
Danimarka’da Müslüman nüfusun artışına koşut sayısı giderek artan camilerde ezan okunur fakat minareden yayınlanmazken, koronavirüs pandemisinde istisnaya gidilmesi, bir seri siyasi partiyi yasak için harekete geçirdi.
Pandemide kapanınca namaza çağırmak için müsaade aldı
Tartışma, 2. büyük kent Aarhus yakınındaki Gellerupparken’de Barış Camisi’nin pandemi önlemleri kapsamında gizli kalınca Müslümanları futbol meydanına namaz kılmaya çağırması ve bu gayeyle hoparlörden ezan yayını yapmak için lokal yetkililerden müsaade almasına dayanıyor.
Bu, Danimarka tarihinde camiden dışarıya hoparlörle ilk ezan yayını manasına geliyor.
Danimarka’da rastgele bir yasal kısıtlama olmamasına karşın toplumsal reaksiyon nedeniyle ezan yayını yapılmıyor.
Devlet çapında minarelerden ezan yayını yapılmasına emsal mi?
İstisnaya ilk reaksiyon veren ise geçen ay muhafazakar haber sitesi Denkorteavis’in zaviye yazarı Britta Morgensen oldu.
“Ezan Danimarka’ya ilişkin değil” argümanında bulunan Morgensen, bunun ülke çapında minarelerden ezan yayını yapılmasına emsal oluşum edebileceğini öne sürdü, bunu önlemek için milletvekillerini yasak çıkarmaya çağırdı.
Parlamentodan ezan yayınına yasak kararı çıkarmak için kolları sıvayan ise Danimarka’nın Liberal Partisi Venstre oldu. 2. büyük parti Venstre’nin bunun için hazırladığı yasa tasarısı, haddinden fazla sağcı-popülist çizgideki Danimarka Halkının Partisi, Muhafazakar Halk Partisi, Yeni Sağ’ın da iştirakiyle dün parlamento gündemine sunuldu. Bu dört parti, parlamentodaki 179 vekilden 71’ini oluşturuyor.
‘Geleneklerimizde yok, birliği bozuyor’
Venstre vekili Mads Fuglede, bu türlü bir hamlede bulunmalarını, ezan yayınının ‘Danimarka’nın gelenekleri arasında bulunmadığı’ ve ‘karmaşa yaratıp birliği bozduğu’ gerekçesiyle açıkladı.
Fuglede “Venstre’nin derdi, bir diyaneti amaç almak değil. Lakin fark ettim ki, namaz için ezan yayını İslam’la ilgili bir bahis. Ezan Danimarka toplumna mahsus bir gelenek değil. Bunun Danimarka’da son kademe birliği bozucu olacağını düşünüyoruz” dedi.
Anayasaya karşıt olduğundan İslam’a atıf yok
Gelgelelim yasa tasarısında Danimarka Anayasası açısından münasip olmadığından İslam’dan ya da diyanetten kelam edilmedi, yalnızca kamusal yerde hoparlörle duaya davet yapılmasına yasak talep edildi.
Hükümet yasal olup olmadığını araştırıyor
İktidardaki Toplumsal Demokrat Parti’nin Sözcüsü Rasmus Stoklund, ‘Danimarka’da kamuya hoparlörle dua daveti yapılmasına müsaade verilmemesi konusunda hükümetin ilkesel olarak hemfikir olduğunu’ söyledi.
Entegrasyon Bakanı Mattias Tesfaye de ezan yayınına resmen yasak getirmenin yasal olup olmadığı konusunda inceleme başlattı.
Kilise çanlarını vurabilir
Lakin yalnızca İslam’ı amaç alacak yasak çıkarılması, anayasanın ihlali mealine gelecek. Buna karşı kapsamın geniş tutulması ise Hıristiyan kiliselerini de vurabilir.
Nitekim Stoklund “Yasayı çıkarırsak Danimarka Kilisesi’nin çanlarının da etkilenmesi riskine gireriz ve anayasadaki dinsel özgürlüklerle ilgili hakları çiğneme noktasına geliriz” dedi.
İsveç yasağı 7 yıl önce kaldırdı
Ezan yayınına Avrupa’da bazı ülkeler yasak getirirken, bazı ülkeler yasağı kaldırıyor. Danimarka’nın komşusu İsveç kamusal ortamda ezan yayınına ilk kere 2013 yılında müsaade vermişti.
Britanya’da da koronavirüs pandemisi sırasında camilerin cemaate konutta namaz kılmalarını kolaylaştırmak için ezan yayını yapmasına müsaade verilmesi, Müslüman diyaneti önderlerin bu tatbikin normalleşmede devam ettirilmesi davetlerini beraberinde getirdi.