Jeoloji Mühendisleri Odası Güney Marmara Şubesi Yönetim Şurası üyesi Aysun Aykan, beklenen Marmara Sarsıntısı için rakamsal değerlendirmelerde bulundu. Aykan, zelzelenin büyüklüğünün 7.6’ya çıkabileceğini söylerken, yaşanması olası zelzelenin 28 milyon insanı etkileyeceğini açıkladı. Aykan, geçtiğimiz gün Marmara Denizi’nde yaşanan 4.2’lik zelzelenin çok riskli bir noktada meydana geldiğini söz ederken, Balıkesir’e de özel bir ihtarda bulundu.
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Güney Marmara Şubesi Yönetim Konseyi üyesi ve Balıkesir Vilayet Sorumlusu Aysun Aykan, Marmara Sarsıntısı ile ilgili değerlendirmede bulundu. Aykan, “Marmara Denizinde meydana gelen son sarsıntılar, bize Marmara Denizinin sarsıntı açısından etkin olduğunu, canlı olduğunu, zelzele üretme potansiyeline sahip olduğunu bir kere daha göstermiştir. Marmara Denizinde 4.2 Büyüklüğünde Orta Marmara Çukurluğunda sarsıntı meydana geldi. Sarsıntının olduğu yer çok önemli bir yer. Beklediğimiz büyük bir sarsıntının olduğu noktada meydana geldiği için de tasa vericidir. Kuzey Anadolu Fayının çabucak üzerinde görünüyor. Geçen yıl 26 Eylülde meydana gelen 5.8 büyüklüğündeki zelzelenin yaklaşık 6-7 km güneybatısında meydana geldi ve bu sarsıntı olduğunda da çok telaş duymuştuk zira uzun müddet sarsıntı olmayan yarar meydana geldiği için telaş duymuştu. 4.2 büyüklüğündeki bir zelzele kesinlikle etrafındaki başka fayları da etkileyecektir ve faylara gerilim yükleyecektir. Buralarda an fay üzerinde sarsıntılar epeyce büyük bir zelzelenin olma ihtimali artıyor lakin zelzelenin ne zaman olacağını bilemiyoruz” dedi.
İtalya’dan Avusturya’ya kadar hissedildi
Aykan, Marmara Zelzelelerinin tarihî akışından söz ederek konuşmasını sürdürdü: “En son burada 1766 tarihinde bir sarsıntı olmuş ve ortadan 254 yıl geçmiş bir sarsıntı olmamış. 1766 yılında meydana gelen sarsıntı, İtalya’dan Avusturya’ya kadar geniş bir coğrafyada hissedilmiş olup Tüm Marmara Bölgesinde tahribat oluşturdu Düşünün ki Avrupa dan hissedilmiş büyük bir zelzelenin burada olduğunda Tüm Marmara Bölgesinin ne kadar etkilenebileceğini siz düşünebilirsiniz! Marmara Denizinde yapılmış olan Ulusal ve Memleketler arası çalışmalar bize şunu gösteriyor; 1999 Sarsıntısından sonra 30 yıl içerisinde büyük bir zelzelenin beklendiğidir. Ortadan 20 yıl geçti, 10 yıl içerisinde Marmara Denizinde 7’nin üzerinde Azamî 7.6 Büyüklüğünde bir sarsıntı bekliyoruz Buradaki zelzele ile bu bölgenin canlı olduğunu, faal olduğunu görüyoruz ve bu sarsıntısı uyarıcı bir sarsıntı olarak algılamamız gerekiyor ve zelzeleye hazırlık manasında eksiklerimizi tamamlamamız gerekiyor. Şuan yapılması gereken çalışmaların başında ziyanların azaltılması yönünde olmalıdır. Bu sarsıntı fayın üzerinde meydana geldi ve ana faya fazla güç yüklediği için bu yüzden zelzelenin yeri çok riskli bir yerdedir”
6 milyon yapı stoğu var
Aysun Aykan, sarsıntının Türkiye’nin birinci önceliği olması gerektiğini vurguladı. Aykan, “Deprem Türkiye’nin 1. Önceliği olmalıdır. Bilhassa Marmara Bölgesi’nin 1. Önceliği olmalıdır. Zira bu zelzele yalnızca İstanbul’u etkilemeyecek; Marmara Denizine kıyısı olan tüm illeri; İstanbul, Balıkesir, Bursa, Yalova, Çanakkale, Kocaeli, Tekirdağ ağır bir şekilde etkileyecektir. Bu sarsıntı 28 milyonu etkileyecektir.. Aslında bu sarsıntı, Tüm Türkiye’yi etkileyecektir, Marmara Bölgesi nüfus yoğunluğu, sanayi, ekonomi, ulaşım, tarihî birikim bakımından en ağır olan bölge olduğu için burada büyük bir sarsıntının olması Türkiye’nin ekonomisine bir epey ziyan verecektir. Bu yüzden bu zelzelesi çok fazla önemsememiz gerekiyor. Marmara Bölgesinde yaklaşık 6 milyon Yapı stoku var ve bu çok fazla bir yapı stoku. Marmara Denizinde olacak bir zelzele 7’nin üzerinde azamî 7.6 Büyüklüğünde olabilir. Bu yüzden bu zelzelenin hem maliyeti hem kayıpları Gölcük Zelzelesinden fazla olacaktır. Marmara Bölgesinde yeni binalar var ama; eski ilçeler, eski semtler var, eski tarihi yapılar var kaçak yapılar var bu yüzden bu yapıların sarsıntıya hazır olduğunu söylememiz hakikat değil. Buralarda Kentsel Dönüşüm uygulamamız gerekiyor, Bizim 6306 Sayılı Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi hakkında kanun yani kentsel dönüşüm kanunumuz var ve bu kanun ülke olarak aldığımız en önemli kararlardan bir adedidir. Bunu fırsata çevirip bu kanunu buralarda uygulamamız gerekiyor” dedi.
“Balıkesirde 7.2 Büyüklüğünde Zelzele Olabilir”
Jeoloji Mühendisleri Odası Balıkesir Temsilciliği görevini de yürüten Aysun Aykan, Balıkesir’in 7 ve üzerinde zelzele yaşayabileceğini açıkladı. Aykan, “Balıkesir-Altıeylülde 10 Aralıkta 5 büyüklüğünde zelzele ile başlayan ve artçı sarsıntılarla devam eden bir zelzele aktivitesi vardı. Bu zelzelelerin olduğu yer Gelenbe-Fay Zonunun kuzey ucunda oldu. 29 Ağustos’ta Balıkesir-Karesi’de 3.7 büyüklüğünde zelzele meydana geldi. Daha sonra 3.4 büyüklüğünde zelzelelerle devam etti. Balıkesir-Karesi de meydana gelen bu zelzele, Balıkesir -Altıeylülde olan sarsıntılardan farklı fay sınırında meydana gelmiştir. Balıkesir-Karesi sarsıntılarının olduğu yer, Balıkesir Fay Zonunun deformasyon alanında meydana geldi. Bu sarsıntı küçük bir zelzelede olsa 7.2 büyüklüğünde bir zelzele üretme potansiyeline sahip, çok tehlikeli olan Balıkesir- Gökçeyazı Fay Segmentinin devamında olması telaş vericidir. Genel manada zelzeleler birbirini etkiliyor. Bir yerde sarsıntı olduğu zaman çabucak ucundaki yada yakınındaki faya güç transferi oluyor; güç transfer olan yerde kesinlikle eninde sonunda zelzele meydana gelebiliyor. Bu yüzden buraya dikkat etmemiz gerekiyor. Edremit ile Balıkesir ortasında Havran- Balıkesir Fay Zonu vardır. Zon, Havran-Balya ve Balıkesir Fayı olmak üzere 2 ana faydan oluşur. Balıkesir Fayı, Gökçeyazı ve Kepsut Segmenti olarak 2 fay segmentine ayrılır. Tarihî döneme ilişkin sarsıntı kataloglarına baktığımız zaman, Balıkesir ve yakın çevresini etkileyerek yıkıma sebebiyet vermiş 3 önemli zelzele göze çarpar. 1577, 1897 ve 1898 depremleridir. 1577 zelzelesi, birçok evin yıkılmasına neden oldu, kent merkezi ve köylerde beşerler öldü. Zağanos Paşa Camii ve Yıldırım Han Camii tahrip oldu. Kente ve köylerde 40 kişi hayatını kaybetti ve yıkımın daha çok kent merkezinde ağırlaşması da dikkat caziptir. Kent merkezini etkilemiş öteki önemli sarsıntılar ise 1897 ve 1898 depremleridir. Bu sarsıntılardan 1898 zelzelesi, Koca Zelzele olarak da biliniyor. Bu zelzeleler Kepsut Fay Segmentinde olmuştur. 1953 yılındaki 7.2 büyüklüğündeki Yenice-Gönen sarsıntısı ve 1964 yılındaki 7 büyüklüğündeki Manyas zelzelesinde can ve ekonomik kayıplar yaşanmıştır.
Edremit Fayında ve Havran-Balıkesir Fayında hendekler açılarak Paleosismolojik çalışmalar yapılmıştır. Paleosismoloji çalışmaları ile fayların geçmiş davranışlarını, hangi tarihi zelzeleleri ürettikleri, sarsıntıların tekrarlama dönemleri bilinmeye çalışıldı. Devletimiz bu çalışmalara önem verdi; Afet ve Acil durum Yönetimi Başkanlığı’nca oluşturulan UDSEP-2023 planında yer alan Türkiye Paleosismoloji Projesi 2012 yılında, pilot bölge olarak Güney Marmara’da başlatıldı. MTA canlı fay haritaları serisi içinde gösterilen Edremit Fayında, Havran-Balıkesir Fayında hendekler açılarak, hendek tabanlı paleosismolojik çalışmalar yürütülmüştür. Balıkesir Gökçeyazı Fay Segmenti üzerinde yapılan paleosismolojik çalışmalara göre; bu yarar MÖ 850’ye kadar 4 Paleodepremin geliştiği saptanmış, zelzele tekrarlama döneminin yaklaşık 1000 yıl olduğu ve son sarsıntının üzerinden 2000 yıl üzere uzun bir mühlet geçtiği tespit edilmiştir. Bu yüzden burada zelzele bekliyoruz. Bu çalışmalara göre; Bu fay kırıldığında 6.5’den büyük 7.2 büyüklüğe kadar zelzele üretme potansiyeline sahiptir. Şuan burada büyük bir sarsıntının olması bizi şaşırtmaz. Balıkesir- Gökçeyazı Fayının tehlikesine dikkat çekmemiz gerekiyor” dedi.
