HİLAL SARI
İç savaşın yanla bir ettiği ve artık de pandemiyle savaş eden Suriye’ye giden kişisi yardım kapıları azalıyor. Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nde Suriye’ye giden kişisi yardımların Türkiye üzerinden gönderilme müddetini bir yıl uzatmayı öngören tasarı Rusya ve Çin tarafından veto edildi. BM, kişisi yardımların kesimdeki kişiler için hayati önemine dikkat çekerken, Rusya yalnızca bir hudut kapısı üzerinden altı aylık bir mühlete müsaade veren alternatif tasarısını sundu. Mevzuya ilişkin yayınlanacak en son bildirge, pandemi nedeniyle sanal olarak toplanan kurul üyelerinin Rusya’nın alternatif tasarısı için 24 saat içinde vereceği oylarla netleşecek.
Ama sonuç ne olursa olsun, bu gelişmenin mütehassıslara nazaran Türkiye için siyasi sonuçları olabilir. DÜNYA Gazetesi zaviye müellifi ve Bilgi Üniversitesi Siyaset Bilimleri Emeritüs Profesörü İlter Turan’a nazaran Türkiye’nin de desteklediği tasarıya gelen bu veto aslında bir ileti: Rusya’nın dünyaya Suriye ile ilgili kararlarda muhatabın kendisi olduğunu göstermek.
‘Sivillerin sıhhati için hayati önemde’
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in sözcüsü Stephane Dujarric önceki gün yaptığı açıklamada hudut ötesi yardımların “Suriye’nin kuzeybatısındaki sivillerin sıhhati için hayati önemde olduğunu” dile getirdi ve birçok insanın bu yardımlar sayesinde hayatta kaldığını söyledi. Memleketler arası Af Örgütü’nün BM temsilcisi Sherine Tedros ise reaksiyonunu şu laflarla dile getirdi: “Milyonlarca Suriyeli için kişisi yardım yemek yemekle açlıktan ölmek arasındaki fark mealine geliyor. Hastaneler için ehil tedarik olması gerekiyor. Bu nedenle Rusya ve Çin’in veto gücünü berbata kullanması alçakça ve tehlikelidir. COVID-19 vakaları artıştayken bu yardım her zamankinden daha önemlidir. Güvenlik Kurulu bu kişilere yardım edecek mi yoksa onları terk mi edecek?”
Türkiye dahil 13 üye lehte oy kullanmıştı
Almanya ve Belçika’nın hazırladığı veto edilen tasarıda Türkiye’nin de aralarında olduğu Güvenlik Kurulu’nun Çin ve Rusya dışındaki 13 üyesi lehte oy kullanmıştı. Güvenlik Kurulu ocakta yapılan gayrı bir oylamada Türkiye üzerinden iki hudut kapısı kullanarak altı ay mühletle kişisi yardım gönderilmesini onaylamıştı. Ama Suriye’yi destekleyen Rusya ve Çin’in karşı çıkması nedeniyle Irak ve Ürdün’den yapılan yardımlar durdurulmuştu. Altı yıldır devam eden kişisi yardım operasyonu yeni tasarı da onaylanmadığı takdirde yarın sona erecek. Rusya’nın alternatif olarak hazırladığı tasarıda yardımların Türkiye’de yalnızca bir hudut kapısından altı ay müddetle gönderilmesine müsaade veriliyor.
Yalnızca 372 vaka 14 ölüm…
Geçen ay da Almanya ve Belçika, Suriye’nin COVID-19’la savaşına yardımcı olmak için Irak sonunun altı aylığına açılmasını önermiş fakat bu öneri de Rusya ve Çin tarafından veto edilmişti. Suriye’de hükümet yetkilileri pandeminin başından bu yana yalnızca 372 COVID-19 vakası ve 14 COVID-19 ölümü tespit etti.
Rusya veto ile ‘Suriye’de muhatabınız benim’ diyor
DÜNYA gazetesi zaviye muharriri İlter Turan, Rusya ve Çin’in BM’deki vetosunu ve Suriye cephesinde bundan sonra neler olabileceğini şöyle pahalandırıyor:
“Daha önce de Suriye’ye BM vasıtasıyla yapılacak yardımların Türkiye üzerinden gönderilmesi için BM’de bir yıl periyodik bir anlaşmaya varılmıştı. Lakin bu anlaşma Suriye’ye büyük ilgisi olan Rusya’yı rahatsız etmiş, başlangıçta dört hudut kapısı üzerinden yapılabilen yardımlar Rusya’nın itirazları üzerine iki kapıyla sonlandırılmıştır. Artık bunu daha da daraltmayı hedefliyorlar. Böylelikle, Suriye’ye memleketler arası camianın yardım gönderebilmesinin önü giderek kapatılmış oluyor. Esad rejiminin tartışılmaz hamisi olmak isteyen Rusya, Esad’ın Suriye’nin tümünde iktidarı ele geçirmesini ve sağlamlaştırmasını istiyor. Rusya’nın BM Güvenlik Konseyi’ndeki teklifi veto etmesi, kendisine ilişkin bir nüfuz ortamı olarak gördüğü bu ülkeye BM aracılığıyla girilmesi ve Esad’ın güçlenmesini zorlaştırılmasına verilen bir reaksiyon olarak değerlendirilebilir. Rusya, Suriye’de karar vericinin kendisi olduğunu, bu ülke ile ilgili kararlarda yalnızca kendisinin ve Esad’ın muhatap alınması gerektiğini gösterme uğraşındadır. Memleketler arası yardımların bir bölümü Esad’ın hakim olmadığı ortamlara gittiği için, Rusya güdümlü Esad rejiminin ülkeye hakim olmasını zorlaştırmakta, velev engellemektedir. Bu çerçevede bakıldığına, son zamanlarda ABD’nin, İdlib’de daha radikal diyaneti ögelere destek vererek Rusya destekli Suriye’nin ilerlemesini durdurmak istemesi ve Türkiye’ye işbirliği teklif etmesi dikkati çekiyor ve Rus vaziyetini yorumlamamıza yardımcı oluyor.”
Bundan sonra ne olacak?
‘Türk-Rus ilişkileri sıkıntı bir mecraya ilerliyor’
“BM temsilcilerinin COVID-19 nedeniyle 24 saatte sanal olarak kullanacakları oylarla Rusya’nın önerdiği tasarı muhtemelen geçecektir zira öbür deva yoktur. Böylelikle Rusya ve Esad BM’in önüne konumlarını daha güçlendirerek çıkmış olacaklar. Esad ve Rusya, Suriye’nin her bölümünde de hakim değil. YPG’nin ABD aracılığıyla hakim olduğu mekanlar var. İdlib’e de hakim değil. Dolayısıyla bu ortamlarda tekrar bir çatışma dönemine geçilmesi mümkün. Tüm bu gelişmeler sonucunda Türk-Rus ilişkilerinin de sıkıntı bir mecraya sahih ilerlemekte olduğu değerlendirmesi yapılabilir.”
Rusya ve Çin, Suriye’ye memleketler arası yardımları veto etti
