Ama Meslek ve İmam Hatip Liseleri Hariç…
Geçtiğimiz günlerde, Mudanya Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı, iş insanı Sayın Gıyasettin Bingöl’ün sosyal medya hesabında paylaştığı şu cümle dikkatimi çekti:
“Meslek Liseleri ve İmam Hatip Liseleri hariç Lise eğitimi 3 yıl olmalıdır.”
Bu sade ama güçlü öneri, hem eğitim sistemi üzerine yeniden düşünmemi sağladı hem de bu yazının kaleme alınmasına vesile oldu. Çünkü mesele sadece bir yıl eksiltmek değil; aslında bir neslin zamanını daha verimli kullanmak, eğitimin ruhunu yeniden inşa etmekle ilgili…
Her reform önerisi önce bir soru işaretiyle başlar. Sonra o soru işareti, yılların biriktirdiği tecrübeyle netleşir. Bugün o sorulardan biriyle karşı karşıyayız:
Genel lise eğitimi neden hâlâ 4 yıl sürüyor?
Bu soru, kulağa radikal gibi gelse de aslında sahada yaşanan gerçekliğin sessiz çığlığıdır. Çünkü lise koridorlarında dört yıl boyunca süren bir eğitimden ziyade, dağınık bir hazırlık süreci yaşanıyor. Öğrenciler ne hayata hazırlanabiliyor ne de üniversiteye…
Oysa ki…
Meslek liseleri ve İmam Hatip liseleri gibi alan uzmanlığına dayalı okullar hariç, genel lise eğitimi rahatlıkla 3 yıla indirilebilir. Hatta bu, geç kalınmış bir hamledir.
9. Sınıf, Zaten Bir Tekrar
Eğitim sistemimizdeki birçok öğrenci için 9. sınıf, ortaokulda işlenen konuların tekrarından ibarettir. Matematikte aynı formüller, fizikte aynı temel kavramlar, Türkçede tekrar edilen dilbilgisi konuları…
Öğrenciler bu ilk yılı, hem sistemin içinde kaybolarak hem de adapte olmaya çalışarak geçiriyor. Bu da eğitimde verimlilikten çok, zaman kaybına neden oluyor.
10. Sınıf, Ne Hazırlık Ne Derinlik
- sınıfa geldiğimizde, öğrencilerin bir kısmı hedeflerini belirlemiş, bir kısmı ise hâlâ yönünü arıyor oluyor. Ancak müfredat ne öğrenciyi sınava hazırlar nitelikte, ne de onu hayata hazırlayacak bir içerik sunuyor.
Bir boşluk yılı gibi…
İşte bu noktada sorulması gereken soru şu:
Öğrenci bu yıl ne kazanıyor?
Üniversiteye Hazırlık 11’de Başlıyor, 12’de Zaten Bitiyor
Gerçek şu ki, üniversite hazırlığı dediğimiz süreç aslında 11. sınıfın ikinci yarısından sonra başlıyor. 12. sınıf ise zaten tamamen sınav yılına dönüşüyor.
Yani öğrenci, lise hayatının dört yılını yaşamıyor.
Gerçekte yaşadığı süre, en fazla iki yıl…
Peki o zaman neden hâlâ 4 yıl?
3 Yılda Daha Nitelikli Bir Eğitim Mümkün
Eğitim süresi kısa olmalı demiyoruz. Ama gereksiz tekrarlarla, kopuk müfredatlarla, gençlerin zamanını çalan yıllar olmamalı diyoruz.
Eğer lise eğitimi 3 yıla çekilirse;
– Müfredat daha sade, daha odaklı hale gelir
– Öğrenci ne istediğini daha erken keşfeder
– Hayatla ve sınavla olan bağı daha erken kurar
Kaldı ki Avrupa’nın birçok ülkesinde de lise eğitimi 3 yıldır. Ve bu ülkeler, eğitimde bizden daha geride değil.
Gençler Daha Erken Hayata Atılır
Lise süresinin kısaltılmasıyla birlikte, öğrenciler daha erken yaşta mesleki hayata atılma imkânına kavuşur. Hem birey olarak erken yol almaya başlarlar, hem de aileler üzerindeki ekonomik yük bir nebze olsun azalır. Devlet açısından da bu durum eğitim giderlerinde önemli bir tasarruf sağlar.
Uzun yıllara yayılan ama parçalı ve dağınık ilerleyen eğitim yapısı, öğrencilerin motivasyonunu da törpüleyen bir unsur haline geliyor. Oysa ki daha kısa ama daha yoğun içerikli bir sistemle gençler hem daha dinç kalabilir hem de hedeflerine daha kararlı bir şekilde yürüyebilir.
Ancak burada unutulmaması gereken çok önemli bir gerçek var:
Eğitimde reform sadece süreyle sınırlı bir mesele değildir. Süre kadar içeriğin niteliği, ölçme değerlendirme sisteminin doğruluğu ve öğretmenlerin donanımı da bu dönüşümün ayrılmaz parçalarıdır.
Meslek Liseleri ve İmam Hatipler Neden Hariç?
Çünkü bu liselerin yapısı farklıdır.
Meslek liselerinde öğrenciler sadece teorik değil, uygulamalı eğitimi de eş zamanlı alır. Alan seçimi, staj, teknik bilgi… Bunlar zaman ister.
İmam Hatip liselerinde ise hem akademik müfredat hem de dini eğitim birlikte verilir. Bu da dört yıllık bir yapıyı gerektirir.
Bu yüzden istisna tutulmaları doğrudur.
Son Söz Yerine
Zamanın ruhu değişti. Gençler artık hız çağında yaşıyor. Bilgiye daha hızlı ulaşıyor, daha erken olgunlaşıyorlar. Ama sistem hâlâ onları dört yıl boyunca aynı kalıpta tutmak istiyor.
Halbuki…
Daha kısa ama daha derin bir eğitim, hem öğrencinin yükünü azaltır hem de ülkenin geleceğine daha güçlü bireyler kazandırır.
Bu yüzden diyoruz ki:
Lise eğitimi, meslek ve İmam Hatip liseleri hariç, 3 yıl olmalıdır.
Çünkü eğitim, süreden ibaret değil…
Nitelikten ibarettir.
