İncel Hareketi ve Semih Çelik Olayı
İstanbul’da Ayşenur Halil ve İkbal Uzuner’i öldürdükten sonra intihar eden Semih Çelik’in telefonunda yapılan detaylı incelemede, bir mesajlaşma uygulaması üzerinden üyesi olduğu bir grupta “incel” olarak bilinen kadın düşmanı kişilerle iletişimde olduğu tespit edildi. Bu durum, 81 il emniyet müdürlüğünün Siber devriye ekiplerinin cinsel şiddet ve ırkçılık içerikli yayın ve paylaşım yapan hesap ve siteleri gözlem altına almasını gerektirdi. Peki, ‘Incel’ terimi nedir ve ‘Incel’ kime denir?
1997 Yılında Kurulan İlk İncel Sitesi
1997 yılında, Alana adlı Kanadalı bir kadın, istemesine rağmen hiç ilişki yaşamamış olanlar için “İstemsiz Bekarlık Projesi” adını verdiği bir internet sitesi açtı. O dönemde henüz 20’li yaşlarının ortasında olan Alana, “istemsiz bekar” ifadesini (Involuntary Celibacy) ilk olarak “invcel” şeklinde kısaltmıştı, fakat zamanla bu kimlik “incel” halini aldı. Başlangıçta bu terim, herhangi bir cinsiyetten, yalnız olan ve hiç cinsel deneyim yaşamamış veya uzun süredir ilişkisi olmayan herkesi ifade ediyordu. Ancak Alana, zaman içerisinde kişisel hayatına ve işlerine yoğunlaşarak bu alt kültürden uzaklaştı ve bu topluluğun çok farklı bir şeye dönüştüğünü fark etti.
Toplumda Kadın Düşmanlığı ve İncel Kültürü
Euronews’un aktardığına göre, ‘incel’ terimi artık uluslararası manşetlerde sıkça yer alıyor. Cinsiyetçilik, kadın düşmanlığı, şiddet ve aşırılıkçılıkla ilgili tartışmalarda bu terimin sıkça kullanılması dikkat çekiyor. İncel’ler, genellikle erkek olan ve cinsel deneyim eksikliğinden dolayı hayal kırıklığına uğramış bireyleri tanımlıyor. Nefret ve aşırılığa karşı mücadele eden Anti-Defamation League, incel’leri “romantik ilişkilerdeki başarısızlıklarından kadınları ve toplumu sorumlu tutan heteroseksüel erkekler” olarak nitelendiriyor.
İncel dünya görüşü, çekiciliğin genetik faktörler tarafından belirlendiği ve kadınların erkeklerde çekici bulduğu bazı temel fiziksel özellikler olduğu fikrine dayanıyor. İncel’ler, bu fiziksel özelliklerin kendilerinde yetersiz olduğu için “istemsiz bekarlığa mahkum” olduklarını düşünüyor.
İdeolojik Temeller ve İncel Hiyerarşisi
Current Psychiatry Reports dergisinde yayınlanan 2022 tarihli araştırmaya göre, incel topluluklarını bir arada tutan bazı ideolojiler şu şekilde sıralanabilir:
- Görünüme dayalı hiyerarşi: Kişinin görünümünün cinsel ilişkiler ve toplumdaki yeri için en önemli anahtar olarak kabul edildiği fikri.
- Kadın hipergamisi: Kadınların cinsel açıdan çok seçici olduğu ve ayrıcalıklarını her şeyden önce toplumsal ilerleme için kullandıkları fikri.
- Feminizm nefreti: Feminizmin, kadınların cinsel özgürlüğüne sahip olmalarını teşvik etmesine karşı duyulan öfkenin toplulukta yaygın olduğunu gösteriyor.
İncel Hiyerarşisi: Chad’ler, Stacy’ler ve İncel’ler
İncel dünya görüşü, yalnızca fiziksel görünüme dayalı, katı bir sosyal hiyerarşi öngörüyor. Bu hiyerarşinin en üst sırasında “Chad” adı verilen alfa erkekler yer alırken, hemen ardından “Stacy” adı verilen kadınlar gelmektedir. Hiyerarşinin en alt katmanında ise yalnızca erkeklerden oluşan incel grubu bulunmaktadır. Bu hiyerarşide üst sıralardaki bireyler olumsuz bir şekilde tasvir edilmektedir. Özellikle kadınlar, basit duygulara sahip ve anti-sosyal değerler tarafından yönlendirilen kişiler olarak görülmektedir.
İlk Araştırmalar ve İncel Profilinin Belirlenmesi
2022 yılında Teksas Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, Amerikalı incel’ler üzerine kapsamlı bir profil çıkarmıştır. Bu araştırmaya göre:
- Yüzde 38,85’i sağ görüş, yüzde 44,70’i sol görüş, yüzde 17,47’si ise merkez görüşü savunmaktadır.
- Katılımcıların çoğunluğu (%63,58) beyazlardan oluşmaktadır.
- Yüzde 17’si okula gitmiyor, çalışmıyor veya staj yapmıyor.
- Yüzde 36’sı lise düzeyinde veya daha düşük düzeyde eğitim almış.
- Yüzde 50’si ebeveynleriyle yaşamaktadır.
- Yüzde 75’i klinik olarak şiddetli veya orta düzeyde depresyon, yüzde 45’i ise şiddetli anksiyete tanısı almıştır.
İncel Kültüründe Kırmızı, Mavi ve Siyah Hap
İncel kültürü, internetin bir parçası olarak tanımlanabilir. İncel topluluğundaki en önemli sembollerden biri “kırmızı hap” ve “mavi hap” fikridir. Bu metafor, Keanu Reeves’in canlandırdığı Neo karakterinin, kendisini huzurlu bir cehalet içinde tutacak mavi hap ve onu rahatsız edici ama aydınlatıcı bir gerçekliğe uyandıracak kırmızı hap arasında seçim yapmak zorunda kaldığı 1999 yapımı “The Matrix” filminden gelmektedir. İncel’ler için kırmızı hap, sevgi ve cinsel tatminin kadınlar tarafından kendilerinden esirgendiği metalar olduğu düşüncesini simgeler.
Bu metafora ek olarak “kara hap” terimi de bulunmaktadır. Bu sembol, toplumsal hiyerarşilerin değişmez olduğunu ve bunlara dair hiçbir şey yapılamayacağını ifade eder. Yani, seks ve cinsel çekim oyunlarının doğuştan hileli olduğu fikrini taşır.
Medya ve İnternetin Etkisi
İncel topluluğunun en çok sahiplendiği kültürel öğelerden biri, 1999 yapımı “Dövüş Kulübü” filmidir. Bu film, topluluk içinde büyük bir popülarite kazanmış ve yapımın yönetmeni David Fincher, filmde vermek istediği mesajın bu olmadığını açıklamak zorunda kalmıştır. İncel topluluğu, medya yoluyla radikalleşmese de, internet içeriklerinden, filmlerden, oyunlardan ve animelerden belirli temaların kadın düşmanı inançları güçlendirdiği bilinmektedir.
Şiddet Söylemleri ve İncel Topluluğu
2022’de incel hareketine yönelik bir akademik analiz, incel forumlarında her gün kadın düşmanlığına veya şiddet eylemlerine ilişkin 1.000’e yakın söylemin paylaşıldığını ortaya koymuştur. Bu analiz, incel’lerin bu söylemlerinin 2016’ya kıyasla sekiz kat arttığını göstermiştir. Araştırmalar, incel topluluğunun bu tür söylemlerinin büyük ölçüde algoritmalar tarafından teşvik edildiğini ortaya koymuştur.
Semih Çelik ve İki Kadının Katlinden Sonra İntihar Videosu
2021 yılında İngiltere’nin Plymouth kentinde silahlı saldırıda beş kişiyi öldüren Jake Davidson da incel kültürüyle dayanışma içinde olduğunu belirterek intihar etmiştir. Son olarak, 4 Ekim 2024’te İstanbul’da iki genç kadını vahşice öldüren Semih Çelik’in intihar videosunda “Dövüş Kulübü”nün final sahnesinde çalan “Where is my Mind” şarkısının duyulması, Türkiye’de ciddi bir incel tehlikesinin varlığını gündeme getirmiştir.
Şiddet ve İdeoloji
İncel’lerin şiddet eylemlerine yönelme nedenleri uzun süredir tartışılan bir konudur. İncel topluluğu, bu tür şiddet eylemlerini genellikle bir intikam eylemi, özgürleştirici bir eylem veya bir kurtuluş biçimi olarak görmektedir. Bununla birlikte, uzmanlar, incel’lerin bu eylemleri toplumsal düzeni değiştirme amacı gütmeden gerçekleştirdiğini belirtmektedir.
İncel Kültürünün Geleceği
Uzmanlar, incel topluluklarının internet ortamında daha az görünür hale gelmelerinin, şiddet yanlısı söylemleri teşvik eden grupların etkisini azaltmayacağını vurgulamaktadır. Bu nedenle, çevrimiçi kadın düşmanlığıyla mücadele için daha kapsamlı ve çok yönlü bir yaklaşım benimsenmesi gerektiği düşünülmektedir.
