Sandıkta bulduğu yüz yıllık Cet tohumuyla Ayaş Domatesi tohumu yetiştiriciliğine başlayan Selami Başer’ın 14 yıllık çalışması meyvelerini verdi. Ayaş domatesini tüm dünyaya tanıtmak için kolları sıvayan Başer’ın en büyük dileği çocukluğundaki domatesin tadını gelecek nesillere taşımak. Başer domates hastalıkları ile ise uğur böceği ile uğraş ediyor.
Çocukluğundaki Ayaş domatesin tadını unutamayan Selami Başer, cet tohumu bulmak için 14 yıl önce köy köy dolaştı. Uzun müddet eforları sonuçsuz kalan Başer, Bir meskende sandık köşesinde unutulan cet tohumu ile hayaline ilk adımı attı. Mühendis olarak çalıştığı firmadan istifa edip tohum yetiştiriciliğine başlayan Başer, bu lezzeti tüm dünyaya tanıtmak için kolları sıvadı. Gerekli belgeleri ve müsaadeleri alan. Teşebbüsçü ,Ayaş’ın domates tohumunu tüm dünyaya ihraç edecek.
Başer, Ayaş Domatesi diye satılan domateslerin hibrit tohumla üretilen domatesler olduğunu belirterek, Ayaşlıları tohumuna sahip çıkmaya davet etti. Elde ettiği başarılı tohumların bir kısmını Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Tohum Gen Bankasına bağışlayan Başer, cet tohumunun nesillere bırakılacak en güzel miras olduğunu söyledi.
14 yıl süren tohum ıslahı sonrasında Orjinal Ayaş Domatesinin tohumunu elde etmeyi başaran teşebbüsçü işini büyük bir aşkla yapıyor. Domatesleri yetiştirdiği tarlasına ise kimsenin girmesine müsaade etmiyor. Bir kök fideden yaklaşık 18 kg domates üreten Selami Başer, bir domatesten 30 liralık tohum elde ediyor. Hiç bir kimyasala, egzoz gazına maruz kalmayan domatesler organik olarak yetiştiriliyor.
Büyük bir heyecanla başladığı tohum üreticiliğinde önemli bir başrı yakalayan Başer, bitki hastalıklarıyla da ilginç bir yöntemle savaşıyor. Uğur böceğinin çok olduğu yıl bitki böceklerinde azalma olduğunu gözlemleyen teşebbüsçü, uğur böceği florasının peşine düştü. Ziyan vermeden temin ettiği uğur böceklerini tarlasına bırakan Muvaffakiyet bitki böceklerinden doğal yöntemle kurtulmayı başardı. Başer işini hakkıyla yapabilmek için 2004 yılında üniversite kazandı.
“Ayaş’ın bu güzel bedelini kaybetmemek için istifa edip tohumculuğa başladım”
Tohumculuk serüvenini anlatan Selami Başer,”2006 yılında çalışmakta olduğum işyerimden istifa edip ayrıldım. Domatesle ilgili spekülasyonlar yapıldı, bir domatesinize sahip çıkamadınız üzere telaffuzlardan etkilendim. Tohum bitmeden önce ben her yıl kendim için devam ettiriyordum. Bu tepkiler de gelmeye başlayınca hem memlekete bir yarar, hem Ayaş’ın bu güzel bedelini kaybetmemek için istifa edip tohumculuğa başladım. Bir avuç tohum vardı. Bunun üzerine bir ölçü tohum arayışına girdin. Ayaş köylerinin hepsini gezdim. Ben gezerken Ayaş domatesi biteli çok oldu diye gülenler oluyordu. Bir arkadaşımın eşinde olabileceğini söylediler. Kapılarını çaldım oturduk. Yenge ben tohum istiyorum dedim. Onlar biteli çok oldu dedi. Siz çayınızı için ben yeniden de bakayım dedi. 15-20 Dakika sonra elinde bir bez torbayla geldi. Çok heyecanlandım tabi. Şuan bile birebir heyecanı yaşıyorum. Bu eski Ayaş tohumu lakin karışıkta olabilir dedi. 2006 yılında ilk dikimi yaptık. Oltan kasabasında dediği üzere bir çok farklı tohum çıktı. Seleksiyon dediğimiz dönem o gün başladı. Amatörce başladığımız iş büyüme kademesine geldi. Tescil alımı için neler yapılabilir, diye bakanlıkla görüştük” dedi.
“80 yaşındaki amcalardan dayanak aldık”
Seleksiyon sürecinin yıllarca sürdüğünü anlatan Başer, “Bulunduğumuz bu alan ,izole bir alan. Yabancı tozlanmaya müsait olmayan bir alan. Kaldığımız yerden devam edersek, bir avuç tohumu ektik. 14 yıllık bir seleksiyon süreci. Tohumun kaybolma süreci bir yıl. Bıraktığınız tohumu unutursanız kaybolur. Seleksiyona tabi tutulacak tohumu yepyeni hatta getirmek 12- 13 yıl. Karışmış olan öbür domates çeşitlerinden tozlanıp karışarak şekil ve lezzet farklılığını orjinal hale getirmek. Bu köy uzun yıllar orjinal Ayaş Domatesi yetiştirdi. 80 yaşındaki amcalardan dayanak aldık. Ben de uzun yıllar yedim bu domatesi. Onun verdiği avantaj da var. Bu ortada ben 2004 yılında tekrar üniversite sınavına girip tohumculuk okudum. Ezbere yapılan işler gerçek yerlere varmıyor. Çok daha değişik domatesleri Ayaş domatesi diye alıyorsunuz. İpin ucunu tutunca bırakmamak lazımdı o denli yaptık” sözlerini kullandı.
” Öteki iklimlerle de ahenk gösterdi”
Yerli mirasa sahip çıkmak için geliştirdiği projesinde meyvelerini vermeye başladığını kaydeden Başer,” Bundan 4 yıl önce ana sınırlara ulaştığımızı düşünüp bakanlığa müracaatta bulunduk. O süreçte çok uzun. Müracaat tarihimiz 4- 5 yıl olmasına karşın birkaç gün önce tescil evrağımız geldi. Ayaş bodur diye müracaat etmiştik. Coğrafik işaret alabilmek için ABB06 ismiyle aldık. Coğrafik işarete de müracaat yapacağız .Ayaş Belediyesi konut Kaymakamlıkla görüşüyoruz. Orjinal Ayaş domatesi ne yazık ki yok yaygın olarak. En büyük külfetimiz çiftçi arkadaşların hibrit çeşitleri Ayaş Domatesi diye satılıyor.Ayaş domatesi özelliğinin kaybolmaması için kesinlikle özel vurgulamak lazım. Öteki iklimlerle de ahenk gösterdi. Biz Ayaşlı Küme olarak tohum ve fide satıyoruz. Yalnızca Akdeniz Bölgesi’nde güneş yanıkları oluyor. Ege’de yetiştirdik.Karadeniz’de yetişiyor. Doğu’da bir çok il ve ilçeye gönderiyoruz. Lezzetini ben tanım edemiyorum. Tuzlu üzere, üzerine limon koymuş üzere. En büyük özelliği üretken bir domates olması. Tohum fiyatları çok yüksek biliyorsunuz. Önceden bir gram altın bir gram tohum denirdi. Artık daha fazla. Neden hibrit neden Ayaş denilirse randıman mukayese yapılabilir. Süper bir randıman. 18 kilo veriyor bir fide” dedi.
