilgili bilinen en eski kayıt Cezeri’ye aittir.
Bir çalışmaya göre El-Cezeri bir zanaatkar geleneğinin modülü olarak bulunuyordu ve bu sebeple bir mucitten daha fazla, aygıtların teknolojisinden fazla işçiliğine ilgi gösteren, pratik bir mühendisti ve makineleri genel olarak teorik hesaplamak yerine deme yanılma yöntemi ile ortaya koydu. Otto Mayr’a göre kitapların biçimi çağdaş manada kendin yap kitaplarına benzemekte.
Dünya Bilim tarihi yönünden bugün bulunan sibernetik ve robot biliminde çalışmalar yapan ilk bilim insanı olan Cezeri’nin yapmış olduğu otomatik makineler günümüz mekanik ve sibernetik bilimlerinin temel taşlarını oluşturmaktadır. Mekanik Hareketlerden Mühendislikte Faydalanmayı İçeren Kitap El Câmi-u’l Beyn’el İlmî ve El-Amelî’en Nâfi fî Sınâ’ati’l Hiyel isimli yapıtında ortaya koydu. 50’den fazla aygıtın kullanım asıllarını, yararlanma imkanlarını çizimler ile gösterdiği bu yapıtta tatbikata çevrilmeyen her teknik ilmin, hakikat ile yanlış ortasında kalacağını söylemekte. Bu kitabın asıl kopyası günümüze kadar ulaşmamış olsada bilinmekte olan 15 kopyasından 10u Avrupa’nın farklı müzelerinde, 5 tanesi Topkapı ve Süleymaniye kütüphanelerinde bulunmaktadır.
