Türkiye’de ziraî üretiminde önemli bir yere sahip Antep fıstığının tarlalardan fabrikalara uzanan şiddetli serüveni başladı.
Toprakla buluşturulan bir fıstık ağacı 20 yıl üzere bir müddette ilk meyvesini veriyor. Her yıl yaz ve kış döneminde tüm bakımları aralıksız yapılan fıstık ağaçları 2 yılda bir eser veriyor.
Bir sene var bir ise yok yılı yaşayan fıstığın hasadı başladı. Üreticiler tarafından “yeşil altın” olarak isimlendirilen Antep fıstığının Ağustos ayında baklavada kullanılan “boz” fıstığın hasat edilirken, Eylül ayında ise kırmızı kabuklu çerezlik olarak kullanılan “ben” fıstığı hasadı yapılıyor.
Sabahın erken saatlerinde işe koyulan üreticiler ve mevsimlik işçiler akşam saatlerine kadar bazen 45-47 dereceleri bulan güneşin altında fıstık topluyorlar. Her bir ağaç sırasını paylaşan işçiler, kendi sırasında başlayarak yere serdikleri tenteler eşliğinde toplama sürecine başlıyor. Genç yaşlı daima birlikte yapılan hasat sonrası toplanan eserler işlenmek üzere tarlaların yakınında kurulan tesislere götürülüyor.
Sabahın erken saatlerinde serüven başlıyor
Hasat için sabahın erken saatlerinde yola çıktıklarını belirten fıstık personeli Emine Demez, “Sabah 4 buçuk üzere kalkıyoruz saat 5 üzere yola çıkıyoruz, akşam 5’e kadar da çalışıyoruz. Hayat kuralı burada çok güç gördüğünüz üzere çalışanlar kızlar ağaca çıkıyorlar tehlikeleri var çadır topluyorlar tartı kaldırıyorlar güç yani. Az para fakat tekrar de çoluk çocuk için geliyoruz” dedi.
‘Sen mi diktin deden mi’
Fıstık Üretici Mehmet Polat fıstık yetiştirmenin zorluğundan bahsederek, şuan hasadını yaptıkları tarlanın dedesi tarafından 1968 yılında ekildiğini söyledi.
Polat, hasadı yapılan ağaçların 52 yaşında olduğunu belirterek, “Fıstık yetiştirmek nitekim güç daha önceleri sorarlardı ‘fıstığı sen mi ektin deden mi ekti’ diye zira kendi ektiğini yemen bahtın çok zordu. Son yıllarda gerek teknoloji gerek imkanlar biraz daha fıstık yetiştirmeyi erkene aldı artık 12-13 sene de ektiğimiz fıstıktan eser alabiliyoruz” sözlerini kullandı.
43 derecenin altında günlü 100 liraya hasat
42-43 derecelik sıcağın altında bu beşerler 80-100 lira yevmiye ile fıstık topladıklarını kaydeden Polat, “Allah yardım etsin onlara da bize de. Fıstık geçtiğimiz sene 20 lira civarındaydı bu sene 18 lira civarında fiyatlar geriledi bütün girdilerimiz artarken fıstık fiyatımız düştü. Ondan dolayı biz de çalışan personel kardeşlerimize mahcup durumdayız” dedi.
Fıstık deyince akla ‘Barak Ovası’ geliyor
Dünyada fıstık deyince akla Barak Ovası geldiğini tabir eden Polat, “Buranın fıstık ağaçları çok verimlidir. Amerika’da da İran’da da fıstık yetişiyor, Urfa’da da fıstık yetişiyor, Siirt’te de fıstık yetişiyor ancak dünyada Barak Ovası’nda yetişen fıstık üzere yetişmiyor. Buranın farklı bir aroması var, kendine has lezzeti var tadı var” halinde konuştu.
Fıstık çocuk yetiştirmek gibi
Fıstık yetiştirmeyi çocuk yetiştirmeye benzeten bir öbür üreticisi Ahmet Yılmaz, fıstığın başka meyveler üzere bu yıl ek seneye topla üzere bir durumunun olmadığını kaydetti.
Fıstıkta uzun bir süreç olduğunu anımsatan Yılmaz, “5 yıl aşı yapıyorsun ondan sonra 15 yıl tekrar bekliyorsun, Ondan sonra tekrardan ağaçlarda bakım yapıyorsun, ondan sonra da cuma dediğimiz yerler var Onlar olmaya başlıyor. Yani tam bir randıman almak için 20 yıl geçiyor. 20 yıldan sonra fıstık ağaçları 2 yılda bir hasat görürüz her yıl olmuyor” sözlerine yer verdi.
Tarladan tesislere gelen fıstıkların burada işlenmeye ve kurutulmaya başladığını belirten Yılmaz, “Burada fıstıklar temizleyip kavlatıyoruz. Birinci kademesi bizden geçiyor. Ondan sonra Kırım tesislerine gidiyor. İç oluyor, daha sonra sofralarımıza baklavalık olarak ‘Boz fıstık’ çıkıyor” diye konuştu.
Fıstığın hiçbir şeyinin ziyan olmadığını tabir eden Yılmaz, içi ayrılan boz fıstıkların dış kabuğunun MDF olarak kullanıldığını çeltik olarak isimlendirilen yeşil kabuğunun ise gübre ve yakıt olarak değerlendirildiğini kaydetti.
