Nihat DELİBAŞI/İZMİR
Ege Ortamı Sanayi Odası (EBSO), “üretimden satışlar” kriterine nazaran ortamın 100 büyük firmasını açıkladı. Ege’nin en büyüğü geçtiğimiz yıllardaki üzere Tüpraş olurken, onu Petkim ve Philsa takip etti. BMC ve İDÇ ilk 5’te nokta alan sanayi kuruluşları olurken; JTI, Abalıoğlu Yem, Pınar Süt, Abalıoğlu Yağ ve Kocaer Haddecilik ilk 10’daki gayrı firmaları oluşturdu.
COVID -19 pandemisi nedeniyle toplumsal uzaklık kurallarına münasip bir biçimde EBSO Meclis Salonu’nda düzenlenen basın içtimasında konuşan EBSO Idare Kurulu Başkanı Seçkin Yorgancılar, 2019’un külfetli bir yıl olduğunu belirterek, 100 büyük listesine de bu durumun yansıdığını lisana getirdi. Demir- çelikten çimentoya inşaat bölümüne endeksli kesimlerdeki düşüşe dikkat çeken Yorgancılar, azık dalındaki firmaların listedeki konumunu güçlendirdiğini söyledi.
“Üreten bir sanayi haline gelmemiz gerekiyor”
Yaşanan meselelerin, pandemi süreci münasebetiyle 2020 datalarına daha net yansıyacağını vurgulayan Yorgancılar, “Bundan sonra Türkiye endüstrisinin üreten bir sanayi haline gelmesi gerekiyor. Koca koca kuleler boş. Kent içinde kalan fabrikalar taşınırken, kent içindeki yerlerin ticari rantı dikkate alınarak inşaatlar yapıldı. Bir- iki derken gereksinimden fazlası yapıldı. O nedenle üretim kaide. Üretim yoksa kalkınmak hayal” diye konuştu. 2010’da yüzde 10.1 dolayındaki işsizlik nispetinin 2019’da yüzde 13.8’e çıktığını tabir eden Yorgancılar, “Yani istihdamda yaklaşık yüzde 40 civarında bir düşüş yaşanmış. Bizim büyüme ve üretim biçimimiz maatteessüf istihdam yaratmıyor. İstihdam yaratmayan bir büyüme modeli ile yola devam etmemiz mümkün değil. Türkiye’nin her yıl yüzde 5 ve üzeri büyümesi lazım ki işsizlik sıkıntısını çözelim” dedi.
“Büyümede karamsar değilim”
Yorgancılar, pandeminin neden olduğu külfetlere karşın 2020’de artı büyüme öngördüğünü belirterek, “2020’yi eksi büyüme ile bitirmeyiz. IMF, DB’nin yüzde 0.5, yüzde 1 üzere büyüme değerlendirmeleri var. Iddiam, bunların biraz daha yukarısında büyüme orantısı gerçekleşecek. Bugünkü süreçte bu son nokta başarılı. Çarklar dönmeye başladıktan sonra üretim kapasitesi, sinerjisi yüksek olan bir ülkeyiz. Tek kahır ihracat istikametindeki taleplerin şimdi istenen seviyede olmaması. Lakin onların da açılacağını varsayım ediyorum” diye konuştu.
“Gelecek tarım ve ihracatta”
Pandemi sürecinde yatırım ve üretim kartlarının baştan karıldığını söyleyen Yorgancılar, global ticaretin yavaşladığını, Türkiye’de yatırımların bir evvelki yıla nazaran yüzde 12.4 orantısında gerilediğini belirtti. Yorgancılar, “Toplam borçların özkaynaklar büyüklüğünün 3 katına ulaşması, bugün tüm dünyanın sorunu olan borçlanma riskini, firmalarımızın da nasıl taşıdığını çarpıcı biçimde gösteriyor. EBSO 100 Büyük Firma’da nispet yüzde 299,8 oldu. Geçen sene İSO 500’de yüzde 203’tü. Yavaş büyüme, artan kur ve maliyetler ile azalan karlılık, artışı tetikliyor. İhracatçılar ise kur artışlarından kaynaklı avantaj nedeniyle bu buhrandan en az hasarla çıktı” diye konuştu.
Üretim ve ihracatın Türkiye’nin geleceği olduğunu açıklayan Yorgancılar, “2019 yılında, global ve ulusal makro koşullar nedeniyle gerçek kesim, nispeten zorlandı. Bu da 100 büyük sanayi kuruluşunun durumuna yansıdı. 100 firmadan 83’ü kâr beyan ederken 17 firma zarar ettiğini açıkladı. kimya ve kimyasal eserler, azık ile demir çelik kollarının üretimden satışa orantılarının yekunu ise yüzde 78’lik bir behresi oluşturuyor” tabirlerini kullandı. Firmaların brüt kâr nispetlerinde yüzde 27 nispetinde düşüş olduğunu Ar-Ge yatırımlarının ise hâlâ binde 35 civarında gerçekleşmesini üzüntü ile takip ettiğini söyleyen Yorgancılar, “Ar- Ge’ye yatırım orantılarına baktığımızda yüksek katma bedelli üretim için daha çok yol almamız gerektiği ortaya çıkıyor” dedi.
İhracat seferberliğine gereksinim var
Nadir Yorgancılar, “Bizim yeni bir ekonomik program oluşturmamız gerek. Tarım ve turizm üzere istihdam yaratan sahalara yönelmeliyiz. Örneğin sözleşmeli tarıma geçmemiz lazım. Çiftçi ürettiğini kaça satacağını bilmiyor. Tarım ve Orman Bakanımıza bu mevzularda bir raporumuzu ilettik. 2. teklifimiz, bankaların firma ve vatandaşların borçlarının azaltılması olmalı. Bunun için uzun vadeli kredilendirme ve ihracata dayalı yeni destekler sürdürülür olmalı. Yabancı varlıklı direkt yatırımlar için ortamımı güzelleştirmeliyiz. Bizim de yabancı yabancılar için teşvik sistemini açıklamamız lazım. İhracat seferberliği başlatmalıyız. İstihdamın korunması için 1 yıllık ‘istihdam devam teşviği’ verilsin. Yani firmaya ‘sen emekçi çıkarma ben emekçi başına şu kadar sigorta primi vereceğim’ demeli. Firmaların devletten alacaklarını nakit yoksa tahvil, bono üzere tekniklerden biri ile ödemeli.”
