Geçen hafta Baht Sohbetleri’nde tartışma yaratan ‘açığa satış yasağı’nı ele alan ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ, yasağın BİST-30 için kaldırılmasının akabinde, borsanın sıradanlaşması için yapılması gerekenleri tartıştı, yeni borsa yatırımcılarına ihtarlarda bulundu. İkili, ayrıyeten döviz ve altın piyasalarındaki gelişmeleri kıymetlendirdi, bankaların borçlanması açısından örnek olarak Akbank’ın Eurobond ihracatını çeşitli cephelerden kıymetlendirdi.
Güldağ: Geçen hafta açığa satış yasağını konuştuk. Oradan başlayalım. BIST 30 için kaldırıldı…
Ağaoğlu: Piyasaya ulaşılabilirlik düşüncelerinden bahsetmiştik. MSCI’in Türkiye ikazlarının bir sebebi de açığa satışın olmamasıydı. Geçen hafta ‘uzun sürmez değiştirilir’ demiştik. Gerçekten değiştirildi. Yapılan açıklama da şu oldu: ‘Biz yeni bir sistem kurduk. Bu sistemle açığa satışa husus olacak pay senetleriyle kolaylıkla borç alabileceksiniz. Biz de buna imkan tanıyacağız. Bu sistemi kurmak için biraz geciktirdik.’ Mazeret üzereydi ancak önemli olan BIST 30 payları için açığa satış yasağı kaldırıldı.
Güldağ: Kestirim ediyorum, toplumsal medya hesaplar üzerinden bir oldukça reaksiyon çektin, ‘açığa satışın borsanın olmazsa olmazı’ diyerek. Ben toplumsal medyada olmadığım için rahattım bir bakıma. Şaka bir yana, borsada gayri birtakım olağanlaşma adımları da gelebilir…
Ağaoğlu: Gerisi de gelebilir lakin öncelikle Endeks 30 teknik olarak ehliyetli. Zira Endeks 30’un karşılığında Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası VİOP var. Geçen hafta açığa satışa destek tenkitleri de aldık. Bu arada sormak lazım; açığa satışı yasakladınız. Açığa alışı da yasakladınız mı? Hayır! Açığa alış nedir? Kredi kullanarak istediğiniz pay senedini alabiliyorsunuz. Evet açığa satışın yasak olduğu bölgede borsa mütemadi yukarı masraf mi? Çok rahatlıkla masraf. Zira dengeleyici mekanizma kelam konusu değil. Açığa satışın yasak fakat açığa alışın serbest olduğu piyasada suni bir fiyat oluşumu olur.
Güldağ: Bilhassa borsaya yeni yatırımcıların geldiği bir süreçte önemli…
Ağaoğlu: Evet. Bir de yeni yatırımcılar kadro meblağ üzere pay senedi tutuyorlar. Bu türlü bir dünya yok. Pay senedinin bir bedeli vardır. Bu kıymet de bilançosuyla, yaptığı işle, bulunduğu kolla, bulunduğu bölümdeki konumuyla, bulunduğu dalın geleceğe yönelik beklentileri ile ölçülüyor. En sevdiğim örnek Kodak’tır. Bu şirket ortadan kalkmadan önce fotoğraf sinemasından kazanıyordu. ‘Nasılsa sinemadan kazanıyorum, çok kar ediyorum’ diyerek dijitale yönelmedi.
Güldağ: Üstelik, dijital fotoğraf makinelerini de önce kendi bünyesinde geliştirmiş olmasına karşın…
Ağaoğlu: Sairleri ondan önce davrandı ve Kodak kaybetti. Ben teknik tahlilsiz yola çıkmam lakin teknik tahlil için de temel tahlilin gerçek ve sağlam olması lazım. Bir payın manipülatif olarak pat diye 1’e 20 yaptığı bir bölgede teknik tahlilden bahsedemezsin. Evvel temele bakacaksın, temeli tutuyor mu? Doğruysa o zaman teknik tahlile bakacaksın. Bitcoin ya da Ethereum üzere kripto paraların da teknik tahlili yapılıyor. Temeline baktığımda ben şu anda daha erken diye düşünüyorum. Temelini sağlam bulmadığım bir finansal enstrümanın da teknik tahliline girmem ben. Yeni halka arz olmuş bilhassa sağlık sektörüyle ilgili gelişmelerin olduğu devirde kimi pay senetleri yüzde 2 bin getiri sağladı. Hala daha kadro fiyat üzere ona bakıyorlar. Teknik tahliline bakıyorsun. Hiperbolik bir hareket var, bunun sürmesi mümkün değil. Teknik tahlilde benim kullandığım bir usul var. Dairesel bir hareket çiziyorsun. Yükseliyor, yükseliyor. Daha fazla yükselmesi için zamanda geriye gitmesi gerekiyor. Bir konumda kopacak bu iş ısrar etmeyin. Onun için günahmış, berbatmış üzere gösterilen açığa satış aslında piyasayı dengeleyici bir ögedir. Velev çok da güzel bir yanı vardır. Diyelim ki, temel tahlili sahih olan bir kağıtta birisi fanatik bir formda açığa satıyor, o payın gerçek bedelinin altında olması için ağırlık yapıyor. Lakin temel tahlil sağlamsa gün geliyor o kağıdın önünde kimse duramıyor. O zaman, açığa satış yapan fanatik de, konumu kapatmak zorunda kaldığından pay gerçek kıymetine çok süratli ulaşıyor.
Güldağ: Sence piyasaların olağanlaşması için farklı neler yapılması lazım?
Ağaoğlu: Borsa tarafında fiyat marjları aşağıya ve yukarıya olmak üzere yüzde 10 ve yüzde 20 bandındaydı…
Güldağ: Devre kesici hikayesi…
Ağaoğlu: Evet, bu süreçte maksimum hareketler yüzde 5 ile yüzde 10 aralığında sınırlandı. Yine yüzde 10-yüzde 20’ye getirilirse, ‘piyasa olağana döndü’ demek için elde gereğince kanıt oluşur. Öte yandan, açığa satış Endeks 100’de de geri gelirsede çok fazla sorun çıkmaz. VİOP kontratlarını da kullanarak para piyasası hareketi yapılıyor. O da bir arbitrajdır. Spekülasyonun devamıdır. Spekülasyon güzel birşeydir. Örneğin, ben getiri nispetlerinin düşeceğini düşünerek bir konum alırım, diğeri yükseleceğini düşünerek konum alır. Ancak buradaki konumlar, küçük ve teknik olarak istikametsiz konumlardır. Güzel tarafı piyasa fiyatını dengelemeleridir. Açığa satışı savununca, bana ‘vadeli de satsınlar’ diye de tahliller geldi. Vadeli süreç piyasını büyük ihtimalle profesyoneller dışında ferdî yatırımcıların içinde bilen sayısı yüzde 1 bilemedin yüzde 5’dir. Enstrüman olarak tanıdıkları enstrüman değil.Likiditesi de az. Şöyle gariplikleri de oluyor. Temettü vermeyeceği baştan belirli olan bir kağıdın günlük cari piyasadaki fiyatı 1-2 ay sonraki cari kontratının üzerinde, bu sıradan değil. Zira açığa satış imkanı olan kağıtta açığa satış olarak bunu spotta satarım. Vadeli kontratlarda kendimi kapatırım. Yeterli para yaratırım eksi getiriyle, sonra a) bu parayı plase ederim, b) aslında spot piyasası vadeliden yüksek olduğu için bir de üstüne üstlük para kazanırım. Açığa satışa imkan vermediğiniz an spot piyasadaki fiyat gerçekmiş üzere görünüyor lakin değil. Bu yüzden açığa satış gerekliydi. MSCI dedi diye olmasaydı, daha güzeldi. biraz da saklı hesapların arkasına sığınıp atıp tutanlar oldu. Lakin olsun sonuç uygun oldu.
Güldağ: Bence de… İşin sahihi neyse onu söyleyeceğiz. Kim ne derse desin. Herkes üzerine düşeni yapacak. Biz de yaptığımız tenkitlerin nereye varacağından tasa duymadan sıkıntıları mercek altına alacağız. Zati lakin bu formda, bu sohbetler işlevsel olur, yararlı olur. Sonuçta bizim yatırımcılarımız, vatandaş ve memleket için ne güzeli ise o olsun…
Dövizde sıçrama beklenmiyor
Güldağ: Kurda hareket 6.85 TL’lerde sıkıştı kaldı üzere…
Ağaoğlu: Akıllıcası, yıl sonu kurum 7.23. Fakat dövizde sıçrama, kopma, kırılma şimdilik beklemiyorum. Eylül-ekimde vadesi gelen eurobondlara ve dış borçlanmalara bakacağız. Bu arada arka planda gitgide artan bir eksi rezerv var. Swap’ları çıkardığımız zaman rezervlerde eksi 25 milyar dolara geldik.
Güldağ: Swap’lar sonuçta emanet para. Lakin Merkez Bankası rezervlerinde, bir türlü bitmeyen bir brüte mi nete mi bakmalı tartışması var…
Ağaoğlu: Merkez Bankası’nın rezervlerinde nete bakacağız, yanılmamak için. Brütün içinde Katar’ın parası, Çin’in parası var. Çin’e ilk kez Yuan ve TL üzerinden ödeme yaptık. Büyük rakam değil. Brütle hiç vakit kaybetmeyelim. Herkes parasını çektiğinde kendi yağımızla ne kadar kavrulacağız ona bakmak lazım. Olağan tava yanmıyorsa şu anda…
Akbank’ın ihracı güzel haber…
Güldağ: Akbank’ın eurobond ihracına ne diyorsun?
Ağaoğlu: Günün âlâ bir haberi…
Güldağ: Vadesine 5.5 yıl denildi…
Ağaoğlu: 500 milyon dolarlık bir arz için yüzde 7-75 dolar bazında olur beklenen ihraca 4 katı talep geldi. Yüzde 6.80 civarında bağladı. Bu masraflarla birlikte yüzde 7’nin üzerine çıkmıştır. En azından borcu döndürebiliyoruz. Bu yanıyla âlâ haber fakat bu aynı zamanda o kadar da güzel haber değil…
Güldağ: Neden?
Ağaoğlu: Zira yüzde 0-0.25 Fed getirisinin olduğu bir tarafta yüzde 8.5-9 TL getirisinin olduğu bir tarafta, 6.80 ile kur riskini içinde barındıran bir borçlanma yapıyorsunuz. Çok ucuz bir para değil. Aynı zamanda mevduata yüzde 1-2 arasında mevduat neması verdiğiniz dolara nazaran 6.80 epey yüksek maliyet. Akbank ya da başka bankalar olarak baktığında çok fark etmez. Onlar, büyük havuzun içine koyduklarında ortalamada tesiri görece yukarıya akıllıca olsa bile çok büyük bir tesir yaratmıyor olabilir. Büyük havuz zira… Bilançoda 500 milyon dolar küçük bir rakam orada. Sonuçta, çok ucuz değil ancak döndürebiliyor olmamız, yabancıların dükkanı kapatıp gitmemesi açısından oldukça önemli.
Altının yeni maksadı
Güldağ: Altın için ne diyorsun?
Ağaoğlu: Orada kritik 1785 dolar seviyesi var. Daha önceden test ettik. Yakın vadeli kontratlarda 1787-1788’lere geldik. Bu seviyeyi aşarsa, 1900’lere hakikat hareket olacak üzere görünüyor. Yeni tepe olacak mı dersen şimdilik yeni tepe görmüyorum. Bir de ara durak 1835 dolar var. Bunlar kritik eşikler, kolayda aşılmıyor. Gümüş eşlik ediyor şu anda lakin çok da entegrasyonlu bir eşliği yok. Gümüş desteklemiyorsa altını biraz güç yükselir. Gümüşle altın arasındaki ‘AGU’ paritesi dediğim rakam 115’lere çıktı, 95’lere düşüp yine çıkmış durumda. Altın lehine bir açıklık var. Bunun inmesi lazım, gümüşün altına nazaran daha fazla paha kazanması gerekiyor. Bu türlü bir ortam şimdilik yoksa altında tek başına kopup gidemez.
Güldağ: Para nereye gidiyor artık?
Ağaoğlu: Global nakdî genişlemenin gideceği alan üç aşağı beş yukarı muayyen. A- Amerikan tahvillerine gidiyor. Orası olabildiğince düşük seviyede. B- Pay senetlerine gidiyor. Onlarda aldı başını gittiler. Geriye altın kalıyor. Bitcoin kalıyor.
Güldağ: Baht veriyor musun Bitcoin’e?
Ağaoğlu: Ben kripto paralarla ilgili daima önlemi tercih ettim…
Güldağ: Ben de fakat gençler pek hevesli…
Ağaoğlu: Z kuşağının ‘lale balonu’ bence. Tarihi olarak bu türlü balonlar var. O cephenin en büyük motivasyonu, insanlığın tedavi edilemeyen en büyük illeti açgözlülüktür…
Güldağ: Evet, yerçekimi kanunlarını tanımlayan Newton bile o periyodun büyük Güney Pasifik balonunda büyük para kaybetmiş.’Doğanın kanunlarını çözdüm fakat borsalarınkini çözemedim’ diye yakınmaları var.
