Erişkin Hematoloji Uzmanı Doç. Dr. Handan Çipil, aneminin en sık rastlanılan belirtisinin halsizlik olduğunu belirterek, yaşlanmış ve yıpranmış alyuvarları bedenden uzaklaştıran dalağın hastalandığında anemiye yol açabileceğini kaydetti.
Medova Hastanesi Erişkin Hematoloji Uzmanı Doç. Dr. Handan Çipil, halk ortasında “kansızlık” olarak da bilinen aneminin, kandaki alyuvar sayısı ya da hemoglobin seviyesinin hastanın yaşı ve cinsiyetine nazaran olağan bedelin altına düşmesi olduğunu söyledi. Aneminin aslında sadece bir laboratuvar bulgusu olduğunu kaydeden Doç. Dr. Handan Çipil, “Ama her zaman bir hastalığın işaretidir. Sebeplerini araştırıp asıl tanıya ulaşmak ve tedavi etmek gerekir. Aneminin esas üç nedeni vardır; kan kaybı, alyuvar üretiminde yetersizlik, alyuvar yıkımının fazla olması. Birtakım hastalarda bu nedenlerin birden fazlası anemiye yol açar” dedi.
“Edinsel yahut kalıtsal olabilir”
Kan kaybının aneminin, bilhassa de demir eksikliği anemisinin en sık görülen sebebi olduğunu kaydeden Doç. Dr. Handan Çipil, “Kısa müddetli olabileceği üzere uzun bir zamana da yayılabilir. Kan kaybının temelinde kadınlarda adet döneminin uzun sürmesi, sindirim kanalındaki yahut idrar yollarındaki kanamalar, cerrahi operasyonlar, travma yahut kanser üzere pek çok öbür odak olabilir. Bedeninizin yeteri kadar alyuvar üretmesini engelleyen edinsel faktör ve durumlara örnek olarak beslenme, hormonlar, birtakım kronik hastalıklar ve gebelik gösterilebilir. Aplastik anemi de bedeninizin kâfi seviyede alyuvar üretmesini engelleyebilir. Bu durum edinsel yahut kalıtsal olabilir” diye konuştu.
Alyuvar üretimi için kemik iliğini uyaran eritropoietin hormonunun azalmasının da bir anemi sebebi olduğunu anlatan Doç. Dr. Çipil, “Yeterince demir, folik asit (folat) yahut B12 vitamini içermeyen bir beslenme üslubu bedeninizdeki alyuvar imalini engelleyebilir. Bedeniniz alyuvar üretebilmek için ayrıyeten C vitamini, riboflavin ve bakıra da ihtiyaç duyar. Bedeninizde besin hususlarının emilimini zorlaştıran durumlar da alyuvar üretimini engelleyebilir” tabirlerini kullandı.
Alyuvar yıkımının fazla oranda olması
Alyuvar yıkımını artıran edinsel durumlara bir örnek olarak büyümüş ya da hastalanmış dalağın da gösterilebileceğini kaydeden Doç. Dr. Handan Çipil, “Dalak, yaşlanmış ve yıpranmış alyuvarları bedenden uzaklaştıran bir organdır. Dalak büyür yahut hastalanırsa, olağandan daha fazla alyuvarı ortadan kaldırarak anemiye yol açabilir. Bedenin alyuvar yıkımını çok fazla artıran kalıtsal durumlara örnek olarak orak hücreli anemi, talasemiler ve belirli birtakım enzimlerin eksikliği sayılabilir. Hemolitik anemi de bedeninizin çok fazla sayıda alyuvarı yıkıma uğrattığı durumlara bir örnektir” formunda konuştu.
Aneminin en sık rastlanan belirtisinin halsizlik olduğunu belirten Çipil, “Kişi kendini yorgun ve bitkin hisseder. Kişi, günlük olağan işlerini yapabilmekte dahi zorlanabilir. Bunlar dışında nefes darlığı, baş dönmesi, baş ağrısı, el ve ayaklarda soğukluk, soluk cilt, göğüs ağrısı görülebilir. Hafif ve orta derecedeki anemilerde belirtiler hafiftir yahut hiç olmayabilir” dedi.
Teşhis ve tedavi
Hastanın tıbbi ve ailesel geçmişi, muayene bulguları ile laboratuvar tahlillerinin anemi tanısı koymak için kâfi olduğunu belirten Çipil, “Anemi teşhisinde ilk yapılan test genellikle tam kan sayımıdır.. Hemogramda kanın birçok bölümü ölçülür. Olağandışı sonuçlar anemi dışında diğer bir kan hastalığı, enfeksiyon yahut öbür bir durumun habercisi de olabilir. Yani anemi birtakım durumlarda belirti olarak da ortaya çıkabilir. Hematolog gözüyle altta yatan sebeplerin ayırıcı tanısı çok âlâ yapılmalıdır” tabirlerine yer verdi.
“Amaç, kanın taşıyabileceği oksijen ölçüsünü artırmaktır”
Anemi tedavisinin nedenlerine nazaran değiştiğinin altını çizen Çipil, şunları kaydetti:
“Tedavide, aneminin nedeni ve şiddetine nazaran beslenme değişiklikleri, destekler ve birtakım ilaçlar, kan nakli yahut kemik iliği nakli ile cerrahi, başvurulan yöntemler ortasındadır. Tedavide amaç, kanın taşıyabileceği oksijen ölçüsünü artırmaktır. Bu da alyuvarların sayısını ve hemoglobin seviyelerini artırarak yapılır. Tedavide başka bir amaç, aneminin altında yatan nedeni ya da durumu tedavi etmektir. Enfeksiyon tedavisi için antibiyotikler, çok adet kanamasını önlemeye yönelik hormonlar, daha fazla alyuvar üretimini uyarmak için yapay eritropoietin hormonu, bağışıklık sisteminin kendi alyuvarlarını yok etmesini önleyecek ilaçlar, kan yahut ilik kök hücre nakli, anemiye neden olan ve hayati tehlike oluşturan önemli bir kanama varsa cerrahi müdahale bunlar ortasındadır.”
