Zümra Atalay, Mindfulness ile doktora tezi döneminde tanışmış ve sonra ‘Toplumsal düzgün oluşumuza katkıda bulunmak’ gayesiyle kitaplar yazıp, eğitimler vermeye başlamış. Mindfulness’i, yani farkındalıklarımızı bir de kendisinden dinlemek için sordum. Daha çok da sorulur natürel, konu derin. Ancak bu bir röportaj. Neyse ki kitaplar yazıp sayfalarca anlatmış Zümra Hanım. İlgilisinin bilgisine diyelim. Yeni kitap sürprizlerini de veren Zümra Hanım ile sohbetimizi aktarıyorum.
Keyifli okumalar…
Devam edilebileceğinin mümkün olduğunu dilim döndüğünce anlatmaya çalışıyorum
– Zümra Hanım merhaba. Bu daima ilk sorum ve karşılıkları için heyecanlandığımı söylemeliyim. Zümra Atalay kimdir? Ulaşılanın dışında hisleri ve kalemiyle, kendi gözünden kendini nasıl anlatır?
Zümra Atalay hayatını öncelikli olarak kendini sonra da etrafını anlamaya, geliştirmeye, iyileştirmeye adamış bir kişidir. Bir annedir, bir akademisyendir ve önce kendine sonra da diğerlerine dost olmaya çalışan biridir. Benim çalıştığım mevzu yalnızca profesyonel ömrü içermiyor. Bu aslında bir hayat stili ve hayata bakış biçimi, dolayısıyla hayatın her alanına farkındalığı ve şefkati yaymaya çalışıyorum. Ben kendimi rahat ve sorumluluk sahibi olarak tanımlayabilirim. Ömrüm sistemlidir; sistemli çalışır, okur, müellifim. Toplumsal biriyim ve bu alanlardan hiçbiri birbirinden çok farklı değil. Yani artık çalışıyorum, artık bu benim toplumsal hayatım üzere bir ayrım yoktur ömrümde. Bir arada çalıştığım kişiler, ailem ve arkadaşlarım birebir zamanda işimin de birer kesimi. Onlarla birlikte çalışır, sohbet eder, yer, içerim yani 7 gün 24 saat çalışıyor üzere görünebilirim. Sağlıklı yaşamaya uğraş gösteririm; beslenme, spor, nizamlı meditasyon ömrümün bir modülüdür. Hayatımda çok -meli -malı’lara, zorunluluklara hapsolmayı sevmiyorum. Şimdiye kadar daima sevdiğim, inandığım şeyleri yaptım; ancak şunu da çok yeterli biliyorum ki bazen sevdiğimiz yollarda sevmediğimiz görünümler da olabiliyor. Onları görünce de onlara bakıp yeniden yoluma devam ediyorum.
– Yazı sizin hayatınıza nasıl girdi?
Yazı yazmak akademisyenlik ile hayatıma girdi. Akademik yayınların yazımı, projeler ve tezler. Bu türlü olunca biraz teorik ve daha kavramsal bir yazı diliniz oluyor. Yeni yazılara ve kitaba geçmek benim için biraz zaman aldı. Artık dönüp akademik yazılarıma baktığımda dilimi sadeleştirmek ve anlaşılır hale getirmek için bilgiyi ne kadar çok özümsediğimi görebiliyorum. Yazdığım bahisler benim hem teorik alt yapısını bildiğim hem de uyguladığım, ömrün içinde olan hususlar olduğu için yazmak adeta konuşmak üzere benim için.
– Yazma rutininiz nedir?
Klavyenin başına oturduğumda, öylece sözler dökülür. Elbette süreç içinde tekrar değişecek, gelişecektir. Yazmak, tıpkı zamanda bir üretme hali benim için. Yazmadığım rastgele bir gün olduğunu söyleyemem. Her gün nizamlı olarak; fakat mecburilik olmadan yazıyorum. Bu bazen bir köşe/blog yazısı, bazen de bir deneme yahut taslak oluyor. Şunu biliyorum ki, bunlar büyük bir bütünün kesimleri aslında sonra birleşiyor ve bir eser çıkıyor.
– Şimdilerde olağanlaşma sürecinde olsak da malum güç bir süreçten geçiyoruz. Pandemi süreci sizin için nasıl geçti/geçiyor?
Pandemi sürecinde belirsizlik, korku, zorlayıcı hisler üzere aslında kavramsal ve uygulamalı olarak çalıştığım bahislerin toplumun genelinde beden bulmuş halini yaşadık. Bu ferdî olarak benim için de zorlayıcı bir süreç olmasıyla birlikte, aslında çalışmanın tam mutfağındaydım. Kollarımı sıvadım ve çorbada bir tuzum olsun istedim. Gönüllü oturumlar, canlı yayınlar, televizyon programlarına katılma ve yazılar yazma fırsatım oldu. Bu sefer her şey daha somuttu ve dolayısıyla yaptığım işin yerini bulduğunu düşündüm, birçok beşere temas edebildim. Ve hala daha devam ediyorum, bireylere belirsizliğin içinde de konforlu olabilmenin, korku ve zorlayıcı durumlarla birlikte ve devam edilebileceğinin mümkün olduğunu dilim döndüğünce anlatmaya çalışıyorum.
Bu süreçte Mindfulness’a olan gereksinim ve dolayısıyla ilgi çok arttı
– Giriş sohbetimizin akabinde Mindfulness’ı tanımlayarak başlayalım mı? Sizi Mindfulness ile tanıştıran, yönünüzü değiştiren neydi?
Beni Mindfulness ile tanıştıran doktora tezimdi. Doktora tezimde, özgün bir bahis olmasından ve okuduğum kaynaklardan ve araştırmalardan, bilhassa ruh sıhhati alanına yaptığı katkılardan etkilendim. Ruh sıhhati alanına bir tahlil olarak değişim yerine kabul kavramını getirmiş olması ve bilimsel olarak çok umut verici olması beni bu alana yönlendirdi. Ve okuyup araştırdıkça aslında bunun yalnızca teorik ve kavramsal bir bahis ve yalnızca bir ruhsal tedavi yöntemi değil bir hayat şekli, hayata bir bakış açısı kazandırması ve deneyimsel olması nedeniyle tıpkı zamanda benim için bir yaşamsal uğraş haline dönüştü.
– Gerilim ve telaş kaynaklı ruhsal ve fizyolojik sonuçların seyrini değiştiriyor Mindfulness. Yani tam da içinden geçtiğimiz şu süreç buna canlı örnek. Mindfulness’ın bu süreci atlatmanızdaki tesirini hissettiniz mi?
Evet, bilhassa bu süreçte Mindfulness’a olan muhtaçlık ve dolayısıyla ilgi çok arttı. Bunun nedeni ise, bu belgisiz süreçte hayatın ve zamanın karşısında denetimimiz olmadığını anlayan bizlere denetimimiz altında olan tek anın şimdiki an olduğunu gösterir Mindfulness. Mindfulness’ın içindeki müsaade verme, kabul, sabır ve şefkat üzere tavırlar zorlayıcı his ve durumların içinden geçerken bize dayanak olur.
– Kaygı ve telaşın en büyük sonuçları neler olabiliyor?
Kaygı yahut bir öteki deyişle telaş, çoğunlukla bizi zorlayan bir duruma, bilhassa de belgisiz olan durumlara verilen orantısız tepkilerdir. Yani zorlanmaya neden olan kaynakla, verdiğimiz reaksiyon ortasında orantısızlık vardır. Ve bizler bu duyguyu hissetmemek için birtakım önlemler, tahliller bulmaya çalışırız. Bunlar da çoğunlukla düşünme üzerinedir. Yani nedenlerini düşünme, nasıl çözeceğimizi düşünme, nasıl çözeceğimizi düşünme. Bu çeşit duygusal süreçlere bilişsel/düşünsel süreçlerle genelde tahlil bulamayız. Bu da bizi ilk başlarda medet umduğumuz düşünmeye, sonra da denetimsiz bir biçimde fikirlerimizin fazlalaşmasına ve taşlanmaktan kurtulamamamıza neden olur. Bazen davranışsal tahliller, kendimizce kısa dönemde bizi rahatlatabilecek; lakin uzun dönemde bizi daha da zorlayıcı durumlara yol açabilecek tahliller üretebiliriz. Yok sayma, sigara, alkol, yemek yeme, çok çalışma ve bunun üzere.
Pasif Savaş Yerine Faal Kabul
– Pekala bu sonuçlar karşısında Mindfulness bize en çok ne yapmamızı öneriyor? Nasıl başlamalı iyileşmeye?
Mindfulness bize çoğunlukla tasayı oluşturan nedenleri berrak bir şekilde görebilmemizi ve onlardan kaçmadan yahut bu durumlarla çok derecede özdeşleşmeden istikrarda durabilmemizi sağlar. Olayları daha varsayımsal ve öznel olan geçmiş ve gelecek tesirinden sıyrılmış bir şimdiki an gerçekliğinde değerlendirmemize dayanak olur.
– Her şeyin yolu kabul etmekten mi geçiyor? İnsanın geçmişten gelen bir travmayı ya da gelecekteki korkularını hiç şartsız kabul edebilmesi mümkün mü?
Burada kabulden ne anladığımızda bağlı açıkçası. Mindfulness’taki kabul şimdiki andadır. Ön şartı yüzünü dönmek ve sonrasında da müsaade vermekten geçer, yani kabul bir süreçtir. Sorgulamadan yahut hiçbir şey yapmadan pasif bir kabul yerine ben daima etkin kabulden bahsederim. Hatta şöyle bir telaffuzum var “Pasif Savaş Yerine Faal Kabul” yani rastgele bir olayı daima düşünmek, öfkelenmek, zihnimizde daima çevirip durmak onunla ilgili rastgele bir şey yapamıyorsak bir mühlet sonra pasif bir savaşa dönüşüyor. Ve bu kişileri hisleri niyetleri birer düşman üzere görüyoruz ve bu duruma karşı direniyoruz. Ve direndiğimiz her şey var olmaya devam eder. Bazen de bunları yok saymaya çalışıyoruz, yani onlardan kaçıyoruz. Kabul bize bir başlangıç sunar. Yani kabul bir son değil, başlangıçtır. Ve kabul etmemiz gereken şeyin de ne olduğunu güzel bilmemiz için bunun farkında olmamız gerekir.
– Bunu bize örnekler misiniz?
Mesela rastgele zorlayıcı bir durumda faal kabul kendimizi yahut bizi zorlayan his ve durumları ve kişileri koşulsuzca kabul etmekten fazla, zorlandığımızı yani o durumun bizde oluşturduğu etkiyi kabul etmektir. Bu türlü baktığımızda kabul bize zorluklarımıza yüzümüzü dönmemiz için bir kapı ortalar. Tekrar daima söylediğim bir telaffuz: “Kabul zorlukları yok saymak değil, zorluklara karşın de değil, zorluklarla birlikte de hayatımıza devam edebilmemizi sağlar.”
Genel manada amaçladığım şey, toplumsal âlâ oluşumuza katkıda bulunmak
– Kitaplar yazıyorsunuz. Genel manada neyi amaçlıyorsunuz?
Genel manada amaçladığım şey, toplumsal âlâ oluşumuza katkıda bulunmak. Ülkemiz için yeni olan bu kavramları, hem akademik olarak çalışmış hem de binlerce bireye öğretmiş ve uygulamış olan ve hepsinden önemlisi de kendi hayatında uygulayan biri olarak, yazmak ve yaymak. Kitap basıma çıktıktan sonra aldığım geri bildirimlerde bunu destekliyor. Birçok kişi bu kitaplarla ömürlerine yeni bir pencere açıldığını söylüyor.
– Ne güzel! Pekala bir kitap yazım sürecinde nelerden besleniyorsunuz? Hangi kaynaklardan faydalanıyorsunuz?
Açıkçası, birçok kaynaktan faydalanabiliyorum. Öncelikle kıssalar. Ferdî danışmanlık yaptığım kişilerin öyküleri, gözlemlediklerim, insanların ruhsal gereksinimleri, katıldığım eğitimler ve en önemlisi de kendi meditasyon uygulamalarım ve kendimi araştırma sürecim. Bunun yanı sıra bilimsel makaleler ve yeni araştırmalar olmazsa olmazım. Yazdığım tüm yazıları araştırmalar ile desteklemeye, halkın diline araştırmaları getirmeye, bilimin toplumdan uzak olmadığını anlatmaya ihtimam gösteriyorum.
– Bugüne dek yazmış olduğunuz kitaplardan bahseder misiniz? Eksiğimiz olmasın J
Birinci kitabım Bilinçli Farkındalık ve Öz Anlayış isimli bir kitaptı. Doktora tezimden esinlenerek, daha akademik dille ve ruh sıhhati alanı profesyonellerine yönelik bir kitaptı. Daha sonra İnkılap Yayınevi’nden çıkan Bilinçli Farkındalık -Farkındalıkla Anda Kalma Sanatı (2018) ve Şefkat- Zorlayıcı His ve Durumlarla Yaşayabilme Sanatı (2019) her iki kitap daa hem kavramın anlatıldığı hem kıssaların, örneklerin olduğu ve birebir zamanda bireylerin kendi kendine yapabilecekleri uygulamaları ve kişisel araştırma bulgularını içeren kitaplardır.
Mindfulness uygulamalarına başlamak için aşikâr bir yaşı geçmiş, iş yahut sağlık ile ilgili bir sorun yaşamış, tabiri yerindeyse hayatın tokadını yemiş olmak gerekmiyor
– Bahsimizin en özel modüllerinden biri şefkat. Hatta ‘Şefkat’ ismini verdiğiniz bir kitap yazdınız. Ona değinmek istiyorum. Size bu kitabı yazdıran neydi? Okuruna ne kazandıracak?
Bana Şefkat kitabını yazdıran en önemli etken, bilhassa bizim kültürümüzde ve dünyada çok muhtaçlığımız olan bir yaşamsal tavır olduğunu gözlemlemem oldu. Şefkat, düşünülenin bilakis aslında yürek gerektirir. Biz daima şefkati naif, anaç ve biraz da tüketen bir tavır olarak görürüz. Meğer şefkat cüret ister. Acının, zorlanmanın tam da gözünün içine bakmamız ve onunla kalabilmemiz için bize içsel bir kaynak olur. Dikkat ederseniz kitabın ismini zorlayıcı his ve durumlarla baş etme, onları çözme, çözümleme dönüştürme değil de, bir arada yaşayabilme olarak verdim. Ve hepsinden önemlisi de şefkat bir maharettir, hayatımızın hangi döneminde yahut hangi etabında olursak olalım kitabın içindeki uygulamaları yaparak öğrenebiliriz. Şefkati yalnızca anlamak yetmez, bu uygulamalar idrak etmemizi de sağlar. Dolayısıyla bu kitabın okuyucuları hem şefkatle ilgili yanlışsız bildiği yanlışları öğrenmiş olacak hem de buna ilave olarak şefkatin yalnızca verilen değil birebir zamanda “öz şefkat” yani kendi kendimize de sunulması gereken bir tavır olduğu gerçekliğiyle karşılaşacaklardır.
– İnsan bu türlü şeylerin ayırdına varmaya 30’undan sonra başlıyor sanırım. 20’lerde bu türlü şeyler tahminen saçma geliyor hatta. Olgunlaşmaya başladıkça mı mümkün oluyor kendine dönmek, Mindfulness’ı ömür biçimi edinebilmek?
Maalesef ki genelde insanların kendini ve dünyayı manaya, tanımadan ötesine gitme eforu genelde yaşamsal zorluklarla yüz yüze gelince ya da bildikleri, alışılagelmiş öğretiler ve kendini korumak için oluşturmuş olduğu düzenekler artık fonksiyonel olmamaya başladığında nitekim anlamaktan idrak etmeye geçme muhtaçlığı duyuyor. Bir de olağan ki belirli bir yaşa kadar bireyler biraz daha yaşamsal bir uğraş içinde oluyorlar; kimliklerini oluşturmak, hayatlarını kurgulamak üzere. Bu süreçlerde yalnızca düşünsel dünyaya ve neden sonuç ilişkisine tutunuyorlar. Daha sonra kendileri ile ilgili bilme dileği artıyor; ancak bir müddet sonra bilmenin yapabilmek olmadığını, bir şeyleri bilseler de yeniden de o alışılagelmiş, her zaman bildikleri ve kullandıkları; fakat işe yaramayan tavırları kullanıyorlar. Ancak ben bundan kitabımda da bahsettim; Mindfulness uygulamalarına başlamak için belirli bir yaşı geçmiş, iş yahut sağlık ile ilgili bir sorun yaşamış, tabiri yerindeyse hayatın tokadını yemiş olmak gerekmiyor. Dünyada ve ülkemizde uygulanan çocuklar için programlar ve okul müfredatına entegre edilmiş Mindfulness uygulamaları da var.
Bitmiş ve yayını bekleyen 2 kitap var
– Mindfulness’ı hayatımıza adapte etmek istiyorsak nereden başlamalıyız?
Ben Mindfulness Farkındalıkla Anda Kalma Sanatı kitabının herkesin anlayabileceği çok temel, düzgün bir başlangıç olduğunu düşünüyorum. Fakat elbette ki uygulamalar ve bilimsel takviyeli programlar çok önemli. Benim de eğitmeni olduğum Mindfulness Temelli Gerilim Azaltma (MBSR) ve Mindfulness Temelli Bilişsel Terapi (MBCT) uygulamaların sistemli hale gelmesi ve hayatımıza ilave edilmesi için hayli güçlü ve yapılandırılmış küme programlarıdır.
– Son zamanlarda yeni bir kitap çalışmanız var mı?
Evet, eli kulağında bitmiş ve yayını bekleyen 2 kitap var. Bir tanesi Mindfulness Temelli Şefkatli Ömür kitabı. Bu kavramları oluşturan, bununla ilgili bir programları olan iki Hollandalı meslektaşımla birlikte çıkarıp Türk okuyucusuna sunacağımız bir kitap. Bir başkası ise, Çocuklar İçin Mindfulness kitabı. Her iki kitabın da yazımı bitti, editör kademesinde ve okuyucuyla buluşmayı bekliyor. 2021 yılı için de şu anda hazırlıklarını yaptığım sürpriz bir kitabım var.
Damla Karakuş: Teşekkür ederim.
Zümra Atalay: Teşekkür ederim.
*
Damla Karakuş
kadinvekadin.net
Instagram: biyografivekitap
