Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Kovid-19 pandemisi ile çabada merak edilen soruları yanıtladı. Sabah gazetesine açıklamalarda bulunan Bakan Koca, “Evde izole olması gereken kaç kişi ortamızda?” sorusuna “Şu an 100 bini aşkın kişi evde izole olması gerekirken kentler ortası seyahate çıkıyor” cevabını verdi.
İşte Bakan Koca’nın salgınla gayrette merak edilen sorulara verdiği cevaplar;
Kovid-19 olumlu hadise sayısı neden sürat kesmiyor?
Şu anki tabloda düğünlerin, taziyelerin, asker uğurlamalarının tesiri görülüyor. Ayrıyeten Doğu, Güneydoğu ve İç Anadolu’da, pandeminin ilk dönemini yaşamayan illerde durum artık önemli olarak hissediliyor. Maskenin, virüsle çaba etkili olduğunu biliyoruz. Fakat cezalarla ilgili “nasılsa tahsil edilmeyecek” rahatlığı içinde caydırıcılık kayboldu. Vatandaş da “Bu iş bitti”, “Atlatırsak da hafif atlatacağız” üzere düşünmeye başladı. Bu noktada yeni önlemler alındı.
Önümüzdeki günlerde İstanbul’u ne bekliyor?
İstanbul başlangıçta virüs gerçeğini yaşadı ve önlemlere ahenk alışkanlığı başladı. Kent, yazın boşaldığı için bu dönemde önemli tesir görmedik. Trafik yüzde 18’e kadar indi, artık 65’e çıktı. Eylül sonuna hakikat yoğunluğun artacağını öngörüyoruz. Hakikaten, İstanbul’da geçen haftaya göre yüzde 32 hadise artışı var.
Başşehir Ankara’da olaylar neden patladı?
Ankara, memur kenti olduğu için yazın kent dışına önemli nüfus hareketi oldu. Geriye dönüşlerle birlikte giderek olay artış tablosu başladı. Düğün vb etkinlikler de ana kaynak haline geldi. Önümüzdeki günlerde esnek mesai ile 16.00-19.00 ortasında memurların trafikte olmaması önemli.
Evde izole olması gereken kaç kişi ortamızda?
Şu an 100 bini aşkın kişi evde izole olması gerekirken kentler ortası seyahate çıkıyor. Uçak ve tren seyahatinde HES kodu zarurî. Otobüs seyahatinde da HES kodu takibi yapılacak. Evde izole olması gereken kişi, kurala uymuyorsa onları yurtlara alan, hatta masraflarını da o şahıstan tahsil eden illerimiz var. Bunu yaygınlaştırıyoruz. “Evde izole olmuyorsan seni yurda alır ve parasını tahsil ederim uygulaması” başladı.
Temaslı takibinin yanı sıra evde izoleyken belirtisi ağırlaşanlar için ne yapılıyor?
Özel bir davet sistemi oluşturuyoruz. Bu sistemde evde izole ettiğimiz kişileri ayrıyeten semptom taramasına tabi tutuyoruz. Yani evde izole iken kişilerin bizi aramasını beklemeden, takımlarımız 1, 3, 7 ve 14. günlerde kesinlikle arama yapıyor. Belirti değişikliği varsa bu şahsa ilave tedavi veriliyor yahut hastaneye alınıyor.
Okul öncesi ve 1. sınıflarda yüz yüze eğitim kararı nasıl alındı?
Okul öncesinde ve birinci sınıflarda yüz yüze eğitim gerekli olduğundan, 2 gün okul, 5 gün evden takip etme modeli benimsendi. O 5 gün de bir şekilde belirtilerin görülebildiği bir dönem. Okula göndermek bu tercihe bağlı. Burada amaç bir şekilde eğitimi başlatabilmek. Bu, temkinli bir adım. Gerekirse aşikâr aralıklarla kararımızı gözden geçiririz. Lakin, “Genel olarak eğitime başlıyoruz” dendiği anda bile okulların açılamayacağı riskli iller var.
Sağlık sistemimiz, salgının yükünü nasıl karşılıyor?
Hastanelerden çevrilen tek bir vatandaş yok. Bölgesel bazda da hasta yükünün karşılanmadığı bir tablo da yok. Fakat hassaslık göstermezsek bu, olmayacağı manasına gelmez. ‘Endişeye gerek yok. Hastaneler yetiyor. İlaç da var. İşimize bakalım’ denirse herkes en yakınında korona olduğunu görür. Formül aşikâr: “Maske, ara, hijyen, test, tarama, erken teşhis ve tedavi.”
İstatistiklerinde şüphe var mı?
Dünya Sağlık Örgütü, “PCR yapıyorsanız, müspet vakalarınızı bildirin” diyor. Bu imkan yoksa, tomografi yahut klinik bulgu ile teşhis konulan olayların bildirilmesini istiyor. Biz, PCR’ı yaygın yapıyor ve müspet olayları bildiriyoruz. Kişinin primer (temelde yatan) hastalığının ne olduğu önemli. Örneğin, trafik kazası geliyor. İki, üç gün yatıyor. Yatan hastalara Kovid testi de uygulanıyor. Diyelim, test olumlu çıkıyor. Trafik kazasından mı öldü, Kovid’den mi? Başlangıçtaki neden trafik kazası, kovid ikincil neden. DSÖ, asli sebebi önemsiyor.
CHP Genel Başkanı’nın açıklamalarına ne diyorsunuz?
Dünya, teneffüs derdi olmayanı hastaneye almıyor. Kovid’de 10 olaydan 8’i belirti vermiyor, 1’i hafiforta seviyede atlatıyor, 1’i de hastanede tedaviye alınıyor. Batı ülkeleri bu 8’le uğraşmıyor. Biz ise daima tarama yapıyor o 8’i izole ediyoruz. Tarama yaptıkça hadise artıyor. CHP Genel Başkanı o sözleri söylememeli. Batı ülkeleri üzere bizim de yalnızca teneffüs ıstırabı olana test yapmamız gerekir. Ancak biz filyasyon üzere sıkıntı bir işi yapıyoruz.
Türkiye’nin üstünlüğü nerede?
Türkiye bu kadar salgın yüküyle karşı karşıya kalmasına karşın sağlık altyapısında sorun yaşamadı. Şu anki yükümüzü bilebilir olsalar, sağlık alt yapımızın gücüne ve çalışanlarımızın özverisine şaşırırlar. Turizm açıldı, 10 milyon insan geldi. Yalnızca THY’de ağustos ayında 9.5 milyonun hareketi söz konusu. Pandemi olacak, 10 milyon kişi uçakla hareket edecek.
Aşı üretiminde hangi noktadayız?
Dünyada 8 aşı, faz 3 kademesine geldi. Bizde 13 aşı çalışması var ve hayvan deneyleri tamamlanmak üzere. Faz 3 için başvuran ABD’li bir firma ile Çin merkezli aşıya müsaade verdik. Ruslar da evrak sundu. Faz 3, gönüllülerde yaygın çalışmanın yapıldığı bir dönem. Aşıların bizim insanımızdaki tesirini bilmemiz çok önemli. Irktan ırka, bölgeden bölgeye değişebiliyor.
Grip mevsimine dair ne tıp hazırlıklar planlandı?
Ekim, kasım ayları influenza (grip) ve teneffüs yolu hastalıklarının ağır olabileceği bir dönem. Üstelik belirtiler de misal. Şayet maske ve araya ihtimam gösterilirse bu önlem tüm vatandaşlarımızı mevsimsel hastalıklardan da koruyacaktır. Viral enfeksiyonlar, damlacıkla geçiyor. Beklediğimiz tehlikeyi en aza indirmenin yolu yeniden maske ve aralıktan geçiyor. Kovid tedavisinde kullandığımız Favipiravir isimli antiviral ilaç, influenza (grip) üzerine de etkili. “Grip miyim, Kovid miyim?” telaşını dikkate alarak favipiraviri vatandaşımıza yaygın vereceğiz. Ayrıyeten tıpkı sürüntüden influenza ve Kovid tespiti de yapılacak.
Üniversiteler ne zaman açılmalı?
Üniversitelerin açılması halinde büyük kentlere yanlışsız önemli nüfus hareketi olacak. Öğrenciler genelde yurtta kalıyor. Şu an tek kişilik oda imkanları sınırlı. Hem hareket hem de bir ortada hayat, durumu riskli kılıyor. Birinci etapta uygulamanın gerekli olduğu tıp, mimarlık, inşaat üzere alanlardan başlayalım istedik. Yurtlarda daha az öğrenci kalacağı için bu tablo, yönetilebilir olacak. Denetimli döneme giren illerde ise üniversiteler daha erken açılabilir.
