Bursa’daki Lala Şahin Paşa Medresesi’nde Yapılan Tartışmalı Müdahaleler

Bursa’daki Tarihi Medresenin Durumu

Bursa’da, 700 yıllık Lala Şahin Paşa Medresesi, çocuk kütüphanesi olarak kullanılmakta ve bu tarihi yapının içine inşa edilen tuvalet ve mutfak, Osmanlı’nın ilk anıt eserinin duvarlarına adeta bir hançer gibi saplanmış durumda. 1339 yılında Lala Şahin Paşa tarafından yaptırılan bu medrese, son zamanlarda yapılan müdahaleler nedeniyle büyük bir tehlike altındadır.

Medresenin duvarları, beton ile kapatılan drenaj sistemleri yüzünden rutubetten dökülmeye başladı. 23 Aralık 2006 tarihinde, 2059 sayılı Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararı ile restorasyon çalışmaları başlatıldı. Ancak bu restorasyon sürecinde, medresenin içinde tuvalet ve mutfak inşa edilmesi, hem vatandaşların hem de bölge sakinlerinin büyük tepkisine neden oldu. Dışarıda mevcut bir tuvalet olmasına rağmen, bu tür yapıların içeriye yapılması, kültürel mirasın korunması açısından son derece tartışmalı bir durum oluşturdu.

Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu üyesi olan ve Gönüllü Çevre Müfettişi Ali Turan, bu duruma karşı 2007 yılında ‘Yürütmenin Durdurulması ve İptali’ için Bursa Bölge İdare Mahkemesi’ne dava açtı. Dava, kısmen kabul, kısmen ret edildi ve bu süreç Danıştay’a kadar uzandı. Temyize götürülen dava sonrasında, Anayasa Mahkemesi’ne taşınan süreçte de olumsuz sonuçlar alındı. Böylece, medresenin içine tuvalet inşa edilmesinin önüne geçilemedi.

Anayasa Mahkemesi’nin olumsuz kararının ardından, Turan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurma hakkının doğduğunu, ancak bunun manevi inançlarına ve ülkenin değerlerine zarar vereceği düşüncesiyle bu hakkını kullanmaktan vazgeçtiğini belirtti.

Medresenin Tarihi ve Önemi

Tarihsel açıdan büyük bir öneme sahip olan Lala Şahin Paşa Medresesi, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinden izler taşımaktadır. Ali Turan, rahmetli hocası Kazım Baykal’ın “ıslak zemin değil, rutubetin dahi eski esere zarar verdiği” sözlerini hatırlatarak, bu hukuksuzluğun 2004 yılından beri takipçisi olduğunu ifade etti. Medresedeki iç alanın sekiz bölümünden ikisinin tuvalet ve mutfak için harcandığını vurgulayan Turan, bu durumun basit bir tesisat olayı olmadığını belirtti.

Turan, “Bu medrese Bursa’daki ilk Türk eseridir. Bu eser hepimizin. Bir an önce bu yanlıştan dönülmeli ve medrese 8 odalı asli haline çevrilmelidir” diyerek, medresenin korunması gerektiğinin altını çizdi.

Gelecek Endişeleri

Tarihî yapıya yapılan müdahaleleri bir hainlik olarak nitelendiren Turan, “Tesisat adı altında tuvalet ve mutfak yaptılar. Aslına uygun olarak çalışma yapılmadı. Osmanlı’nın ilk anıt eserini haritaya çevirmişler.” dedi. Medresenin içerisine yapılan tuvalet ve mutfak yüzünden duvarlarında rutubetlenme meydana geldiğini, bu durumun ileride yıkımlara yol açabileceğinden endişe duyduğunu belirtti.

Turan, “Bir gün, Bursa’nın ilk anıt eseri yıkılırsa şaşırmayın.” uyarısında bulunarak, medresenin yanında bulunan Lala Şahin Paşa Vakfı’na ait alanların, mülkiyet sahibi Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından kamulaştırılarak, bu bölgelere daha fazla tuvalet ve mutfak yapılabileceğini ifade etti. Ayrıca, Bursa Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ve Bursa Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’ne yapılan ihbarlara rağmen, ilgili incelemelerin sonuçlarının kendilerine hala verilmediğini aktardı.

Sonuç olarak, yapılanların ecdada ihanet olduğunu vurgulayan Turan, “Alınan Kurul kararının şaibeli olduğu kanaatindeyim. Medrese, medrese olarak değerlendirilip, aslına uygun olarak titizlikle tekrar ele alınmalı. Bugüne kadar alınan kararlar, şaibelidir. Tesisat kelimesine sığınarak tuvalet ve mutfağı inşa ettiler. Bunların biran önce kaldırılmasını istiyoruz.” şeklinde konuştu.