HAYAL KIRIKLIĞI
ABD: ABD Dışişleri Bakanlığı, Türk hükümetinin Ayasofya’nın statüsünü değiştirme kararından hayal kırıklığı duyduklarını açıkladı. Bakanlık sözcüsü Morgan Ortagus yaptığı yazılı açıklamada, “Türk hükümetinin kimsenin ziyaretine mani olmadan Ayasofya’nın yönetiminin sürdürülmesine yönelik atacağı adımları öğrenmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz” dedi. ABD hükümetine bağlı Memleketler arası Diyaneti Özgürlükler Encümeni (USCIRF) ise Danıştay’ın Ayasofya kararını kınadı. ABD’de kasım ayındaki başkanlık seçimlerinde Trump’ın rakibi olan Joe Biden da “Türk Hükümeti’nin Ayasofya’yı camiye dönüştürme kararından büyük üzüntü duydum” dedi.
ÜZÜCÜ BİR KARAR
AB: AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, “Türk Danıştayı’nın, çağdaş Türkiye tarafından alınan bir tarihi kararı iptal etmesi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu tarihi mekanı Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlaması üzücü bir karardır” dedi.
RENCİDE EDİCİ
YUNANİSTAN: Yunan Başbakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Bu karar, bu anıtı dünya mirası olarak kabul eden herkesi rencide eden bir tercih olmuştur” dedi. Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, dün İstanbul Fener Rum Patriği Bartholomeos ile telefon görüşmesi yaptı. Yunan kaynaklar, Bartholomeos’a “destek ve dayanışmasını” dile getiren Miçotakis’in, Ayasofya için önümüzdeki günlerde yabancı önderlerle telefon görüşmeleri yapacağını söyledi.
ÜZÜNTÜ İÇİNDEYİZ
ALMANYA: Diyaneti Özgürlükler Vazifelisi Markus Grübel, “Ayasofya’nın yalnızca tek bir diyanetin ibadetine açılmasından dolayı üzüntü içerisindeyim” dedi.
KAYGILIYIZ
RUSYA: Rus Ortodoks Kilisesi’nin basınla ilişkilerden sorumlu yetkilisi Vladimir Legoyda, “Rus Ortodoks Kilisesi ile sair Ortodoks kiliselerinin kaygılarına kulak verilmemiş olması çok üzücü” dedi.
ASLINA DÖNÜŞ
MÜSLÜMAN ÂLİMLER BİRLİĞİ: Dünya Müslüman Alimler Birliği Genel Sekreteri Ali Muhyiddin el-Karadaği, Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılmasıyla ilgili “Fatih Sultan Mehmet Ayasofya’yı kendi parasıyla satın aldı ve vakfetti. Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılması, vakfedilme maksadına ve aslına geri döndürülmesidir” görüşünü dile getirdi.
SORGULANAMAZ
MALEZYA: Malezya İslam Teşekkülü Istişare Heyeti (MAPIM) Genel Başkanı Mohd Azmi Abdul Hamid ise yaptığı yazılı açıklamada “Türkiye’nin Ayasofya’yı yine camiye çevirme hakkı, hiçbir dış ülke tarafından sorgulanmamalıdır” sözlerini kullandı.
GURUR DUYDUK
FİLİSTİN: Filistin’de Hamas hareketi, Ayasofya’nın ibadete açılmasına ilişkin alınan karardan övgüyle kelam etti. Hamas Yurtdışı Basın Ofisi Başkanı Rafet Murra, yaptığı yazılı açıklamada, “Ayasofya’nın ibadete açılması, tüm Müslümanların gurur duyacağı bir adımdır” tabirlerini kullandı.
DERİN BİR SEMBOL
KATAR: Katar’da yayın yapan Al Jazeera televizyonunun eski genel yöneticisi ve Eş-Şark Forumu Başkanı Vaddah Hanfer, “Ayasofya konusu, Türk kimliğinin özünde kökleri derin bir semboldür. Bu sembol, Osmanlı Devleti’nin tarihindeki en ulu olan fetih anıyla vücut buluyor” tabirlerini kullandı.
ŞÜKÜR DUASI
MORİTANYA: Moritanya’da halk Ayasofya’nın ibadete açılması kararını sevinç ve memnuniyetle karşıladı. Başşehir Novakşot’ta, İstanbul’un fethinin sembolü ve İslam dünyasında büyük öneme sahip Ayasofya’nın tekrar cami olarak ibadete açılması kararından dolayı dualar edildi.
UNESCO’YA HUSUS MADDE CEVAP
UNESCO’dan yapılan Ayasofya açıklamasına, Türkiye’den cevap geldi. Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Özgül Özkan Yavuz, toplumsal medya hesabından 3 husus formunda açıklama yaptı:
1- “İstanbul’un Tarihi Alanları”nın bir bileşeni olarak 1985 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kaydedilen Ayasofya, UNESCO’nun 1972 tarihli Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması akdinin yanı sıra ulusal mevzuatımız kapsamında da güçlü bir şekilde korunmaktadır.
2- UNESCO akdinde listeye kayıtlı bir varlığın işlevinin değiştirilmesine engel rastgele bir karar bulunmamaktadır. Ayasofya’nın cami olarak kullanılması katiyen anılan ahdin ihlali değildir. Bu durum Ayasofya’nın üstün üniversal bedelini asla etkilememektedir.
3- Öte yandan, 8. yüzyılda cami olarak inşa edilen ve 13. yüzyılda kiliseye dönüştürülen ve hala ibadete açık canlı bir kilise olarak kullanılmakta olan İspanya Cordoba Camii, 1984 yılından beri UNESCO Dünya Miras Listesi’nde varlığını sürdürmektedir.”
UNESCO NE DEMİŞTİ?
UNESCO, Ayasofya’nın tekrar cami olarak kullanılmasının yolunu açan Danıştay kararına ilişkin üzüntü duyduklarını belirtti. UNESCO Genel Yöneticisi Audrey Azoulay, “Türk makamlarının önceden diyalog kurmadan aldığı karardan derin üzüntü duydum” dedi.
Azoulay, Dünya Mirası olan Ayasofya’nın kozmikliğinin muhafaza daveti yaptı. Karar öncesi de açıklamada bulunan UNESCO, “Yapılacak değişikliklerin önceden UNESCO’ya bildirilmesi gerekiyor” demişti.
DIŞ BASIN BU TÜRLÜ GÖRDÜ: ‘ERDOĞAN, İSTANBUL’UN 2. FATİH’İ Mİ’
Ayasofya’nın ibadete açılması, dünya basınında da yankı buldu. Alman Frankfurter Allgemeine gazetesi, “Erdoğan ‘İstanbul’un 2. Fatihi’ mi” başlığını atarak Ayasofya’nın yakında cami olarak ibadete açılacağını belirtti. İngiliz Guardian gazetesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ayasofya’yı camiye çevirme kararının siyasi olduğunu, milletlerarası reaksiyon çekmiş olsa da kendi muhafazakâr kitlesini çok mutlu ettiğini yazdı.
Ayasofya’nın ibadete açılması kararının akabinde çabucak önündeki meydan hiç boş kalmadı. Ellerinde bayraklar olan yüzlerce kişi Ayasofya’nın önünde buluştu. Şükür namazı kılanlar da vakit namazlarını cemaat olarak kılanlar da vardı. Polis ekipleri de mümkün provokasyonlara karşı Ayasofya’nın önünde nöbetteydi.
FRESK KAYGISI
İngiliz Financial Times ise Ayasofya’nın dünyanın en önemli Bizans Hıristiyan mimari örneklerinden biri olduğuna vurgu yaptı. Haberde sanat tarihçilerinin, Ayasofya’nın camiye çevrildikten sonra içindeki büyüleyici mozaik ve fresklerin seyre örtük hale getirilmesinden tasa ettikleri belirtildi. Londra merkezli Arapça ve İngilizce yayın yapan Asharq Al-Awsat da, Ayasofya’nın camiden müzeye çevrilmesinin Osmanlı İmparatorluğu’nun küllerinden doğan yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin en önemli ıslahatlarından biri olduğu belirtti. Amerikan CNN kanalının haberinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, “Tüm camilerimizde olduğu üzere Ayasofya’nın kapıları da Müslüman ya da değil herkese açık olacak” kelamlarına nokta verildi. Amerikan New York Times gazetesi kararın milletlerarası “sansasyon” yaratabileceğini belirtti.
DENSİZ BAKAN ALÇAK ÖNERİYE DESTEK ÇIKTI
Yunanistan Tarım Bakanı Makis Voridis, Ayasofya’nın ibadete açılmasına misilleme olarak Selanik’teki Atatürk Müzesi’nin (Atatürk’ün doğduğu ev) ‘Pontus Rum ya da Helenizm soykırımı müzesine’ dönüştürülmesi önerisini destekledi. Yunan Mega televizyonuna konuşan Voridis, Türkiye’yi kastederek, “Hem Yunanistan hem de memleketler arası topluluğun bir karşılık vermesi gerekir” dedi. “Atatürk Müzesi, Helenizm soykırımı müzesine dönüştürülebilir mi?” sorusuna ise “Mutlaka yanıt verilmeli. Örneğin, bu türlü bir şey yapılabilir. Derhal de yapılmalıdır” cevabını verdi. Voridis, Türkiye’nin artık hiçbir batılı ülke ile âlâ ilişkiler içinde olmakla ilgilenmediğini ileri sürerek “Batıya, Erdoğan’ın büsbütün denetimden çıktığını göstermeliyiz” dedi. YUNANİSTAN Tarım Bakanı Makis Voridis, Ayasofya’nın ibadete açılmasına misilleme olarak Selanik’teki Atatürk Müzesi’nin (Atatürk’ün doğduğu ev) ‘Pontus Rum ya da Helenizm soykırımı müzesine’ dönüştürülmesi önerisini destekledi. Yunan Mega televizyonuna konuşan Voridis, Türkiye’yi kastederek, “Hem Yunanistan hem de milletlerarası topluluğun bir yanıt vermesi gerekir” dedi.
“Atatürk Müzesi, Helenizm soykırımı müzesine dönüştürülebilir mi?” sorusuna ise “Mutlaka yanıt verilmeli. Örneğin, bu türlü bir şey yapılabilir. Derhal de yapılmalıdır” cevabını verdi. Voridis, Türkiye’nin artık hiçbir batılı ülke ile âlâ ilişkiler içinde olmakla ilgilenmediğini ileri sürerek “Batıya, Erdoğan’ın büsbütün denetimden çıktığını göstermeliyiz” dedi.?(Yorgo KIRBAKİ / ATİNA)
