ABD, tarihinin en büyük terör saldırısı 11 Eylül‘ün 19. yılını, bu saldırılardan daha derin iz bırakan ve ekonomik yıkım yaratan global salgın yeni tip corona virüs (Covid-19) gölgesinde anacak.
Dünyanın seyrini değiştiren, Afganistan ve Irak’ın işgaline yer hazırlayan, seyahatten kültüre ömür biçimlerini etkileyen, ırkçıklık ve İslamofobi’yi artıran 11 Eylül saldırılarının üzerinden 19 yıl geçti.
Geçen 19 yıla karşın, ABD’nin Afganistan ve Orta Doğu’da yüz binlerce kişinin ölümüne ve trilyon dolarlara mal olan terörle gayreti bitmedi.
ABD, tarihinin en büyük felaketi olarak kayda geçen 11 Eylül’ü, bu yıl başta ABD Başkanı Donald Trump olmak üzere birçok kişi tarafından 11 Eylül’den ”çok daha kötü” olduğu söylenen Covid-19 salgınının gölgesinde anacak.
Covid-19 salgını, ABD’de yaklaşık 3 bin kişinin hayatını kaybettiği 11 Eylül’deki terör saldırılarını geride bırakarak ülkede 190 binden fazla kişinin ölümüne neden oldu.
Salgın, Trump tarafından ”Pearl Harbour” ve ”11 Eylül” den ”çok daha kötü bir saldırı” olarak nitelendi.
11 Eylül’ü yaşayan birçok kişi de koronavirüsün terör saldırılarından çok daha kötü bir iz bıraktığı ve daha büyük ekonomik yıkım yarattığı yorumlarında bulundu.
Gözler, Trump’ın salgından sorumlu tuttuğu ”yeni düşman” Çin’e çevrilirken, ABD’nin terörle çaba, demokrasi ve özgürlük götürme ismi altında işgal ettiği Afganistan ve Irak’ta 19 yılda arkasında bıraktığı enkaz her geçen gün büyüdü ve büyümeye devam ediyor.
Orta Doğu, daha fazla istikrarsızlık, kaos ve mezhep savaşlarına sürüklenirken, yüz binlerce sivil de hayatını kaybetti ve DEAŞ üzere yeni terör örgütleri ortaya çıktı.
ABD’de yayımlanan ”Savaşın Maliyeti” raporuna göre ise 11 Eylül saldırılarının akabinde ABD’nin terörle gayret savaşlarında şimdiye kadar 37 milyondan fazla kişi yerinden edildi.
Afganistan’da 19 yılda Taliban daha fazla güç kazanırken, ABD tarafında, işgalin büyük bir kusur olduğunu sık sık dile getiren ve Afganistan’daki Amerikan askerlerini evlerine geri getirme sözü veren Trump, yönetiminin iki yıla yakın süren görüşmelerinin akabinde Taliban ile barış sürecini başlattı.
Suriye ve Irak’taki Amerikan askerlerini de geri çekmek isteyen Trump yönetimi, son olarak bu ay Irak’taki asker sayısını 5 bin 200’den 3 bine indireceğini duyurdu.
11 EYLÜL 2001’DE NE OLDU?
Amerikan finans sisteminin kalbi New York, 11 Eylül sabahı İkiz Kuleler‘e yönelik terör saldırılarına uyandı.
Newark, Boston ve Washington’dan havalanıp San Francisco ve Los Angeles’a giden 4 yolcu uçağının kaçırılmasının akabinde Los Angeles’a giden Amerikan Airlines’a ilişkin kaçırılan yolcu uçağı, mahallî saatle 08.46’da İkiz Kuleler’in kuzey yönündeki binasına çarptı.
Kuzey kulesi alevler içinde yanarken, United Airlines’a ilişkin kaçırılan öbür bir uçak da ilk saldırıdan tam 17 dakika sonra canlı yayında güney kulesine çarptı.
İkiz kuleler hem ABD hem de tüm dünyanın canlı yayında izlediği saldırıların akabinde milyonların gözü önünde dakikalar içinde yerle bir oldu ve Manhattan Adası toz bulutlarına büründü.
İkiz Kuleler’e saldırıların akabinde kaçırılan bir öteki uçak ise ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) binasına çarptı.
Kaçırılan son uçak ise Pennsylvania eyaleti kırsalında F-16’lar tarafından düşürüldü.
11 Eylül saldırıları sonucu uçakları kaçıran 19 saldırgan hariç New York, Washington ve Pennsylvania’da toplam 2 bin 977 kişi hayatını kaybetti.
Saldırıları El Düstur terör örgütünün başkanı Usame Bin Ladin üstlendi.
11 EYLÜL SALDIRILARI, DÜNYA TERTIBINI DEĞİŞTİRDİ
ABD’nin 11 Eylül saldırılarına ilk cevabı, Afganistan’a girmek oldu.
Dönemin ABD Başkanı George W. Bush, Taliban’ın ABD’nin El Esas önderi Usame Bin Ladin’in iadesini reddetmesi üzerine 7 Ekim 2001’de Afganistan’ı işgal ederek Taliban rejimini devirdi ve ülkede iktidara Batı’ya daha yakın duran Hamid Karzai geçti.
ABD’nin Afganistan’ın teröristlerin ”üssü” olmasını engellemek iddiasıyla başlattığı operasyonlardan sonra ülkenin son dönemde DEAŞ militanları için de inançlı yer haline geldiği belirtiliyor.
İşgalin başından bu yana Afganistan’da 50 binin üzerinde sivil ve 2 bin 400 civarında Amerikan askeri hayatını kaybetti.
ABD liderliğindeki NATO güçlerinin Afganistan’daki savaş misyonu 28 Aralık 2014’te Kabil’de düzenlenen merasimle resmen sona ermesine rağmen, ABD hala “terörle mücadele” ve “ülkeyi tekrar inşa etme” gerekçesiyle ülkedeki askeri varlığını sürdürüyor.
Öteki yandan Afganistan’daki Amerikan askerini geri çekmek isteyen Trump, şu anda 8 bin 600 civarındaki asker sayısını başkanlık seçimlerinden önce 4 bin 500’e indirmek istiyor.
Taliban ile yürütülen barış görüşmeleri kapsamında ise ABD ve müttefiklerinin Taliban’ın anlaşmaya uyması halinde 14 ay içinde ülkedeki askerlerini büsbütün çekmesi bekleniyor.
IRAK’IN İŞGALİ
Afganistan’ın işgalinin akabinde Bush yönetimi, 20 Mart 2003’te Irak’ta kimyasal silah bulunduğu gerekçesiyle ”önleyici savaş” (preventive war) ismi altında Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu kararı olmadan Irak’ı işgal etti ve Saddam Hüseyin’i devirerek idam etti.
ABD’nin Irak’ı işgalinin akabinde mezhep savaşları ülkede yüz binlerce kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu.
İşgal yönetimi ülkeyi tekrar yapılandırırken kuzeydeki Kürt kümeler ile merkezi yönetim ortasında derin görüş ayrılıkları etnik gerilimi artırdı.
Ülkede 2005 yılında Kürtlere “Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi” ismi altında yönetim biçimi tanındı.
Irak, Amerikan işgalinin akabinde Orta Doğu’da en karmaşık problemlere sahip ülkelerden biri haline geldi.
Irak’a “istikrar ve demokrasi” getireceği vadedilen operasyona “Irak’ı Özgürleştirme Operasyonu” ismi verildi lakin askeri müdahaleler sonucu yüz binlerce sivil ömrünü yitirdi.
Milyarlarca dolara mal olan Irak’ın işgali tıpkı zamanda terör örgütü DEAŞ’ın ortaya çıkmasına taban hazırladı.
DEAŞ’ın doğmasıyla Irak halkı soykırım üzere savaş cürümlerine da maruz kaldı.
YENİ DÜNYA TERTIBI
11 Eylül terör saldırıların akabinde başlayan ”yeni dünya düzeni” terörle çabada yeni güvenlik stratejilerini de beraberinde getirdi.
Saldırılarla birlikte yalnızca ABD’de değil tüm ülkelerde ulusal güvenlik algısı değişti. Devletler ulusal güvenliğe daha fazla para ayırmaya başladı.
Artık yalnızca konvansiyonel ya da kimyasal silahlar değil rastgele bir şüpheli araç, kişi ya da paket terör tehdidi olarak algılanmaya başlandı.
Havalimanları başta olmak üzere halka açık alanlarda daha fazla güvenlik önlemleri alındı, böylelikle yeni bir güvenlik anlayışı ve dalı ortaya çıktı.
İSLAMOFOBİ VE 11 EYLÜL
11 Eylül saldırıları başta ABD olmak üzere, Batı’da Müslümanlara karşı işlenen nefret hatalarında büyük artışa ve İslamofobi’nin giderek derinleşmesine neden oldu, medyada ”İslamcı terör” ve ”radikal İslam” kavramları sık sık kullanılmaya başlandı.
Araştırmalar, medyanın, Müslümanların isminin karıştığı terör saldırılarına öbür din ya da kümelere mensup kişilerce düzenlenen saldırılardan daha fazla yer verdiğini ortaya koydu.
Bush yönetimi, genel olarak Orta Doğu’da savaş yanlısı siyaset izlediği gerekçesiyle hem ABD’de hem de başka ülkelerde sık sık eleştirilerin gayesi oldu. Afganistan’ı işgal ederken birçok ülkenin takviyesini alan Bush yönetimi, birebir dayanağı Irak’a girerken bulamadı.
Bush’un akabinde ABD başkanlığına gelen Barack Obama, “savaş karşıtı” bir tavır sergiledi ve başkanlığı döneminde Amerikan askerlerinin bir kısmını Afganistan ve Irak’tan çekti.
El Kural önderi Usame bin Ladin, Obama’nın başkanlığının birinci döneminde ele geçirildi ve öldürüldü.
Trump ise ABD’nin Afganistan ve Irak işgalinin kusur olduğu, Orta Doğu’daki savaşlara milyarlarca dolar para harcandığı eleştirileri ve Afganistan, Irak ve Suriye’deki Amerikan askerini geri çekmek istediği söylemleriyle öne çıktı.
Trump, ırkçı ve Müslüman aksisi tavrı ile de başkanlığının ilk günlerinde Müslüman ülkelerin vatandaşlarına ABD’ye seyahat yasağı getirdi.
