EVRİM KÜÇÜK
Yatırımcının gözü altın ve gümüşte. Altın fiyatları bu hafta 8.5 yılın tepesinden döndü. Başka yandan gümüş yine parlamaya başladı. Platin ve paladyum da bu yılın beğenilen yatırım araçlarından. Lakin 2020’de bedelli metallerin bilinmeyen bir getiri şampiyonu var; rodyum. Nadir bulanan ve çıkarılması maliyetli olan rodyum şu an dünyanın en pahalı metali. Platin kümesi metaller arasında mahal alan ve başta otomotiv olmak üzere sanayinin birçok sahasında kullanılan rodyumun fiyatı bu yıl 6.000 dolardan 8.000 dolara çıkarak yüzde 30’dan fazla kıymet kazandı.
Birkaç ayda 10 bin 500 $ arttı
Son 12 aylık hareketine bakıldığında ise rodyum fiyatının 145 civarında yükseldiği görülüyor. Geçtiğimiz yaz 3.300 dolardan süreç görürken birkaç ay içinde 10 bin 500 dolar prim yaparak bu yılın ilkbaharda 13 bin 800 dolara kadar tırmanan rodyum şu sıralar ise 8.000 dolardan satılıyor. Altın fiyatları son 6 ayda yüzde 16, son 1 yılda ise yüzde 25 yükselerek 1.775 dolar/ons, gümüş ise son 1 yılda yüzde 18.2 pahalanarak 18 doların derhal altında süreç görüyor. 2020 başından bu yana ise rodyum yaklaşık yüzde 32 yani 1.950 dolar prim yapmış durumda. Rodyum için vadeli süreç piyasası yok, gelgelelim Hong Kong’daki Johnson Matthey de dahil olmak üzere bu elementin sürecini yapan birkaç borsa var.
Yüzde 80’inden fazlası otomotivde kullanılıyor
En pahalı değerli metal olarak da bilenen rodyum son yıllarda endüstriyel tasarrufundaki artışa rağmen arz külfeti nedeniyle süratli bir yükseliş içindeydi. Bilhassa Ağustos 2016 ve Ağustos 2018 arasında yüzde 200’den fazla yükselerek büyük ralli gerçekleştirmişti. Çin ve Avrupa’daki yeni otomotiv emisyon standartları, egzoz sistemlerindeki toksik gaz emisyonlarını azaltmak için katalitik konvertörlerde kullanıldığından rodyum fiyat artışından sorumlu. Rodyum tasarrufunun yüzde 80’inden fazlasını otomotiv bölümü gerçekleştiriyor. Otokatalistlere olan talep, bilhassa son 2019’dan 2020 başlarına kadar önemli bir artış gösterdi. Yıl içinde 13 bin doların üzerine çıkan rodyum fiyatları 2017’de ortalama 1.000 doların altındaydı. Ama rodyum; platin ve paladyumun yan eserlerinden biri ve platin fiyatlarının görece düşük olmasının maden yatırımlarını yavaşlatması rodyum arzını kısıtlayarak fiyatların güçlenmesinde önemli rol oynadı.
Talebin son aylarda COVID-19 pandemisinden olumsuz etkilenmesine rağmen, analistler araba üreticilerinin sair metallere yönelmemesi halinde paladyum ve rodyum için uzun vadeli talep değişmeyeceği görüşünde.
Macquarie Group analisti Marcus Garvey, “Otomobil üreticileri paladyum ve rodyum bölgesine platin kullanmaya başlayabilir diyor. Fiat Chrysler üzere araba üreticileri, artan rodyum fiyatlarından kaynaklanan maliyetlerdeki artışı nasıl dengeleyeceklerine dair araştırma ekibi oluşturmuş durumda lakin bununla birlikte, tıpkı standartların elde edilmesini sağlayacak bariz bir ikame şimdi yok.
Danışmanlık şirketi Roskill’den Neal Brewster da rodyum üretiminde yıllık yüzde 1-2 artış öngördüklerini lakin talepte şok bir azalma yaşanmaması durumunda 2025 yılı sonlarına kadar rodyum piyasasında açık beklediklerini söylüyor. Şayet fiyatlar yüksek kalmaya devam ederse Brewster’a nazaran rodyum bir yan eser olmaktan çıkarak ana faaliyet meydanı haline gelerek madencilik yatırımları çekebilir. Platinden yaklaşık 10 kat daha pahalı olan rodyum ölçü olarak platinden daha küçük bir pazar olsa da nakdî büyüklüğü daha fazla.
Tasarruf ortamı geniş
Paylarda sert düzelme yaşandı Rodyum; platin ailesinin bir üyesi. Gümüş-beyaz metalik bir element. Paslanmaya karşı epeyce dirençli ve son aşama yansıtıcıdır. Takı, saat, ayna ve arama ışıkları için bir kaplama olarak kullanılıyor. Elektrik ilişkilerinde da sıklıkla kullanılıyor. Uçak türbin motorlarının üretiminde platin alaşımları da bir gayrı tasarruf sahası. Başka bir tasarruf nitrik asit üretimi ve organik bileşiklerin hidrojenasyonu. Ama rodyum tasarrufunda aslan behresi otomotiv dalında. Egzoz emisyonlarını denetim etmek için platin ve paladyum ile birlikte kullanıldığı otomotiv katalizör pratikleri rodyumdan en çok faydalanılan alan.
2025 ortasına kadar piyasa açığı sürecek
Analistlere nazaran, birincil rodyum madenlerinin bulunmaması, arzı sınırlamaya devam edecektir. Başkaca, geliştirme aşamasındaki yahut yatırım planlanan platin madeni girişimleri nispeten düşük rodyum içeren yerlerde. Madenlerdeki cevherinin yüzde 10’dan fazla rodyum içerebileceği Güney Afrika’nın Garp Havzası ile karşılaştırıldığında yeni girişimler daha çok yüzde 5 üzere düşük rodyum ihtiva eden cevherin çıkarıldığı Rusya, Kuzey Amerika ve Güney Afrika’nın Kuzey maden kuşağında bulunuyor. Bu sebepten yakın ve orta vadede piyasada açık hikayesi sık sık gündeme gelecek. Lakin 2030’lara yanlışsız elektrikli arabalara yönelimin artmasıyla piyasada fazla verilmesi beklenebilir.
