Türkiye Personel Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş), haziran ayında 4 kişilik ailenin açlık sonunu 2 bin 431 lira 8 kuruş, yoksulluk sonunu ise 7 bin 918 lira 82 kuruş olarak hesapladı.
Konfederasyondan yapılan açıklamada, her ay tertipli olarak gerçekleştirilen “açlık ve yoksulluk sınırı” araştırmasının 2020 Haziran ayı datalarına nazaran, 4 kişilik ailenin sağlıklı, istikrarlı ve yerinde beslenebilmesi için yapması gereken aylık azık harcaması fiyatının (açlık sınırı) 2 bin 431 lira 8 kuruş, besin harcamasıyla birlikte giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve gibisi muhtaçlıklar için yapılması farz vesair aylık harcamalarının yekun meblağının (yoksulluk sınırı) 7 bin 918 lira 82 kuruş, bekar bir çalışanın yaşama maliyetinin ise aylık 2 bin 952 lira 41 kuruş olarak hesaplandığı vurgulandı.
Fiyatlı çalışanların karşı zıdda kaldığı geçim kurallarının, elde edilen gelirin zayıflığı nedeniyle her geçen gün giderek ağırlaştığı belirtilen araştırmada, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını periyodunda Türkiye’de birden fazla küçük ve orta ölçekli iş alanlarının üretimlerine ara vermesinin yahut kapanmasının, çalışanların işsiz kalmasına, büyük bir kısmının fiyatsız müsaadeye çıkarılmasına yahut kısa vadeli çalışmalarına neden olduğu tabir edildi.
Araştırmada, fiyatlı çalışanların değil birikimlerinin olması, gereksinimlerinin birden fazla için borçlanarak geçimlerini sürdürdüğü aktarılarak, fiyatsız olura çıkarılan emekçilere sağlanan nakdi fiyat desteğinin günlük 39,24 lira fiyatıyla net aylık minimum fiyatın yarısından az olduğu savunuldu.
Kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilen personellerin en düşük aylık gelirinin taban fiyatın yüzde 60’ı orantısında olduğu belirtilen araştırmada, şu değerlendirmelere mekan verildi:
“İşsizlik sigortası kapsamında olan emekçilerin en düşük gelirleri ise taban fiyatın yüzde 40’ı seviyesindedir. Buna karşılık net minimum fiyat günlük 77,49 aylık net 2.324,70 lira olarak bu yılın sonuna kadar makbuldür. Bu doneler çalışanların ekonomik durumunu ortaya koymaktadır. Yürürlükteki minimum fiyat, dört kişilik bir ailenin zarurî azık harcaması fiyatı olan açlık hududunun bile altındadır. Dört kişilik bir ailenin aylık mutfak masrafı fiyatı yılın ilk yarısında önceki yıl sonuna nazaran 268 lira, temel gereksinimler için yapılması gereken yekun harcama ise 874 lira artış göstermiştir. Son bir yıl itibariyle bakıldığında, ortaya çıkan ek harcama gereği azık için 364 lira, yekun hane halkı harcaması için 1185 liradır.”
Besin fiyatları endeksindeki aylık değişim cephesi ve suratı
Türk-İş tarafından hesaplanan azık endeksi ile TÜİK tarafından hesaplanan besin fiyatları endeksindeki aylık değişim cephesi ve suratının birbirine koşut gelişim gösterdiği ve son aylarda yükselme eğiliminde olduğuna işaret edilen araştırmada, Türk-İş’in doneleri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişimin 2020 Haziran ayı itibarıyla şu biçimde olduğuna değinildi:
“Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin besin için yapması gereken minimum harcama fiyatı bir önceki aya nazaran yüzde 0,29 nispetinde geriledi. Yılın ilk yarısı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 12,41 nispetinde oldu. Besin pahalılığında son 12 ay itibariyle artış nispeti yüzde 17,60 oldu. Yıllık ortalama artış nispeti ise yüzde 12,68 olarak hesaplandı.”
Araştırmada, Türk-İş hesaplaması temel alınarak 2020 Haziran ayında besin eserlerinde fiyatlardaki değişimlere de bölge verilerek peynirin fiyatının arttığı, süt ve yoğurt fiyatının tıpkı kaldığı; et, tavuk ile sakatat (dana ciğerdeki artış hariç) eser fiyatlarının bu ay yeniden genel olarak değişmediği, bakliyat eserlerinde ise düşük de olsa fiyat artışının yaşandığı tabir edildi.
Zerzevat ve meyve ortalama fiyatının, meyve fiyatlarındaki artışa bağlı olarak bu ay biraz daha yükseldiği belirtilen araştırmada, sebze-meyve ortalama kilogram fiyatının bu ay 8,45 lira olduğu aktarıldı.
Araştırmada, ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur, irmik üzere eserlerin bulunduğu kümede ise bu ay önemli bir fiyat değişikliğinin tespit edilmediği; tereyağı, zeytinyağı, ayçiçeği yağı ve margarin fiyatında da bu ay önemli bir değişiklik olmadığı kaydedildi.
Açık satılan siyah zeytinin ortalama fiyatının yükseldiği, yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği gibi) eserlerinin fiyatında artırım görüldüğü, baharat eserlerinin (kimyon, nane, karabiber gibi) fiyatının birebir kaldığı ve çay ile ıhlamur fiyatının değişmediği; bal, reçel, pekmez, şeker, tuz ve salça fiyatının birebir kaldığı belirtilen araştırmada, hesaplamaya temel alınan besin unsurlarının fiyatlarının, market ve semt pazarları daima ve nizamlı dolaşılarak direkt tespit edildiği söz edildi.
Araştırmada, TÜİK tarafından derlenen fiyat olgularının kullanılmadığı gelgelelim gelişmeleri pahalandırmak ve kıyaslamak için sonradan izlendiği, binaenaleyh çalışmanın bu niteliğiyle bağımsız olduğu kaydedildi.
Konfederasyonun her ayın son haftasında ve TÜİK açıklamasından yaklaşık bir hafta önce hesaplama sonuçlarını kamuoyuna açıkladığı, bu yanıyla de tüketici fiyatlarındaki artış eğilimini yansıtan öncü gösterge niteliği taşıdığına işaret edildi.
