Atılım Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğan Cansızlar, “Altın kriz ve savaş üzere karmaşık ve belirsizlik ortamlarını sever. Amerika’daki seçimler burada önemli bir kıstas. 3 Kasım’da gerçekleşecek seçimlerde Donald Trump kaybederse; altınla ilgili dalgalanmaların uzayacağı söylenebilir” dedi.
Sermaye Piyasası Heyeti önceki başkanlarından olan Atılım Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğan Cansızlar, Türkiye ekonomisinin son durumunu İhlas Haber Ajansı’na kıymetlendirdi.
Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) 3 Kasım Salı günü yapılması planlanan Başkanlık Seçimlerinden çıkacak sonucun; altın ve döviz piyasalarındaki hareketlenmeyi direkt etkileyeceğinin sinyallerini veren Prof. Dr. Cansızlar, dünyada yaşanan Covid-19 salgınının da piyasaları etkilediğine değindi.
Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa müddette tüm dünyaya yayılan Covid-19 salgınının oluşturduğu kaos ortamıyla ilgili konuşan Prof. Dr. Cansızlar, “Son gelişmeler pek sürpriz değil. Bütün dünyada olduğu üzere Türkiye’de de pandemi dolayısıyla ortaya çıkan aksilikler hissediliyor. Dünyanın çeşitli ülkelerinde çeşitli dalgalanmalar oluyor. Bizim kendi ekonomik yapımıza has birtakım durumlar nedeniyle bu dalgalanmalar bizde daha fazla hissedilir hale geldi” tabirlerini kullandı.
“Dövize muhtaçlığı olan bir ülkeyiz”
Dünya genelinde ekonomide yaşanan dalgalanmaların Türkiye’de daha fazla hissedilmesinin sebeplerini de açıklayan Cansızlar, “İzlenen ekonomi siyasetleriyle ilgili birtakım değerlendirmeler var. Tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de mali bollaşma kelam konusu. Türkiye’de nakdî bollaşma hem para basımı ve hem de faizlerin indirilerek kredi genişlemesi yoluyla oldu. Lakin bizim Türk Lirası (TL) rezerv para olmadığı için nakdî genişlemenin üretimle desteklenmesi lazımdı. Lakin bollaşan para, üretimin artmasından fazla daha çok altın, döviz ve borsaya yönelmeye başladı. Dış finansmana dolayısıyla dövize muhtaçlığı olan bir ülkeyiz biz. Ekonomik yapı olarak, üretim yapısı olarak Türkiye ekonomisi ithalata ve dış finansmana bağımlı. Tasarruf seviyesi de kâfi değil” diye konuştu.
“Yıllardır dünyada genel kabul görmüş ve denenmiş birtakım iktisat teorileri var”
Türkiye’nin ihracatının kâfi düzeyde olmadığını söyleyen Cansızlar, üretimin ithalata bağımlı olması nedeniyle ithalatın da çok fazla olduğunu hatırlatarak Türkiye’nin daima dış açık verdiğini tabir etti. Cansızlar, “Bu durum bizim kırılganlığımızı başka ülkelere nazaran çok daha fazlalaştırıyor. Dünyada alınan önlemlere paralel Türkiye de önlemler almaya çalıştı. Fakat, çok farklı bir ekonomi siyaseti uygulamaya yöneldi. Yıllardır genel kabul görmüş ve denenmiş birtakım iktisat teorileri var. Buna örnek faizle enflasyon ortasındaki ilişki. Burada görüş farklılığı olabilir, lakin bizim üzere gelişmekte olan birçok ülkelerde olduğu üzere faizin toplam üretim maliyeti içerisindeki hissesi ülkemizde Merkez Bankası’nın yaptığı araştırmalara nazaran lakin yüzde 15 – 20 üzere çok düşük bir düzeyde bulunuyor. Burada bakılması gereken asıl mesele üretimin maliyetidir. Üretim maliyeti içinde yer alan tüm ögeler -ki faiz bunlardan biridir- tahlil edilmeden enflasyonu yalnızca faiz faktörüne bağlamamak gerekir. Üretimi petrol ve doğalgaz başta olmak üzere ithalata, yanısıra finansmanı da dışa bağlı bir ekonomide döviz kurunun yükselmesi, enflasyonun artmasına daha çok katkı yapar. Yapılan araştırmalarda döviz kurunda, sepet bazında yüzde 10 artış olduğunda, bu artış TÜFE’ye iki yıl içinde birikimli olarak 1.7 puanlık bir tesir yapıyor. Üretimi ithalata ve finansmanı dışa bağımlı olmayan ülkelerde tahminen faiz enflasyonun en önemli belirleyicilerinden biri olabilir ancak bu bizim üzere ekonomilerde maalesef fazla geçerli olamıyor. İthalata bağımlı olmak derken, ithalatın yarısına yakın bölümünü doğal gaz ve petrol karşılıyor. Geri kalan kısmını da aramalı, kesin mal üzere eserler teşkil ediyor” halinde konuştu.
“Faizden çekinmemek lazım”
Türkiye ekonomisinin yumuşak karnının döviz kuru olduğunu aktaran Cansızlar, hükümetin bu dönemde aldığı önlemleri hakikat bulduğunu kelamlarına ekledi. Cansızlar, “Tamamen serbest dalgalı kur rejimi hiçbir yerde uygulanmaz. Müdahaleli bir kur rejimi olması lazım. Yönetilebilir dalgalı kur rejimidir bunun ismi. Lakin,bu müdahalenin herkes tarafından bilinecek şeffaf bir şekilde yürütülmesi gerekir. Lakin siz dolaylı yollardan, kapalı kapılar akabinde diğer yöntemlerle dövizi baskılamaya çalışırsanız hem yabancı yatırımcılar hem de yerli tasarruf sahipleri nezdinde soru işaretlerine sebep olursunuz. Hakikaten Türkiye son dönemde faizi biraz baskıladı. Bu piyasaya biraz canlılık getirdi. Üretimi artırmak ismine bir şeyler yapılmaya çalışırken bu sefer da mevcutların fiyatları arttı. Faiz düşük, enflasyon yüksek; dolayısıyla negatif yönlü bir gerçek faiz var. Vatandaş eline geçen mali bollaşmanın verdiği rahatlıkla ya altına ya da dövize gitti. Siyaset faizini 8,25’te değil daha yüksek bir düzeye çekmek lazım. Faizden çekinmemek lazım” tabirlerini kullandı.
“Faiz oranlarının yüzde 13’ün üstünde olması lazım”
Türkiye ekonomisinin potansiyeli olan güçlü bir ekonomi olduğuna değinen Cansızlar, “Yapmamız gereken ıslahat paketini; kısa, orta ve uzun vade diye ayırarak yeterli bir program yapmak lazım. Yoksa işin içinden çıkılamaz diye bir şey yok. Kısa vadede benim niyetim; faiz oranını arttırmak. Piyasadaki faiz 12,9, siz kalkıp 8,25’lerde ısrar ederseniz olmaz. Tabiatına alışılmamış durumun. Faiz oranlarının yüzde 13’ün üstünde olması lazım. Hakikaten TCMB’nın faiz koridoruna geri dönüş sinyalleri vermeye başlaması olumludur. Akabinde dışarıya karşı bir itimat ortamı oluşturmak gerekiyor. Türkiye ekonomisi dış dünyaya entegre, parası konvertibil bir ekonomidir, dışarıya kapatmak yanlışsız değil. Gerçekten TL swap piyasası ile ilgili önlemlerin gevşetilmesi olumludur. Kırılgan bir yapımız var bunu kabul edeceğiz. Katar dışında milletlerarası piyasalardan fon elde etmeliyiz. Başta AB ve IMF olmak üzere milletlerarası kuruluşlarla uygun ilişkiler yeni baştan kurularak itimat kazanılması lazım. Itimadı kaybetmek bir anda olur fakat kazanmak zaman ister. IMF’den çekinmemeliyiz. Biz kurucu ortaklarındanız. Oradaki fonlar çok düşük faizli fonlar” diye konuştu.
“Trump kaybederse altınla ilgili dalgalanmalar uzar”
Altın fiyatlarının daima bir artış göstermesi üzerine de konuşan Cansızlar, ABD’de gerçekleşecek Başkanlık Seçimine dikkat çekti. Cansızlar, “Yatırımcılara somut bir öneri vermek mümkün değil. Altın kriz ve savaş üzere karmaşık ve belirsizlik ortamlarını sever. Karışıklık ortamlarında beşerler en güvenilir meta olan altına yönelir. Altının zati arzı kısıtlıdır. Talep fazla olunca da yükseliyor. Bu ortam devam ettiği sürece altındaki üst yönlü dalgalanmaların devam edeceğini düşünüyorum. Lakin hangi düzeye kadar olacağını söylemem mümkün değil. Amerika’daki seçimler burada önemli bir kıstas. 3 Kasım’da gerçekleşecek seçimler Donald Trump lehine olumlu sonuçlanırsa gerginlik azalacak ve aşı da bulunursa ortam sakinleşir altın açısından. Öteki bir senaryoda Trump kaybederse; altınla ilgili dalgalanmaların uzayacağı söylenebilir” tabirlerini kullandı.
“Sert önlemler almakta fayda var”
Her yönden potansiyeli yüksek Türkiye’nin ekonomik yönden daha güçlü bir düzeye gelebilmesi için bir an önce sert önlemlerin alınması gerekliliğine değinen Cansızlar, “Euro ve Dolarla ilgili de piyasalarda dalgalanmalar var. Bilhassa Euro konusuna baktığımızda; doların dış dünyada bedeli düşüyor. Öbür dış paralar nezdinde Dolar kıymet kaybediyor. Dolar paha kaybedince beşerler Euro’ya yöneldiler. Doların yalnızca bizde birtakım kırılganlıklar nedeniyle fiyatı üst yönlü artmaya başladı. Hiçbir şey yapmadan bu şekilde devam edersek hem altın hem Euro hem de Doların fiyatının yükseleceğini varsayım ediyorum. Kararsızlık ve çekingenlik gerçek değil. Sert önlemler almakta fayda var. Aksi takdirde bu işin maliyeti giderek artar” dedi.
