Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, katılığı televizyon programında gündeme ilişkin açıklamalarda bulundu. Bakan Dönmez, milli güç ve maden siyaseti kapsamında en önemli politik ve stratejik amaçlardan birinin daha çok yerli kaynak kullanarak, Türkiye’yi dışa bağımlılıktan kurtarmak olduğunu bildirdi. Denizlerdeki hidrokarbon aramalarına son yıllarda yük verdiklerini kaydeden Dönmez, “5-6 yıl önce ’Barbaros Hayreddin Paşa Sismik Gemisi’ ile başladık. Daha sonra filomuza MTA’nın ’Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi’ katıldı. ’Fatih’, ’Yavuz’ ve bu yıl da ’Kanuni’ ismini verdiğimiz üçüncü derin deniz sondaj gemimizle filomuzu genişlettik. 2 sismik araştırma gemimiz, 3 de derin sondaj gemimizle teknik kapasitemizi artırdık. Bugüne kadar hem Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin bize vermiş olduğu sahalarda hem de kendi meydanlarımızda keşif gayeli 6 sondaj yaptık. 7’ncisi de şu anda adanın batısında devam ediyor. Sismik araştırma periyodu bitti. Keşif gayeli sondaj sürecindeyiz. Ekonomik bir keşif yakaladığımızda o alanda üretim gayeli farklı kuyular da açacağız. Sonrasında platformun yapılması ve boru hattıyla en yakın karaya nakli gerekiyor. Bunlar uzun zaman gerektiren işler. Biraz sabırlı olmayı gerektiriyor. Bizim öteden beri söylediğimiz şey ’Varsa, kesinlikle bulacağız” diye konuştu.
’LİBYA HÜKÜMETİYLE ÇEŞİTLİ IÇTIMALAR YAPILDI’
Bakan Dönmez, geçen yıl Kasım ayında Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti ile iki önemli anlaşma yaptıklarını anımsatarak, bunlardan birinin güvenlikle ilgili ortamlarda iş birliği, gayrısının ise deniz salahiyet yerlerinin sonlarının belirlenmesine ilişkin olduğunu bildirdi. Dönmez, “Süreç milli parlamentolardan geçti. Şu anda Birleşmiş Milletler’de tescille alakalı süreç devam ediyor. Bu arada Libya Hükümeti ile çeşitli içtimalar yapıldı. Sayın Serrac buraya geldi. Sonrasında Dışişleri Bakanımız, Kaynak ve Maliye Bakanımız ve bizim bakanlığımızdan bürokrat arkadaşlarımız geçtiğimiz günlerde bir ziyaret yaptı. Serrac Türkiye’ye geldiğinde hem Sayın Cumhurbaşkanımız hem Sayın Serrac güç, petrol, doğal gaz konusunda iş birliğinin karşılıklı artırılması, geliştirilmesi konusunda bir iradenin olduğunu karşılıklı ilan etmişlerdi. Bu kapsamda Libya’da bu iş birliği nasıl geliştirilebilir, atırılabilir, ona bakıyoruz. Lakin şu anda Libya’da öncelikli bahis ve amaç; orada kalıcı bir barışın, huzurun sağlanması” dedi.
’KARADENİZ’DEN BİRAZ DAHA ÜMİTLİYİZ’
Türkiye Petrolleri’nin, Karadeniz’de daha önce memleketler arası ortaklarıyla birlikte yaklaşık 5-6 derin deniz sondajı, 10 sığ deniz sondajı yaptığını anımsatan Dönmez, “Türkiye Petrolleri’nin kendi sondajıyla Akçakoca’da bir doğalgaz keşfi oldu. Rezerv yakaladılar. Üretim de yapılıyor. Garp Karadeniz tarafında bu türlü bir keşfimiz ve üretimimiz var. Karadeniz’den o açıdan biraz daha ümitliyiz. Karadeniz’e ilk kez kendi milli sondaj gemimizle bu operasyonu yapacağız. Zonguldak açıklarında planlıyoruz. ’Tuna-1’ ismini verdiğimiz lokasyonda. ’Fatih’in şu anda Trabzon Limanı’nda kule dikim süreçleri tamamlandı. Temmuz ayının ilk yarısında oradaki ilk operasyona başlamış olacağız. Türkiye Petrolleri’ndeki mütehassıslar alandan elde edilen sismik donelerin umut var olduğunu söylüyorlar. Karadeniz’de Romanya’da mesela kimi keşifler oldu bize yakın meydanlarda. Bulgaristan’da bu tip sismik araştırmalar devam ediyor. Ukrayna tarafında birtakım çalışmalar var” diye konuştu.
KARALARDA PETROL ARAMA VE ÜRETİM
Bakan Dönmez, geçen yıl yaklaşık 120 tane hem keşif hem de üretim emelli kuyu açtıklarını, bunların Türkiye Petrolleri tarihinde rekor seviyedeki kuyular olduğunu belirtti. Bu sene pandemi nedeniyle şu ana kadar 44 kuyu açtıklarını söyleyen Dönmez, şunları kaydetti:
“Yeni keşiflerimiz de oluyor. Bu sene Türkiye Petrolleri günlük yurt içi üretimde 53 bin varil seviyesine ulaştı. Yurt dışındaki iştiraklerle birlikte Türkiye Petrolleri’nin günlük üretimi 150 bin varile ulaşmış oldu. Şahsi kolun 10-12 bin varillik üretimiyle birlikte yekun 65 bin varillik yurt içi üretim ortalamamız mevcut. Türkiye gereksiniminin yüzde 5-6’sına denk geliyor. Son yıllarda kayaçların içerisine sıkışmış gaz yahut petrolü nasıl çıkartırız bunun teknolojik araştırmaları içindeyiz. Güneydoğu’da petrol var ancak ağır ve sıkışmış bir petrolden bahsediyoruz. Diyarbakır, Adıyaman, Batman. Buralar yıllardır keşif yaptığımız, üretim yaptığımız meydanlar. Körfez ülkeleriyle karşılaştırıldığında, alanlarımızda görece maliyeti daha yüksek operasyonlardan bahsediyoruz. Petrol üretiminde yeni teknolojileri kullanıyoruz. Yeni teknolojilerden birisi de çatlatma sistemi. Konvansiyonel metottan farkı düşey sondaj yaptıktan sonra ayrıyeten yatay sondaj yapıyorsunuz bölgenin binlerce metre altında. Yüksek basınçlı suyla tarafın altında sıkışmış petrol ya da gazı çatlatmak suretiyle gevşetiyorsunuz ve daha rahat üretimini sağlıyorsunuz. Oradan elde edilen üretimi böylelikle arttırmış oluyorsunuz. En son Diyarbakır’da bu usulü denedik ve muvaffakiyet elde ettik. Bu yolla üretim de başladı. Başka klasik kuyulara nazaran burada üretim 5-10 kat daha fazla olabiliyor. Trakya’da da deniyoruz. Oradaki gaz meydanlarında da bunu deneyeceğiz. Böylelikle üretim artışını arttırmayı amaçlıyoruz.”
TÜRKİYE’DE ALTIN ÜRETİMİ
Bakan Dönmez, Türkiye’de 2002’den önce altın üretiminin derhal çabucak yok üzere olduğunu söyleyerek, şöyle konuştu:
“2000’li yılların başıyla altın arama ruhsatları hem kamu hem şahsi bölüme açıldı ve burada üretim artışları başladı. 2001, 2002’den itibaren yıllar içinde 33 ton üretime kadar geldik. 2019’da 38 ton üretim gerçekleştirdik. 2020 amacımız 45 ton. Pandemi münasebetiyle bir ölçü üretimde kayıplar, azalmalar var fakat 2. yarıyılda bölüm o açığı telafi edecek halde çalışmalarını sürdürüyor. Geçen yılki üretimin karşılığı yaklaşık 2 milyar dolar civarıydı. Üretmeseydik bunu da ithal edecektik. Son yıllar ortalamasına baktığımızda 130-150 ton civarında altın tüketimimiz var. Yurt dışında ithal edilen altına yaklaşık 7-8 milyar dolar ödüyoruz. Altın üretiminde amacımız bunu üçlü hanelere getirmek en kısa vadede. Lakin altında yatırım devri çok meşakkatli ve uzun. Bir sahanın keşfiyle birlikte üretime geçmesi için en az 5-6, velev 8-10 yıla gereksinim oluyor. Yatırım fiyatları da çok yüksek bu tip tesisleri yapmak için. En az 100 milyon dolarlık yatırımdan bahsediyoruz. Noktasına nazaran 1 milyar dolara kadar çıkabilen bir yatırım meblağı kelam konusu. Tenör dediğimiz oran önemli. Yani hangi alanda ne kadar altın var. Piyasada altının kıymeti arttıkça da bu tenör pahaları tahminen 0,5 grama kadar ekonomik olabilecek. Bazen altının bedeli düşüyor. O zaman o alanlar ekonomik olmaktan çıkıyor ve üretim durduruluyor. Bu daha çok fiyat ve maliyet ilişkisi. Altını sadece vatandaşlarımız değil, dünyadaki merkez bankaları da adeta bir rezerv para üzere stoklarında tutma eğilimindeler. Türkiye’de 6 bin 500 ton civarında bir potansiyelimiz var. Fakat bunun 1500 tonu rezerv olarak elimizde duruyor. Altın arama ve üretiminde kullanılan teknoloji de son nokta çağdaş. Bugün Kanada’da, Avusturalya’da, İsveç’te, Amerika’da hangi tekniklerle altın madeni üretiliyorsa Türkiye’de de tıpkı tekniklerle üretiliyor. Yerli- yabancı ve yerli- yabancı ortak yapılar var. Son nokta çağdaş ve inançlı bir halde bu faaliyetler yapılıyor.”
NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ
Nadir toprak elementlerini büyük orantıda sanayinin, endüstricinin ithal ettiğini kaydeden Bakan Dönmez, burada hem bu kaynakların elde edilmesi hem de üretilmesi açısından Çin’in tekel durumda olduğunu bildirdi. Dönmez, şunları kaydetti:
“Bu elementlerin ithalatında rastgele bir sorunumuz yok lakin bunların bir kısmı kendi topraklarımızda var. Bu elementleri kendi topraklarımızda üretebilmek için iki sene önce Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü’nü kurduk. Maden Teknik Arama’da (MTA) tekrar misal çalışmalar var. Kilosu 2 dolardan 200 dolara kadar değişen fiyatlarda eserler var. Sivrihisar kesiminde bunların pilot olarak laboratuvar kaidelerinde üretimini gerçekleştirdik. Sivrihisar-Eskişehir’de Eti Maden’in bir meydanında elde edilen nadir toprak elementlerini ayrıştırdık. Pilot olarak laboratuvar ölçeklerinde 6 tane elementi ayrıştırma imknına kavuştuk. Endüstriyel ölçeklerde üretimi için de bir çalışma başlatıyoruz ve en kısa mühlet içerisinde bunları kilogram ve tonlar seviyesinde üretebilir hale gelmemiz gerekiyor. Bu teknoloji dünyada birkaç ülkede var. Bu teknolojiyi de kendimiz geliştirmek dileğindeyiz. Türkiye’deki mühendislerle, araştırma kişilerimizle bu manada bunu da başarabileceğimize de inanıyorum. Endüstrimiz de o mealde güçlü.”
