Şayet şu an Kovid-19 salgını ile önemli bir savaş içinde olmasaydık, içinde bulunduğumuz yaz devri mektepliler açısından yalnızca tatil mealine gelmeyecek, çok sayıda öğrenci firmalara staj başvurusu yapıyor olacaktı. Aslında olağanlaşma süreci ile birlikte laf konusu müracaatlar da başladı. Bu bakımdan, pek çok ünversite talebesinin, iş tecrübesi kazanmak ve özgeçmişini güçlendirmek hedefiyle firmalara staj müracaatında bulunduğunu söylemek mümkün.
Üniversite sistemi içinde birtakım kısımlarda (eğitim fakülteleri, mühendislik bilimleri vb.) zarurî stajlar laf konusuyken, bugün pek çok öğrenci ileride yapacağı iş müracaatlarında bir adım öne geçebilmek için kendi isteğiyle, yani zarurî olmasa da staj yapmak istiyor.
Mecburilik kapsamı
3308 Sayılı Kanuna nazaran, 10 ve daha çokça işçi çalıştıran firmaların, çalıştırdıkları işçi sayısının yüzde 5’inden az olmamak üzere mesleksel ve teknik eğitim mektep ve kurumu talebelerine beceri eğitimi yaptırma mecburiliği bulunuyor. Bu düzenlemeye nazaran, 10’dan ziyade çalışanı olan patronlar, firmalarında stajyer çalıştırmak zorunda. Firmalar stajyerlerini mesleksel ve teknik eğitim veren liselerden ve/veya ilgili kısımlarda tahsil gören üniversite talebeleri arasından seçebiliyor. Üniversite talebeleri tarafından yapılan stajları, mecburî stajlar, mekteplilerin şahsen kendilerinin müracaatta bulundukları ve üniversiteleri tarafından münasip bulunan zarurî olmayan stajlar ile üniversiteden bağımsız olarak isteğe bağlı yapılan stajlar olarak ayırmak mümkün.
Hangi işletmelerde mesleksel eğitim gören yahut staj yapan talebelerin çalıştırılması gerektiği 3308 sayılı Mesleksel Eğitim Kanunu ile belirlenmiş durumda. Buna nazaran, mesleksel eğitim kapsamında olan ve 10 ve daha çokça sayıda çalışanı bulunan işletmelerde mesleksel ve teknik eğitim mektep ve kurumu talebelerine beceri eğitimi, mesleksel ve teknik ortaöğretim mektep ve kurumu talebelerine staj ve tamamlayıcı eğitim ya da mesleksel ve teknik eğitim veren üniversite kurumu talebelerine staj yaptırılması gerekiyor. Çalışan sayısının en az yüzde 5’i kadar öğrenci işletmede beceri eğitimi, tamamlayıcı eğitim yahut staj görmek zorunda. Öğrenci sayısının tespitinde kesirler tam sayıya tamamlanıyor. Gayri taraftan, Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan bilgilendirmeye nazaran, işletmelerde beceri eğitimi kapsamındaki stajlar Kovid-19 salgını nedeniyle 1 Eylül 2020 tarihine kadar durdurulmuş durumda.
Staj devrinde SGK primlerini kim ödeyecek?
3308 Sayılı Kanuna nazaran, meslek lisesi talebeleri ile mecburî staj kapsamında olan (veya staj yapması üniversite tarafından müsait görülen) üniversite kurumlarına kayıtlı talebeler için staj vadesine ilişkin sigorta primleri mektepleri tarafından ödeniyor. Yani, patron için prim ödeme yükümlülüğü kelam konusu değil. Başka taraftan, üniversite eğitimleri sırasında staj gören talebelerden kayıtlı oldukları eğitim kurumunda zarurî staj kuralı bulunanların yanı sıra, mektep tarafından staj yapması münasip görülen mektepliler de staja başladıkları tarih itibarıyla sigortalı sayılıyorlar ve sigorta primleri yeniden mektepleri tarafından yatırılıyor.
Lakin staj gören mektepliler ismine sigorta primlerinin mektep tarafından ödenmesi mümkün bir iş kazasında patronun sorumluluğunu ortadan kaldırmıyor. Aday çırak, çırak ve mekteplinin eğitimi sırasında işyerinin kusuru halinde ortaya çıkabilecek iş kazaları ve meslek illetlerinden yeniden patron sorumlu. Ayrıyeten, firmalarda beceri eğitimi gören talebelerin de işyerlerinin koşullarına ve çalışma tertibine uymaları gerekiyor.
Zorunluluğa uymayan ek behresi verecek
Staj zorunluluğunu konumuna getirmeyen işletmelere tam olarak idari para cezası olarak isimlendirilmesi mümkün olmasa da mesleksel eğitim yaptırmadığı her bir öğrenci için mesleksel eğitime ek behresi ödeme biçiminde bir yaptırım getirilmiş durumda.
Buna nazaran, 10 ve daha çokça işçi çalıştıran ve Bakanlıkça işletmelerde mesleksel eğitim kapsamına alınan, lakin beceri eğitimi yaptırmayan işletmeler, beceri eğitimi yaptırması gereken her öğrenci için eğitim vadesince her ay minimum ecrin net fiyatının 1/3’ü nispetinde, 20 ve daha çokça işçi çalıştırılması halinde ise 2/3’ü nispetinde saymanlık hesabına para yatırmakla yükümlüdürler.
