HİLAL SARI
COVID-19 pandemisi nedeniyle Büyük Buhran’dan bile daha fazla işsizi olan ABD’de dün açıklanan tarım dışı istihdam verisi bilirkişilerin beklentilerinin üzerinde geldi. Lakin mütehassıslar COVID- 19 nedeniyle işini kaybedenlerin tamamının işe dönüşünün en düzgün ihtimalle 2023’te gerçekleşmesini öngörüyor.
ABD’de tarım dışı istihdam, mart ve nisan karantinalarında kapatılan restoran ve barların tekrar açılmasıyla haziranda 4,8 milyon ile beklentilerin üzerinde artış kaydederken işsizlik nispeti mayıstaki yüzde 13,3 seviyesinden yüzde 11,1’e geriledi. İstihdam artışının 3,2 milyon olması, işsizlik orantısının yüzde 12,3’e gerilemesi bekleniyordu. Haftalık işsizlik müracaatları ise 1,35 milyona düşmesi bekleniyorken 1,43 milyona geriledi.
‘İşsiz kalanların tamamı lakin 2023’te işe döner’
ABD Çalışma Bakanlığı’nda Ekonomik Danışman ve Başekonomist olarak hizmet yapan Michigan Üniversitesi’nden ekonomist Betsey Stevenson “Tüm bu karlar süreksiz olarak fiyatsız olura çıkarılanların tekrar işe alınmasından kaynaklanıyor. Asıl tasa kaynağı kalıcı iş kayıpları ve bunun yıllarca süren sonuçları olacak. Ekonomiye virüs istikamet veriyor bu nedenle ilk kural kesin iddialar yapılamayacağı. Lakin benim en âlâ senaryomda işini kaybeden kişilerinin tamamı gelgelelim 2023’te işe dönmüş olacak” değerlendirmesini yapıyor.
El-Erian: Zafer ilan etmeyelim
Allianz Başekonomisti Muhammed El-Erian da bu olguya çok güvenmemek gerektiğini düşünenlerden. “Tek başına baktığınızda bu çok güçlü bir data. Ancak istihdama iştirak üzere tüm ögelere baktığınızda, hala derin bir kuyudan çıkmaya çalışıyoruz. Sağlık tarafında kötüleşme olduğunu biliyoruz ve eyaletlerin birçoklarında yine açılma planları durduruldu. Yani bu istihdam verisini kutlayalım lakin zafer ilan etmeyelim” dedi.
Teknik dönüşü destekleyen güçlerin yavaşladığı icmalini yapan El-Erian “İflas haberleri gelmeye başladı. 14 milyon işsizin ne zaman işe dönebileceği konusunda telaşlıyım. Bu dönüşün devam etmesi saf ki önemli lakin daha önemlisi virüsün denetim altına alınması” diyor.
BlackRock Global Sabit Getirilerden sorumlu CIO Rick Rieder de istihdamdaki güzelleşmenin sürat kesmesini beklediklerini belirtiyor.
Krugman: Gerçek hikaye şöyle…
Ünlü ekonomist Paul Krugman ise done sonrası ‘gerçek ekonomik hikaye şöyle’ başlıklı bir Twitter paylaşımı yaptı ve şunları yazdı: “Gerçek ekonomik hikaye: Yine açılma istihdamda önemli bir artış getirdi lakin COVID-19 vakalarını da artırdı – ki bu da şimdiden güzelleşmeyi yavaşlattı. Muhtemelen bundan daha düzgün olmayacak ve hala iki haneli işsizliğimiz var.” Krugman, “Virüs denetim altına alınsaydı ABD’de güzelleşme süratli olurdu” tahlilini yaptı.
‘Piyasalar esasen fiyatlamıştı’
BlackRock Portföy Yöneticisi Jeff Rosenberg ise ABD istihdamında bu güzelleşmenin piyasalarda aslında fiyatlandığını belirterek vaka sayılarındaki artışın bu veriyi önümüzdeki aylarda tekrar kötüleştireceğini söyledi. Rosenberg “Belirsizlik o kadar yüksek ki, Bloomberg’in anketinde işsizlik başvurularına ilişkin varsayımlar ‘500 bin düşecek’ ile ‘9 milyon artacak’ arasında değişiyordu” diye konuştu. ABD çarşamba günü yeni 50 bin vaka ile son sekiz günün beşinde rekor yeni vaka açıklamış oldu. ABD’nin Bağımsızlık Günü olarak kutlanan ve uzun bir haftasonu tatili gerçekleşecek 4 Mayıs öncesinde Teksas’ta 8 bin yeni vaka açıklandı ve salı günkü rekor tekrar tazelendi.
Trump: 3. çeyrek fantastik olacak
Euro Yeri genç işsizliği %16 ABD Başkanı Donald Trump, dün istihdam verisi sonrası Beyaz Saray’da basın içtiması gerçekleştirdi ve beklenenden yeterli gelen doneleri ‘tarihin en düzgün verileri’ olarak aksetti. İşsizlik nispetinin son bir ayda 4,8 milyon istihdam yaratılmasıyla yüzde 2’den fazla düşüşle yüzde 11,1’e gerilediğini söyleyen Trump, “Bugünkü veriler ekonomimizin tekrar kükremeye başladığının kanıtıdır. Bunlar tarihi rakamlar” diye konuştu. Son beş ayda 7,5 milyon istihdam yaratıldığını ve KOBİ’lerin yüzde 80’inin açıldığını söyleyen Trump “Hisse piyasaları da harika durumda” dedi ve “Vergi artırmak isteyen bir ABD başkanıyla bunun tamamı gider” diyerek seçmenlere Joe Biden seçilirse ekonominin berbata gideceği ve pay piyasalarında düşüş olacağı iletisini verdi. Yeni teşvik paketi üzerinde çalıştıklarını belirten Trump, “Fantastik bir üçüncü çeyrek göreceğiz” dedi. Dördüncü çeyrek de Trump’a nazaran “aşırı âlâ olacak”.
Maske konusunda söylem değişiyor
Trump gazetecilerden soru almadı ve kürsüyü ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin’e bıraktı. Gazetecilerin vaka artışlarına karşın maskenin neden mecburî hale getirilmediği sorusuna ise Mnuchin, hem başkan Trump’ın hem COVID-19 vazife gücünün maske, toplumsal aralık ve hijyeni ‘şiddetle tavsiye ettiğini’ söyledi.
Euro Nahiyesi genç işsizliği %16
Euro Bölgesi’nde de işsizlik mayıs ayında artmaya devam etti. Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat donelerine nazaran işsizlik nisandaki yüzde 7,3 seviyesinden mayısta yüzde 7,4’e yükseldi. Avrupa Birliği’nde ise işsizlik nisandaki yüzde 6,6’dan mayısta yüzde 7,7’ye yükseldi. Eurostat varsayımlarına nazaran AB genelinde 14,3 milyon kadın ve erkek – bunların 12,1 milyon Euro Nahiyesi içinde – Mayıs 2020’de işsizdi. AB genelinde işsiz insanların sayısı nisana nazaran 253 bin artı. Bunun 159 bini Euro Bölgesi’ndeydi. Genç işsizliği ise Euro Bölgesi’nde yüzde 15,7’den yüzde 16’ya, AB genelinde yüzde 15,4’ten yüzde 15,7’ye yükseldi. Mayıs 2020’de AB’de 25 yaşın altında 2,8 milyon kişi işsizdi. Bunun 2,3 milyona yakını Euro Bölgesi’ndeydi.
