Psikologların bir bireyi tanıma süreci, hem bilimsel bir disiplin hem de insani bir sanat olarak tanımlanabilir. Bu süreç, kişinin kendini açma hızından, psikoloğun uzmanlığına, terapinin amacından, kullanılan yöntemlere kadar birçok faktöre bağlıdır. “Bir psikolog beni ne kadar sürede tanır?” sorusu, hem merak uyandırıcı hem de karmaşık bir sorudur, çünkü insan zihni ve duyguları, basit bir formülle çözülebilecek bir denklem değildir. Bu yazıda, bir psikoloğun bir bireyi tanıma sürecini, bu sürecin dinamiklerini ve etkileyen faktörleri, bir psikolog gözüyle ele alacağım.
Psikoloğun Tanıma Süreci: İlk Adımlar
Psikoterapi, bir bireyin kendini anlaması ve geliştirmesi için bir yolculuktur. Psikoloğun sizi tanıma süreci, genellikle ilk görüşmeyle başlar. Bu görüşme, psikoloğun sizinle ilgili ilk izlenimleri topladığı, temel bilgileri edindiği ve terapötik ilişkinin temellerini attığı bir aşamadır. İlk seansta, psikolog genellikle şu soruları sorar: “Buraya sizi ne getirdi?”, “Ne hakkında konuşmak istiyorsunuz?” veya “Hayatınızda neler oluyor?” Bu sorular, sadece yüzeydeki şikayetleri değil, aynı zamanda kişinin duygusal durumunu, düşünce tarzını ve davranış kalıplarını anlamak için bir kapı açar.
Ancak, ilk seansta bir psikoloğun sizi “tamamen tanıması” mümkün değildir. İnsanlar, genellikle kendilerini tam anlamıyla açmazlar; bazen bilinçli olarak, bazen de bilinçdışı savunmalar nedeniyle. Psikolog, bu ilk seansta sizin hikayenizin yalnızca bir özetini alır. Örneğin, kaygı
bozukluğuyla gelen bir kişi, sadece semptomlarını paylaşabilir, ancak bu semptomların kökeninde yatan çocukluk travmaları, ilişki dinamikleri veya bastırılmış duygular, ancak zamanla ortaya çıkar. Bu nedenle, bir psikoloğun sizi tanıması, bir bulmacanın parçalarını bir araya getirme süreci gibidir ve bu süreç haftalar, aylar, hatta bazen yıllar alabilir.
Tanıma Sürecini Etkileyen Faktörler
Bir psikoloğun sizi ne kadar sürede tanıyacağı, birçok değişkene bağlıdır. Bunları detaylıca inceleyelim:
1. Kişinin Kendini Açma Hızı: Her birey, duygularını ve deneyimlerini paylaşma konusunda farklı bir rahatlık düzeyine sahiptir. Bazı insanlar ilk seansta derinlemesine konuşabilirken, diğerleri güven oluşturana kadar yüzeysel kalabilir. Psikolog, kişinin bu hızına saygı gösterir ve zorlamaz. Örneğin, çekingen veya güvensiz bir kişi, kendini açmak için daha fazla zamana ihtiyaç duyabilir. Bu durumda, psikolog, terapötik bağ kurarak güven ortamı yaratmaya odaklanır.
2. Psikoloğun Yaklaşımı ve Uzmanlığı: Farklı psikoterapi ekolleri, tanıma sürecini farklı şekillerde ele alır. Örneğin, bilişsel-davranışçı terapi (BDT) gibi yapılandırılmış yaklaşımlar, semptomlara odaklanarak daha hızlı bir “tanıma” süreci izleyebilir. Öte yandan, psikodinamik terapi gibi derinlemesine yaklaşımlar, bilinçdışı süreçleri ve çocukluk deneyimlerini anlamaya çalışır; bu da daha uzun bir süreç gerektirir. Psikoloğun deneyimi de önemlidir. Tecrübeli bir psikolog, kişinin sözlü ve sözsüz ipuçlarını daha hızlı fark edebilir.
3. Terapinin Amacı: Psikoloğa neden gittiğiniz, tanıma sürecini doğrudan etkiler. Örneğin, belirli bir fobiyle başa çıkmak için terapiye gidiyorsanız, psikolog bu spesifik sorunu hızlıca tanıyabilir ve birkaç seansta etkili bir tedavi planı oluşturabilir. Ancak, genel bir “kendimi anlamak istiyorum” hedefiyle gidiyorsanız, psikolog sizi daha geniş bir bağlamda, yani kişilik yapınız, yaşam öykünüz ve duygusal dinamikleriniz üzerinden tanımaya çalışır. Bu, daha uzun bir süreçtir.
4. Kültürel ve Sosyal Faktörler: Türkiye gibi kolektif bir kültürde, bireyler genellikle duygularını ifade etme konusunda daha çekingen olabilir. Aile dinamikleri, toplumsal beklentiler veya “ayıp” gibi kültürel normlar, kişinin kendini açmasını zorlaştırabilir. Psikolog, bu kültürel bağlamı göz önünde bulundurarak, kişinin rahatça konuşabileceği bir alan yaratmak için ekstra çaba harcar. Tanıma Sürecinin Aşamaları
Psikoloğun sizi tanıma süreci, genellikle birkaç aşamada ilerler:
• Bilgi Toplama (1-3 Seans): İlk seanslar, psikoloğun sizin hikayenizi dinlediği, temel sorunları ve ihtiyaçları belirlediği aşamadır. Bu süreçte, psikolog genelde açık uçlu sorular sorar ve sizi yargılamadan dinler. Örneğin, “Son zamanlarda neler hissediyorsunuz?” gibi sorular, hem duygusal durumunuzu hem de düşünce tarzınızı anlamak için bir araçtır.
• Desenleri Fark Etme (4-10 Seans): Birkaç seanstan sonra, psikolog sizin davranış kalıplarınızı, düşünce tarzınızı ve duygusal tepkilerinizi fark etmeye başlar. Örneğin, sürekli başkalarını memnun etmeye çalışan bir
kişi, bu davranışın kökeninde onaylanma ihtiyacı olduğunu fark edebilir. Psikolog, bu desenleri size ayna tutarak gösterir.
• Derinlemesine Anlama (10+ Seans): Daha uzun vadeli terapilerde, psikolog sizin bilinçdışı motivasyonlarınızı, geçmiş deneyimlerinizi ve kişilik yapınızı daha iyi anlamaya başlar. Bu aşamada, çocukluk anılarınız, aile dinamikleriniz veya bastırılmış duygularınız gibi derin konular gündeme gelebilir. Bu, psikoloğun sizi “tamamen tanıdığı” bir aşama değildir, ancak sizi oldukça iyi anladığı bir noktadır.
Psikoloğun Gözünden: Sizi Tanımak Ne Anlama Gelir?
Bir psikolog için “tanımak”, sizi bir kutuya yerleştirmek veya etiketlemek anlamına gelmez. Psikologlar, sizi bir teşhisle (örneğin, “depresyon” veya “anksiyete bozukluğu”) sınırlamaz; bunun yerine, sizi bir birey olarak, eşsiz hikayenizle anlamaya çalışır. Bu süreç, hem bilimsel hem de empatik bir yaklaşımdır. Psikolog, sizin duygusal dünyanızı, güçlü yönlerinizi, zayıflıklarınızı ve hayatınızı şekillendiren deneyimleri anlamak için bir harita çizer.
Örneğin, bir psikolog, kaygılı bir kişinin sadece “kaygılı” olmadığını, belki de çocuklukta aşırı eleştirel bir ebeveynle büyüdüğünü veya mükemmeliyetçi bir kişilik yapısına sahip olduğunu fark edebilir. Bu tür içgörüler, ancak zamanla ve düzenli seanslarla ortaya çıkar. Psikolog, bu süreçte sizi bir dedektif gibi gözlemler: sözleriniz, jestleriniz, sessizlikleriniz ve hatta seanslara geliş sıklığınız bile birer ipucudur.
Süre Ne Kadar Olabilir?
Bu soruya kesin bir cevap vermek zordur, çünkü her birey ve her terapi süreci farklıdır. Ortalama olarak:
• Kısa Süreli Terapiler (6-12 Seans): Belirli bir sorun için (örneğin, panik ataklar veya stres yönetimi), psikolog sizi birkaç ay içinde yeterince tanıyabilir ve etkili bir müdahale planı oluşturabilir.
• Orta Vadeli Terapiler (6 Ay-1 Yıl): Daha karmaşık sorunlar, örneğin ilişki problemleri veya hafif depresyon, için psikolog sizi 6 ay ila bir yıl içinde derinlemesine tanıyabilir.
• Uzun Vadeli Terapiler (1 Yıl ve Üzeri): Kişilik bozuklukları, derin travmalar veya kendini keşfetme gibi geniş kapsamlı hedefler için, tanıma süreci yıllar alabilir. Bu tür terapilerde, psikolog sizi sürekli değişen bir varlık olarak tanır ve bu süreç, sizin kendi kendinizi tanıma yolculuğunuzla paralel ilerler.
Sonuç: Tanıma Bir Son Mu, Süreç Mi?
Bir psikoloğun sizi tanıması, statik bir hedef değil, dinamik bir süreçtir. İnsanlar sürekli değişir; hayat olayları, yeni deneyimler ve terapi sürecinin kendisi, sizi farklı bir versiyonunuza dönüştürebilir. Bu nedenle, bir psikolog sizi “tamamen” tanıdığını iddia etmez; bunun yerine, sizi anlamak için sürekli bir çaba gösterir. Bu süreç, bir aynada kendinizi görmenize yardımcı olur ve belki de en önemlisi, sizin kendinizi tanımanıza olanak tanır.
Eğer “Bir psikolog beni ne kadar sürede tanır?” sorusuna kısa bir cevap arıyorsanız: Birkaç seansta yüzeysel bir anlayış, birkaç ayda derinlemesine bir kavrayış
mümkündür, ancak tam anlamıyla tanımak, sizinle birlikte evrilen bir yolculuktur. Psikolog, bu yolculukta size rehberlik eden bir yol arkadaşıdır; sizi çözmek değil, anlamak ve desteklemek için oradadır.
Uzm. Psikolog Diğdem Keskin
