Astana formatındaki Suriye bahisli üçlü tepe, tüm dünyayı tesiri altına alan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle bu sefer medya konferans yoluyla gerçekleştirildi. Tepenin açılış konuşmasını, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani yaptı.
Salgının üçlü doruğun ertelenmesine neden olduğunu, lakin bu mühlet içinde Suriye’de birçok gelişmenin meydana geldiğini belirten Ruhani, bu nedenle tepeyi medya konferans ile yapmaya karar verdiklerini belirtti ve olağan içtimayı da kısa vadede İran’ın mesken sahipliğinde gerçekleştirme temennisinde bulundu.
ABD’nin Suriye’ye yönelik Sezar Yasası yaptırımlarını eleştiren ve bunu ‘ekonomik terörizm‘ olarak nitelendiren Ruhani, “ABD, askeri ağırlıklar ve terörist örgütler vasıtasıyla elde edemediğini ekonomik ağırlıklarla ve Suriye halkını cezalandırarak elde edemeyecek” diye konuştu.
Astana sürecinin, Suriye buhranının barışçıl tahliline ek sunan tek süreç olduğunu lisana getiren Ruhani, bu süreçte çok kazanım elde edildiğini ve bunların korunarak geliştirilmesinin 3 ülkenin vazifesi olduğunu söz etti.
Ruhani, Astana sürecinin garantörleri olarak Suriyeli taraflar arasındaki müzakereleri desteklediklerini belirterek, “Suriye bunalımının üzerinden 9 yıl geçti. İran, Suriye krizinde siyasi tahlile inanıyor. Bunun askeri tahlili olmayacaktır” diye konuştu. Suriyeli mülteciler ve sığınmacılar konusunun da önemli olduğunu ve dönüşlerin sağlanması için memleketler arası topluluğun da yardımcı olması gerektiğini kaydeden İran Cumhurbaşkanı, “Siyasi amaçların gerçekleştirilmesi için öne sürülecek her türlü koşul bu süreci zarara uğratacaktır” dedi.
Putin: Suriye’ye yardım edilmesini sağlayacak önlemler almalıyız
Ruhani‘den sonra laf alan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, üçlü doruğun gündemdeki sıkıntılara değinilmesi açısından hoş bir vesile olacağını söz etti.
ABD‘nin Suriye‘ye yaptırımlarının hukuka ters olduğunu söyleyen Putin, yaptırımların yalnızca yeni problemler yarattığını ve Suriye ekonomisine zarar verdiğini vurguladı. Putin, “BM by-pass edilerek uygulanan yaptırımlar, problemlere yenilerini ekliyor ve aynı zamanda hukuka hilâf. Yaptırımların Suriye üzerinde oluşturduğu baskıyı dikkate alarak uğraşlarımızı birleştirmeli ve Suriye’ye yardım edilmesini sağlayacak önlemler almalıyız” değerlendirmesinde bulundu.
‘Rusya, Türkiye ve İran, Suriye’de birçok şeyi gerçekleştirmeyi başardı’
Rusya, Türkiye ve İran’ın Suriye’deki durumun sıradanlaşması konusunda birçok şeyi gerçekleştirmeyi başardığını ve Suriye’de siyasi-diplomatik tahlil için gereken yerin oluştuğunu kaydeden Putin, mevkidaşlarına İdlib ve Fırat’ın doğusundakiler de dahil Suriye’deki militanların etkisiz hale getirilmesi için alınabilecek yeni önlemler üzerine düşünmeyi önerdi.
‘Suriye’deki çatışmanın tüm taraflarını buluşturmak için gereken koşulları oluşturalım’
Putin, İdlib‘deki tüm sıkıntıların çözülmediğini lakin Rusya ve Türkiye’nin eforlarının hissedilir sonuçlar ortaya çıkardığını, İdlib’deki durumun önemli ölçüde istikrara kavuştuğunu söyleyerek Suriye’deki çatışmanın tüm taraflarının buluşması için gereken koşulları oluşturmayı ve bu hususta yardım sunmayı teklif etti.
Siyasi süreç dahilinde Cenevre‘deki anayasa komitesi kapsamında Suriyeli taraflar arasında yürütülen kapsayıcı diyaloğun canlı olarak teşvik edilmesi ve Suriye’de gelecekte oluşacak devlet tertibinin parametrelerinin belirlenmesine başlanması gerektiğini söyleyen Rus başkan, Astana sürecinin garantör ülkeleri sayesinde Ocak 2018’de Soçi’de yapılan Suriye Ulusal Kongresi‘nde bu tarafta karar alındığını anımsattı.
‘Türk dostlarımızla ağır çalışmalarımızı sürdürüyoruz’
Bugünkü doruğun ana amaçlarından birinin milletlerarası terörle uğraşın devamını konuşmak olduğunu ve faaliyetlerini sürdüren terör örgütlerinin etkisiz hale getirilmesi için öteki hangi önlemlerin alınacağı üzerine düşünmeleri gerektiğini belirten Putin, “Suriye’de gerilimin en yüksek olduğu ortamlar, hükümet güçlerinin denetimi altında bulunmayan İdlib gerilimi azaltma ile Fırat’ın doğusundaki kuzeydoğu yerleri. Oralarda IŞİD militanlarının faaliyetleri önemli ölçüde faal hale geldi. 17 Eylül 2018 tarihli Soçi Mutabakatı‘nın ve 5 Mart tarihli ek protokolün uygulanması hedefiyle Türk dostlarımızla ağır çalışmalarımızı sürdürüyoruz” diye konuştu.
Erdoğan: Her ne kadar görüntü konferans yoluyla olsa da sizlerle bir araya geldiğimiz için memnunum
Putin’in akabinde lafı, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan aldı. Konuşmasına içtimanın iyi olmasını dileyerek başlayan Erdoğan, devamında tüm dünyayı tesiri altına alan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına değindi.
Bu tepenin salgın nedeniyle görüntü konferans yoluyla yapıldığını hatırlatan Erdoğan, “Her ne kadar görüntü konferans yoluyla olsa da sizlerle bir araya geldiğimiz için mesudum. İran ve Rusya’da salgın nedeniyle meydana gelen can kayıplarından ötürü çok üzgünüm. İran ve Rusya halkına taziyelerimi iletiyorum. Hala tedavi gören bireylere acil şifa diliyorum” dedi.
Erdoğan daha sonra salgına karşı Türkiye’de atılan adımlara değindi ve bu süreçte birçok ülkeye yardım ettiklerini anlattı:
“Türkiye olarak salgınla uğraş sürecinde vatandaşlarımıza en düzgün sağlık hizmetinin vermenin yanında, dost ve kardeşlerimize de yardımcı olduk. Günlük vefat sayımızı 16‘lara kadar indirmeyi başardık. Yarım milyonu aşkın insanın hayatına mal olan bu musibetten dünyanın en kısa zamanda kurtulmasını diliyorum.”
‘Komşumuz Suriye’nin bir an önce istikrara kavuşması için elimizden geleni yapmayı sürdüreceğiz’
Erdoğan, bu değerlendirmelerinin akabinde Astana zirvesinin önemine vurgu yaptı. “Astana formatındaki barış süreci, Suriye’de istikrar için önemli ekler sağladı. Bugünkü toplantımıza bu ivmeyi devam ettireceğimize inanıyoruz. Türkiye olarak Suriyeli kardeşlerimizin yanında olduk. Etnik kimliğine, kökenine bakmadan milyonlarca Suriyeli sığınmacıya kucak açtık. Suriye’nin terör örgütlerinin eliyle parçalanmaması için büyük itina gösterdik. Gerektiğinde fiili müdahalede bulunarak kişisi dramın önüne geçtik” diyen Erdoğan, bu istikametteki gayretleri nedeniyle Putin ve Ruhani‘ye de teşekkür ederek konuşmasını şöyle noktaladı:
“Komşumuz Suriye’nin bir an önce istikrara kavuşması için elimizden geleni yapmayı sürdüreceğiz. Yapacağımız istişarelerin Suriyeli kardeşlerimiz ve tüm kesimimiz için hayırlara vesile olmasını Rabbimden niyaz ediyorum.”
