ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Tahran yönetimine uygulanan yeni yaptırımlara ilişkin yazılı bir açıklama yayımladı.
İran’ın Batılı ülkeler ile yapılan nükleer anlaşma olarak bilinen Ortak Kapsamlı Hareket Planı’nda (JCPOA) belirtilen yükümlülüklere uymadığını savunan Pompeo, “Gösterilen ödünler tarih boyunca bu üzere rejimleri güçlendirmiştir.” tabirlerini kullandı.
Bu nedenle ABD olarak BMGK tarafından iptal edilen yaptırımları bugünden itibaren tekrar faal hale getirdiklerini belirten Pompeo, BMGK’nın 1696, 1737, 1747, 1803, 1835 ve 1929 sayılı kararlarında geçen tüm yaptırımları uygulayacaklarını kaydetti.
Pompeo, şu tabirleri kullandı:
“İran’ın JCPOA’da belirtilen yükümlülükleri yerine getirmedeki düşük performansı ve Güvenlik Kurulu’nun İran’a uygulanan ve 13 yıldır yürürlükte olan silah yaptırımlarını uzatmaması ABD’nin bu kararı almasına neden olmuştur. Güvenlik Konseyi’nin eylemsizliği, İran’ın 18 Ekim’de konvansiyonel silahlar satın almasının önünü açacaktı. Neyse ki ABD bunun olmasını engellemek için gerekli önlemleri aldı.”
Öteki yandan tüm BM ülkelerine söz konusu yeni yaptırım kararlarına uyma daveti yapan Pompeo, silah ambargosuna ek olarak, İran’ın Uranyum zenginleştirme ve sürece gibi faaliyetlerde bulunmasının yasaklanması ve balistik füze testi, geliştirmesi veya ilgili teknolojilerin transferinin durdurulmasını da içerdiğini belirtti.
Pompeo ayrıyeten BM ülkelerinin buna uymaması ve belirtilen bahislerde İran ile iş birliği yapması durumunda o ülkelere de yaptırım uygulayacağını belirterek, “Bugünkü yaptırımların geri uygulanması, memleketler arası barış ve güvenlik içindir. 2015 nükleer anlaşması, İran’ı söz verildiği üzere milletlerarası topluluğa katılmaya teşvik etmedi. Bunun yerine, mollalar edindikleri servetleri Yemen’de, Irak’ta, Lübnan’da ve Suriye’de ölüm ve yıkımı arttırmak için kullandılar ki bu kestirim edilebilir bir sonuçtu” dedi.
ABD daha önce İran’ın, JCPOA’da belirtilen uranyum stokunun 10 kat üzerine çıktığını ileri sürmüş, BMGK’yi de “buna göz yummakla” suçlamıştı. Lakin Fransa, Almanya ve İtalya’dan oluşan E3 ve öbür üye ülkeler ise ABD’nin yaptırım kararlarına reddederek, İran ile müzakere yollunu tercih ettiklerini belirtmişti.
ABD anlaşmadan çekilmişti
JCPOA, İran’ın nükleer faaliyetlerinin denetlenmesi ve düzenlenmesi, bunun karşılığında yaptırımların kaldırılması gayesiyle Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun (BMGK) daimi üyeleri ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin’in yanı sıra Almanya ve AB ile İran ortasında 2015’te imzalanmıştı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın yönetime gelmesiyle Washington anlaşmadan çekilmiş ve İran’a yine yaptırım uygulamaya başlamıştı. Anlaşmanın başka taraflarından Washington’u durdurmasını isteyen lakin bunda başarılı olamayan İran, Temmuz 2019’da nükleer anlaşmanın birtakım hususlarını, 5 Ocak’ta da anlaşmadan kaynaklanan tüm taahhütleri askıya aldığını açıklamıştı.
ABD, BMGK’nın İran’a 13 yıldır uyguladığı ve 18 Ekim’de sona erecek silah ambargosunu yenilemek istiyor. Bu uğraşı geçen ay başarısızlıkla sonuçlanan ABD, İran’ın nükleer anlaşma kapsamındaki taahhütlerini askıya almasını münasebet göstererek kurulun 2231 sayılı kararı ile kaldırılan tüm yaptırımların tekrar uygulanmasına imkan tanıyan mekanizmayı hayata geçireceği tehdidinde bulunmuştu.
İran ile birlikte anlaşmanın taraflarından AB, Rusya ve Çin ise ABD’nin İran ile yapılan nükleer anlaşmadan 2018’de çekildiğini ve anlaşmaya taraf olmayan bir ülkenin yaptırımların yine devreye sokulmasına imkan veren mekanizmayı hayata geçiremeyeceğini belirtiyor.
