Geride bıraktığımız yıl 73 milyar doları aşkın ihracat yapan Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşunun finansman yapısındaki bozulma 2019’da hızlandı. Tüm aksiliklere rağmen sanayi kuruluşlarının esas faaliyetlerinden elde ettikleri muvaffakiyet, yeniden finansman maliyetlerinin gölgesinde kaldı. Son 5 yıldır devam eden kaynak yapısındaki bozulma 2019’da da devam ederken 2015 yılı ile birlikte ilk sefer yüzde 60’ların üstüne çıkan yekun borçların üleşi 1,4 puan daha artarak yüzde 68,4’e yükseldi. Özkaynakların hakkı ise yüzde 31,6’ya geriledi. Bu nispetin tarihi olarak en olumsuz kaynak yapısı olduğuna dikkat eken İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçivan, laf konusu orantıların dünya ortalamalarının da üstünde olduğunu vurguladı. Bu borç ve finansal yük altında endüstricinin bugün en büyük avantajının ise nemaların düşük seviyede seyretmesi olduğunu belirten Bahçivan, “İSO 500’ün temel göstergeleri de göstermektedir ki endüstrici kazandıklarıyla borç kapatamıyor. Borçla yaşamak zorunda. Bu borcu çevirebilmek ismine düşük getirilere gereksinim duyuyor. Bu nedenle yüksek nemayla mücadeleyi hiç hafife almamalıyız” dedi.
Tüpraş tepeyi yeniden kaptırmadı
İstanbul Sanayi Odası’nın hazırladığı “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2019 Araştırması”nın sonuçları İSO Başkan Yardımcıları İrfan Özhamaratlı ve Sadık Ayhan Saruhan’ın da katıldığı basın içtimasında İSO Başkanı Erdal Bahçivan tarafından açıklandı. 1968 yılından bu yana aralıksız olarak gerçekleştirilen çalışmanın 2019 yılı sonuçlarına nazaran üretimden net satışlara nazaran Türkiye’nin en büyük kuruluşu 87 milyar 949 milyon lira ile tekrar “Tüpraş” oldu. Onu, 37 milyar 71 milyon liralık üretimden satışla “Ford Otomotiv” ve 25 milyar 851 milyon lira ile de “Toyota Otomotiv” takip etti.
2019 yılında 500 büyük sanayi kuruluşunun finansman sarfiyatları yüzde 33,4 düşüşle 63,8 milyar TL’ye inerken, finansman masraflarının faaliyet kârı içindeki da hakkı yüzde 88,9’dan yüzde 69,3’e geriledi. İSO Başkanı Erdal Bahçivan bu rakamlara nazaran 2019’da finansman masraflarının faaliyet kârı üzerindeki baskısının azaldığını fakat laf konusu sarfiyatların tekrar de yüksek olduğunu söyledi.
Üretimden satış suratında yavaşlama
Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2018 yılında 878 milyar lira olan üretimden satışlarını 2019 yılında yüzde 16,4 orantısında artırarak 1 trilyon liranın üzerine çıkardı. 2019 yılındaki artış, 2017’deki yüzde 33,2 ve 2018’deki yüzde 34,5’lik nispetler ile kıyaslandığında, son üç yılın en düşük artışı olarak dikkat çekti, büyüme performansı yavaşladı. İSO 500’ün ihracatı da yüzde 2,4 artışla 73,5 milyar dolar oldu. Listede 30 yıl önce ihracat yapan firma sayısı 409 iken, son yıllarda bu rakam 450’ler bandını aştı ve 2019 yılında 463’e çıktı. İSO 500’ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki üleşi yüzde 42 oldu.
Faaliyet kârı 92 milyar liraya geriledi
Araştırmaya nazaran sıralamanın ilk 50’sini oluşturan kuruluşların yekun üretimden satışlar içinden aldığı behre, yüzde 50’ler seviyesini korudu. Temel göstergelere nazaran, 2019’da İSO 500’ün faaliyet kârı orantısı 2,8 puan gerileyerek yüzde 10,9’dan yüzde 8,1’e indi. Yekun faaliyet kârı büyüklüğü ise 2018 yılında 108 milyar TL iken, 2019’da yüzde 14,6 azalarak 92 milyar TL’ye düştü. Geçen yıl iç talebin daralması ve dış talep koşullarının zorlaşması nedeniyle sanayi kuruluşları, maliyet artışlarını satış fiyatlarına gereğince yansıtamadı, fiyatlarda indirime gitti. Bu nedenle faaliyet kârında da önemli bir gerileme ortaya çıktı. Ölçülmeye başlandığı 2013 yılından itibaren daima artış gösteren FAVÖK (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar) büyüklüğü, ilk sefer yüzde 8,1 düşüşle 140 milyar TL’den 129 milyar TL’ye düştü.
Finansman sarfiyatları yüzde 33,4 düştü
İSO 500’ün öteki faaliyetlerden olağan gelir ve kârları 154 milyar TL iken, masraf ve zararları 117 milyar TL oldu. Böylelikle 37 milyar TL’lik üretim faaliyeti dışı net gelir elde edildi. Finansman masrafları yüzde 33,4 düşüşle 96 milyar liradan 64 milyar liraya inerken, finansman masraflarının faaliyet kârı içindeki behresi da yüzde 88,9’dan yüzde 69,3’e geriledi. Sanayi kuruluşları 2018’de elde ettikleri kârın neredeyse tamamını finansman sarfiyatlarına ayırmışken, 2019 yılında finansman masraflarının faaliyet kârı üzerindeki baskısı daha azaldı. Erdal Bahçıvan, “Finansman masrafları, İSO 500’ün kârlılığında belirleyici olmayı 2019 yılında da sürdürdü. 2019 yılında finansal dalgalanmaların azalması, Türk Lirası’ndaki paha kaybının yavaşlaması, enflasyondaki düşüş ve getiri nispetlerindeki gerilemelerin sonucu olarak bir önceki yıla nazaran finansman maliyetleri önemli ölçüde azaldı. 2019’un münhasıran 2. yarısında, nema nispetlerindeki düşüşler ile Türk Lirası’ndaki göreli istikrar, İSO 500 için 2018’e nazaran daha olumlu mali koşullar yarattı” dedi.
BORÇLANMADA SORUN YOK
İSO Başkanı Erdal Bahçivan, bundan sonraki dönemde getiri orantılarının önemini koruyacağına dikkat çekti. Şirketlerin borç ikliminde en önemli dönemlerinden birine geçildiğini belirten Bahçivan, “TL kredilerdeki büyüme yılbaşından bu yana yüzde 30 oldu. Ticari krediler burada 33.3 hak alıyor. Borçlanmada bir sorun demek haksızlık olur. TL getirilerde de geçmiş yıllara orantıyla düşük olduğu bir dönemdeyiz ve bu orantılar uzun vade düşük seyretmeli” dedi.
